Καθώς κλείνουμε ένα χρόνο από τότε που… ανοιγοκλείνουμε την οικονομία και την ζωή μας, οι επιδημιολόγοι εντοπίζουν ακόμη ένα ακραία υψηλό ιικό φορτίο. Και είναι η στιγμή που οι πλέον αισιόδοξοι στο Μέγαρο Μαξίμου παραδέχονται μια ασυνήθιστα υψηλή συγκέντρωση κοινωνικού φορτίου, μια πύκνωση του πολιτικού χρόνου κατά το τελευταίο 12μηνο.
Δεν είναι μόνο τα «μίκρο-οικονομικά», η καθημερινότητα, η ανασφάλεια, η υποβάθμιση της εργασίας των 534 €, οι επαπειλούμενες απολύσεις μετά τις «αναστολές συμβάσεων», τα αδιάθετα στο χωράφι προϊόντα, η επίμονη αναβλητικότητα, η επιβεβαίωση ότι ο μισθός δεν (θα) μπορεί να αυξηθεί ή ο εργαζόμενος να αγοράσει ένα σπίτι (ήδη οι τράπεζες σταμάτησαν να δανείζουν, πέραν των άλλων, το 70% των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα που βγήκαν σε αναστολή)…
Είναι και τα «μάκρο» που έρχονται μπροστά με ένταση, απειλώντας κάθε μετά-covid σχεδιασμό. Ειδικά τα τεράστια ελλείμματα που θα συνεχίσει να δημιουργεί η χώρα μας μετά την πανδημία, ενόσω έχει ξεμονταριστεί εν σχέσει με την περίοδο ΣΥΡΙΖΑ που έβγαζε (ματωμένα) πλεονάσματα. Άρα έρχεται με βία και σκληρότητα το πρόβλημα εξυπηρέτησης του χρέους. Το οποίο, όχι μόνο δεν μας επιτρέπει να δανειστούμε για την αναγκαία οικονομική ανάταξη, αλλά μας επιβάλει θυσίες (τοκοχρεολύσια), μας κρατά καθηλωμένους δηλαδή για την κάλυψη των παλαιών αμαρτιών.
Παρατηρείστε την αντίφαση: Ενόσω θα επιτυγχάνεται «ανοσία στην κοινότητα» (είτε λόγω εμβολιασμών, είτε λόγω... αγέλης, από νοσηρότητα δηλαδή), τα επιτόκια του δημοσίου χρέους (ομόλογα) θα ανεβαίνουν διεθνώς, γιατί αναμένεται να εκτιναχτεί το «ελατήριο» της οικονομικής μεγέθυνσης. Ότι θα κερδίζουμε από τους εμβολιασμούς και την υγειονομική θωράκιση, θα το χάνουμε από την οικονομική λαίλαπα (για να πληρώσουμε του τόκους).
Οι παγίδες είναι ιδιαίτερα μεγάλες στην περίπτωση της Ελλάδας (με χρέος κοντά στο 220% του ΑΕΠ το μήνα που μπήκαμε), αποκαλύπτονται: α/ με κορύφωση της ύφεσης και β/εκτίναξη του χρέους. Και εκεί που οι οικονομολογούντες αναμένουν το ελατήριο να εκτιναχτεί στις (δημόσιες και ιδιωτικές) δαπάνες, την οικονομική μεγέθυνση, τα ταξίδια, ίσως έχουμε απρόσμενες εξελίξεις. Η κρίση χρέους επανέρχεται δριμύτερη, εφόσον ουδέποτε είχε απομακρυνθεί. Τα μακρινά έρχονται κοντά και γίνονται καυτά.
Είναι ακριβώς αυτά τα «μικρά», τα καθημερινά, η απουσία προοπτικής των νέων που πυκνώνουν τον πολιτικό χρόνο. Στα «μεγάλα», τα εθνικά, την πανδημία ο πολίτης έχει την τάση να συσπειρώνεται, έστω να αποδέχεται, η κρατική (κυβερνητική) διαχείριση. Αλλού «παίζεται» το παιχνίδι…
Δείτε δύο ακόμη, καθοριστικές για τους νέους μας, αλλαγές που επιτάχυνε η πανδημία:
-Η τηλεργασία, ως η απασχόληση του μέλλοντος, έχει σαν προϋπόθεση τα «μέσα παραγωγής», όπως το Laptop, τον εργασιακό χώρο, την ενέργεια (φωτισμός, θέρμανση κλπ), να τα διαθέτει ο εργαζόμενος. Βεβαίως, είχε προηγηθεί η αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης που έγινε, με αυστηρά ιδιωτικούς πόρους, στο φροντιστήριο και στο εξωτερικό (για κάποιο μεταπτυχιακό). Φυσικά δεν μιλάμε για ωράριο, αφού δεν υφίσταται καν σαν πρόβλεψη η ευχέρεια «αποσύνδεσης» από το κομπιούτερ. Σε σημείο που να αναρωτείται κανείς τι χειρότερο μπορεί να σημάνει η διατάξει για τις απλήρωτες υπερωρίες (επιπλέον χρόνος εργασίας που θα επιστρέφεται σαν ρεπό) που προωθεί η κυβέρνηση;
-Η τηλεργασία και ο (υποχρεωτικός) εγκλεισμός αύξησε τις ανάγκες για τηλεπαραγγελίες. Το delivery απαιτεί, οι «πίτσα-μπόις» να διαθέτουν τα μέσα της δουλειάς, το μηχανάκι δηλαδή, να πληρώνουν την ασφάλεια, να προμηθεύονται τον εξοπλισμό (κράνος κ.α.), να βάζουν την βενζίνη. Φυσικά δεν γίνεται λόγος για «αποσύνδεση» αφού αμείβονται με την διαδρομή (το κομμάτι), είναι… call-workers (όποτε τους καλούν πάνε στην εργασία).
Κοντολογίς, εκεί που οι εργάτες διεκδικούσαν τα μέσα παραγωγής, το κεφάλαιο μεταβίβασε στις αδύναμες πλάτες το κόστος απόκτησης των…
Αυτές οι εξελίξεις, οι οποίες συντελούνται μάλλον υποδόρια, πυκνώνουν όπως προείπαμε το πολιτικό φορτίο. Και όπου υπάρχει υψηλή πυκνότητα, για παράδειγμα στο διάστημα όπου σχηματίζονται «μαύρες τρύπες» με την εξαφάνιση αστεροειδών, το τεράστια βαρυτικό πεδίο που δημιουργείται, καμπυλώνει τον χρόνο. Κάτι αντίστοιχο με τους αστρονόμους, εξετάζουν και οι… αστρολόγοι του Μάξιμο για την καμπύλωση (ή… ελλειπτική τροχιά) του εκλογικού κύκλου…
Ωστόσο, ακόμη και ο εκλογικός αιφνιδιασμός(;) μοιάζει μάταιος αν το χρέος μείνει «ως έχει», ανέγγιχτο δηλαδή, εάν ένα μέρος αυτού δεν παγώσει και μετατεθεί στο διηνεκές, αν δεν εξευρεθούν (νέοι) πόροι για τις αναγκαίες δημόσιες επενδύσεις (που δεν μπορούν, τουλάχιστον στην περίπτωση στης Ελλάδας, να προκύψουν από φορολογία ή δανεισμό). Τόσο για την αποκατάσταση των κοινωνικών υποδομών, όσο και για την κάλυψη των κενών που αφήνει, αποσυρόμενος, ο ιδιωτικός τομέας. Αυτά αφορούν κυρίως την κυβέρνηση, αλλά οπωσδήποτε τον ΣΥΡΙΖΑ και το Κίνημα Αλλαγής. Την αντιπολίτευση αφορά ιδιαίτερα η κοινωνική ανάπτυξη.
Ποιος είναι ο φόβος; Αυτό που σκιαγραφείται από δύο σχετικά παραδείγματα: α/την Ιταλία και την έσχατη «οικουμενική διάσωση» υπό έναν τεχνοκράτη (Μάριο Ντράγκι) και β/ τα κίνητρα χρηματοδότησης που προβλέπονται στο Ταμείο Ανάκαμψης για τις… συγχωνεύσεις (προς το παρόν επιχειρήσεων…).
(Ο Χρήστος Μέγας είναι δημοσιογράφος)