Συχνά άνθρωποι λένε ότι ένα παιχνίδι, ένα μουσικό άλμπουμ, μια ταινία ή μια τηλεοπτική σειρά έχουν αλλάξει τη χημεία του εγκεφάλου τους. Aυτό είναι κάτι που μπορεί να αλλάξει ριζικά ακόμη και τον τρόπο με τον οποίο πραγματικά σκεφτόμαστε. Πάντως, σε ορισμένες περιπτώσεις αυτό μπορεί όντως να συμβεί και το πιο διάσημο παράδειγμα είναι ίσως το Tetris.
Η ικανότητα αυτού του παιχνιδιού να επηρεάζει την ψυχολογία μας έχει έναν επιστημονικό όρο, το Tetris Effect («φαινόμενο Tetris»), και έχει προσφέρει γνώσεις για το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός μας, καθώς και μια θεραπεία για ορισμένες παθήσεις, σύμφωνα με το IFL Science. Για τη νεότερη γενιά, το Tetris μπορεί να είναι ένα εξαιρετικά απλοϊκό παιχνίδι, αλλά σε έναν κόσμο πριν από τα smartphones και τις φορητές κονσόλες υψηλής ευκρίνειας, ήταν επαναστατικό.
The revolutionary game has effects on the brain that linger.https://t.co/UKKU01Hkqm
— IFLScience (@IFLScience) March 29, 2025
Το παιχνίδι του εγκεφάλου με το Tetris
Στο Tetris τακτοποιείτε συνεχώς πολύχρωμα σχήματα που αποτελούνται από τέσσερα τουβλάκια με στόχο να εξαφανίζετε τη μία γραμμή μετά την άλλη. Υπάρχει ένα τέλος στο παιχνίδι, αλλά αν σκεφτείτε ότι το Tetris έχει «νικηθεί» μόνο μερικές φορές και κυρίως τα τελευταία χρόνια, μπορείτε εύκολα να παίξετε για πολλές πολλές ώρες χωρίς να φτάσετε σε κάποιο ουσιαστικό τέλος.
Με αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, το αποτέλεσμα επιδρά στον εγκέφαλό σας. Αρκετοί άνθρωποι έχουν αναφέρει ότι «βλέπουν» τα πολύχρωμα μπλοκ, όταν κλείνουν τα μάτια τους ή όταν πέφτουν για ύπνο. Η παρόρμηση να οργανώνουν τα τουβλάκια σε σειρές λειτουργεί ακόμη και στον πραγματικό κόσμο, όπως στην επιθυμία της αναδιοργάνωσης των ραφιών. Αυτό μπορεί να συμβεί με πολλά παιχνίδια και είναι γνωστό ως φαινόμενο μεταφοράς παιχνιδιών. Το «φαινόμενο Tetris» έδειξε ότι η παραδοσιακή θεώρηση της μνήμης και της αντίληψης ως παθητικών διαδικασιών, όπως η εισαγωγή και η εξαγωγή δεδομένων σε έναν υπολογιστή, δεν είναι η πλήρης εικόνα. Μάλιστα, το «φαινόμενο Tetris» απαιτεί οι γνωστικές διεργασίες να είναι ενεργές. Ο εγκέφαλός σας, έτσι, επεξεργάζεται τις πληροφορίες με ενεργές ερμηνείες και προσαρμογές.
Αν δεν είναι ενεργές οι γνωστικές διεργασίες, τότε ο εγκέφαλός σας δεν θα προσπαθούσε συνεχώς να φανταστεί τον κόσμο ως ένα… Tetris (ή έστω ως κάποιο άλλο παιχνίδι). Για παράδειγμα, αν έχετε δει κάποιον να προσπαθεί να κάνει pinch zoom με δύο δάχτυλα σε ένα περιοδικό ή σε ένα κομμάτι χαρτί, τότε ξέρετε τι μπορεί να σημαίνει αυτό.
Πρόληψη συμπτωμάτων μετατραυματικού στρες
Το φαινόμενο αυτό έχει, επίσης, χρησιμοποιηθεί ως ένας τρόπος για να σταματήσει η εμφάνιση συμπτωμάτων μετατραυματικού στρες. Συμπεριφορικές παρεμβάσεις, όπως με το Tetris, μπορούν να έχουν προληπτικά αποτελέσματα στη μείωση των παρεμβατικών αναμνήσεων.
Αν και η μελέτη επικεντρώθηκε στην πρώτη εβδομάδα μετά τα τραυματικά περιστατικά, ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι η προσέγγιση ήταν αποτελεσματική στη μείωση των παρεμβατικών αναμνήσεων. «Ο καθένας μπορεί να βιώσει τραύμα», δήλωσε η συγγραφέας και καθηγήτρια, Emily Holmes, όταν είχε δημοσιευθεί η έρευνα το 2017 στο περιοδικό Molecular Psychiatry, προσθέτοντας: «Θα έκανε τεράστια διαφορά για πάρα πολλούς ανθρώπους αν μπορούσαμε να δημιουργήσουμε απλές συμπεριφορικές ψυχολογικές παρεμβάσεις με τη χρήση ηλεκτρονικών παιχνιδιών για την πρόληψη του μετατραυματικού πόνου και να τους απαλλάξουμε από αυτές τις εξαντλητικές ενοχλητικές αναμνήσεις. Είναι νωρίς ακόμα και χρειάζονται περισσότερες έρευνες».
Όπως και να έχει, το Tetris είναι ένα διασκεδαστικό, εθιστικό παιχνίδι και, απ’ ό,τι φαίνεται, μπορεί να αλλάξει τον εγκέφαλό σας – μερικές φορές προς το καλύτερο.
