Ιστορικές αλλαγές στην διαχείριση του καπνίσματος παγκοσμίως και στον τρόπο που βλέπουν την καπνιστική συνήθεια οι καπνιστές, οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές και ο ιατρικός κόσμος, φέρνει η απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) σύμφωνα με την οποία επιτρέπεται στις ΗΠΑ το IQOS, το θερμαινόμενο προϊόν καπνού της Philip Morris International (PMI, να επικοινωνείται ως «προϊόν διαφοροποιημένου κινδύνου» προϊόν. Είναι αυτή απλώς η αρχή για να αρχίσουμε να συζητάμε παγκοσμίως αναθεωρήσεις και νέες, προοδευτικές πρακτικές τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε επίπεδο ΠΟΥ; Θα είναι ο FDA το παράδειγμα που θα αλλάξει τον τρόπο που διαχειρίζονται οι φορείς Δημόσιας Υγείας το θέμα της διαχείρισης του καπνίσματος;
Mε αφορμή την είδηση του FDA, στελέχη της Philip Morris μίλησαν σε συνέντευξη τύπου σχολιάζοντας αρκετά τέτοια ερωτήματα. Όπως σημείωσε ο Andre Calantzopoulos, Διευθύνων Σύμβουλος της PMI «δεν είναι όλα τα προϊόντα καπνού ίδια. Άρα δεν μπορεί να ρυθμίζονται με τον ίδιο τρόπο. Το IQOS για παράδειγμα δεν καίει αλλά θερμαίνει τον καπνό. Αυτό είναι μια θεμελιώδης διαφορά με τα τσιγάρα. Η απόφαση του FDA είναι μια συμπληρωματική απόδειξη από έναν από τους σοβαρότερους Οργανισμούς παγκοσμίως και βάζει και ένα τέλος σε αυτή την κατά κάποιο τρόπο ιδεολογική διαμάχη που υπάρχει. Μπορούμε να ξεκινήσουμε ένα διαφορετικό διάλογο με τις κυβερνήσεις και τους φορείς δημόσιας υγείας παγκοσμίως για να δούμε με ποιον τρόπο και πόσο γρήγορα θα φέρουμε αυτά τα προϊόντα στους καταναλωτές».
Και τόνισε ότι «χρειάζεται πολύ προσοχή στο θέμα των νέων. Είναι πολύ σημαντικό για εμάς να διασφαλιστεί ότι ενώ η χρήση από τους καπνιστές θα αυξηθεί, αφήνοντας πίσω τους το τσιγάρο, η χρήση από τους νέους θα περιοριστεί στο απόλυτα ελάχιστο. Η όλη συζήτηση για το τσιγάρο μπαίνει πλέον σε ένα καινούργιο πλαίσιο».
Επίσης ο κ. Calantzopoulos όταν ρωτήθηκε για το εάν αν θα ακούσουν κυβερνήσεις και άλλων κρατών τον FDA στην κατεύθυνση της μείωσης της βλάβης, εμφατικά απάντησε; «Κατά τη γνώμη μου κι άλλες κυβερνήσεις στον κόσμο πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμα των ΗΠΑ σε αυτό το θέμα. Μέχρι στιγμής έχει αποδειχθεί ότι τα περιοριστικά και τα οικονομικά και φορολογικά μέτρα για τα προϊόντα καπνού δεν αρκούν, διότι 1 δις άνθρωποι συνεχίζουν να καπνίζουν. Προϊόντα που είναι καλύτερα από το τσιγάρο και που έχουν πίσω τους επιστημονική τεκμηρίωση, πρέπει να είναι διαθέσιμα στους καπνιστές. Σε πολλές χώρες βλέπουμε να υπάρχει αυξανόμενη διάθεση να αποδεχτούν τις καλύτερες εναλλακτικές και της μείωσης της βλάβης. Η καύση είναι το πρόβλημα. Φυσικά και η νικοτίνη είναι εθιστική αλλά δεν είναι αυτή η κύρια αιτία ασθενειών. Η μείωση της βλάβης είναι μια αποδεκτή πολιτική σε ότι αφορά άλλα προϊόντα, γιατί όχι και εδώ».
Στη συζήτηση τέθηκε στην Δρ Moira Gilchrist, Υπεύθυνη για την Επιστημονική Επικοινωνία της Philip Morris, το ερώτημα για το εάν υπάρχουν μελέτες που να συγκρίνουν τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού με τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και απάντησε κατηγορηματικά πώς το καλύτερο για έναν καπνιστή είναι να διακόψει το κάπνισμα, ωστόσο τα στοιχεία φαίνεται να είναι απογοητευτικά σε αυτό το θέμα. «Δυστυχώς 9 στους 10 θα συνεχίσουν να καπνίζουν. Είναι σημαντικό να έχουν μια καλύτερη εναλλακτική. Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι μια λύση. Τα έχουμε και εμείς στο πορτφόλιο μας. Αυτό που βλέπουμε όμως σε όλο τον κόσμο είναι ότι οι χρήστες ηλεκτρονικών συνεχίζουν να κάνουν διπλή χρήση (και τσιγάρο και ηλεκτρονικό). Δεν κάνουν αυτό που λέμε πλήρη μεταστροφή. Άρα από πλευράς «μείωσης της βλάβης» αυτό δεν είναι το ιδανικό. Για το IQOS έχουμε στοιχεία ότι το 70% που το χρησιμοποιούν κάνουν αποκλειστική χρήση. Υπάρχουν ήδη 11.εκατ. άνθρωποι που έχουν κάνει αυτή την αλλαγή παγκοσμίως. Το στοίχημα είναι να πείσουμε τους καπνιστές να εγκαταλείψουν την καύση τελείως, όποιο smoke-free προϊόν και εάν επιλέξουν» κατέληξε η κ. Gilchrist.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Philip Morris έχει επενδύσει πολλά δις δολάρια σε έρευνα και την ανάπτυξη αυτών των νέων προϊόντων χωρίς καύση, αλλάζοντας όλο το επιχειρηματικό της μοντέλο. Ήδη, το 21% από τα καθαρά κέρδη της εταιρείας προέρχεται από αυτά τα προϊόντα. Ο στόχος είναι 38-40% των εσόδων της εταιρείας να έρχονται από αυτά τα προϊόντα μέχρι το 2025.
Τι γίνεται στην Ελλάδα
Για την Ελλάδα, η οποία έχει από τα υψηλότερα ποσοστά καπνιστών παγκοσμίως, ο επικεφαλής της μεγαλύτερης καπνοβιομηχανίας είπε πως «είναι χώρα με υψηλή αποδοχή τους IQOS»
Στην Ευρώπη, η Ελλάδα έχει το 2ο υψηλότερο ποσοστό σε μερίδια θερμαινόμενων ράβδων καπνού (11,5%) για το IQOS μετά τη Λιθουανία (20,7%) (στοιχεία για το πρώτο τρίμηνο του 2020).
H θυγατρική της Philip Morris στην Ελλάδα, η Παπαστράτος έχει το δεύτερο εργοστάσιο παγκοσμίως αποκλειστικής παραγωγής θερμαινόμενων ράβδων καπνού, για το ο οποίο ο κ. Calatzopoulos είπε: «Ο Παπαστράτος δεν παράγει μόνο για την ελληνική αγορά. Εξάγει και μεγάλες ποσότητες. Έχουμε κάνει πολύ μεγάλη επένδυση στην Ελλάδα και έχουμε τη δέσμευση να τη διατηρήσουμε. Οι επενδύσεις θα επεκταθούν εφόσον αυξηθούν και οι όγκοι παραγωγής».
Θυμίζεται ότι η επένδυση είχε γίνει πριν από δυο χρόνια, ήταν ύψους 300εκατ. ευρώ και είχε δημιουργήσει 400 νέες θέσεις εργασίας.
Κλείνοντας τη συζήτηση με τους δημοσιογράφους από όλο τον κόσμο, ο κ. Calantzopoulos έστειλε ένα ηχηρό μήνυμα προς όλους τους φορείς Δημόσιας Υγείας λέγοντας: «Ήρθε η ώρα ο νόμος να λάβει υπ’ όψη του τα νέα δεδομένα. Να βγουν οι αρμόδιες αρχές από την «απάθεια» αλλιώς κινδυνεύουμε να διαιωνίσουμε τη χρήση τσιγάρων. Η απόφαση του FDA είναι μια αφορμή. Μια εκκίνηση που μπορεί να κάμψει το δισταγμό. Δεν είναι μια εύκολη απόφαση να πάρεις κανείς αλλά δεν είναι και μια τόσο δύσκολη. Η συζήτηση για το κάπνισμα είναι ένα θέμα που ξυπνάει έντονα συναισθήματα. Όλοι συμφωνούμε ότι πρέπει να σταματήσει κάποιος το κάπνισμα. Αλλά οι περισσότεροι καπνιστές δε διακόπτουν. Να μειώσουμε τη χρήση, αυξάνοντας την υιοθέτηση εναλλακτικών λύσεων. Να δούμε ξεκάθαρα ότι το πρόβλημα είναι η καύση. Να ξεκαθαρίσουμε τη σύγχυση».
