Σύμφωνα με στοιχεία από τον ΕΟΔΥ, η Ελλάδα το 2019 είχε το τρίτο υψηλότερο ποσοστό ενήλικων καθημερινών καπνιστών (24,9%) μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Ο επιπολασμός του καπνίσματος στην Ελλάδα έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια (24,9%), ενώ παράλληλα η πρόθεση για τη διακοπή του καπνίσματος, σύμφωνα με στοιχεία του 2018, έχει αυξηθεί σημαντικά (>40).
Έκτοτε η κατάσταση δείχνει σημεία σταθεροποίησης και όχι βελτίωσης. Μάλιστα σύμφωνα με την τελευταία, ειδική έκθεση του Ευρωβαρόμετρου (Ιούνιος 2024) για τις καπνιστικές συνήθειες των κατοίκων των χωρών-μελών της Ε.Ε., στην Ελλάδα το 36% του πληθυσμού κάνει χρήση προϊόντων καπνού, όπως τσιγάρα συσκευασίας πακέτου ή στριφτά, ποσοστό που ξεπερνάει κατά πολύ το μέσο όρο των χωρών της Ε.Ε., όπου ένας στους τέσσερις δηλώνει καπνιστής, και είναι το δεύτερο υψηλότερο μετά το αντίστοιχο της Βουλγαρίας (37%).
Γεγονός που διόλου δεν μάς εκπλήσσει καθώς -παρά τον ισχύοντα αντικαπνιστικό νόμο- πολλοί είναι αυτοί που νοούν να καπνίζουν συστηματικά μέσα σε κλειστούς χώρους, εργασιακούς και διασκέδασης, επιλέγοντας να υπακούσουν στον εθισμό τους και όχι στο νόμο και τις προειδοποιήσεις των γιατρών για το παθητικό κάπνισμα.
Όπως αναφέρει μιλώντας στο iEidiseis η πνευμονολόγος, υπεύθυνη Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος στα Δημοτικά Ιατρεία Δήμου Καλλιθέας, Ζαχαρούλα Κυριακάκη, «για διακοπή έρχονται κυρίως αυτοί που έχουν ήδη σοβαρά προβλήματα υγείας και λιγότερο κάποιοι άλλοι που θέλουν να προλάβουν τα μελλοντικά προβλήματα ή ενοχλούνται για κάποιο λόγο από τη συνήθειά τους. Προσέρχονται όμως κυρίως άτομα μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας και όχι νέοι. Κατά μικρότερο ποσοστό έρχονται και κάποιοι νεότεροι, μέσης ηλικίας (20%)».
Ρωτήσαμε τη γιατρό με τι προβλήματα υγείας φτάνουν στο Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος οι άνθρωποι αυτοί… Όπως μάς είπε, «οι συννοσηρότητες είναι κυρίως αναπνευστικά προβλήματα (ΧΑΠ και άλλα) αλλά και ογκολογικά και καρδιολογικά προβλήματα».
Από αυτούς που προσέρχονται, μόνο 1 στους 3 θα τα καταφέρει. «Στην αρχή τους βλέπουμε σε ατομικό ραντεβού για να πάρουμε το ιστορικό τους και ενημερώνουμε για όλες τις υπάρχουσες αγωγές, και μετά τους εντάσσουμε σε ομαδικές συναντήσεις με ψυχολόγο. Διότι υπάρχει, εκτός από τη σωματική εξάρτηση, και ψυχολογική. Μεγαλύτερη επιτυχία έχουν αυτοί που ολοκληρώνουν το πρόγραμμα στο σύνολό του, προσερχόμενοι και στις ομαδικές συναντήσεις».
Και η κατάσταση ποια είναι; Ζητούν να διακόψουν το κάπνισμα περισσότεροι ή λιγότεροι, ρωτήσαμε την πνευμονολόγο…
«Είχαμε με την πανδημία μεγάλη πτώση του προγράμματος διότι κάναμε μόνο διαδικτυακές συναντήσεις με τον ψυχολόγο και κάποιες ατομικές με γιατρό. Μετά την πανδημία όμως αυξήθηκε και πάλι η προσέλευση και θα έλεγα ότι υπάρχει αυξανόμενη τάση».
Ποιες είναι οι κατηγορίες φαρμακευτικής υποβοήθησης;
«Μία κατηγορία φαρμακευτικής υποβοήθησης είναι οι τσίχλες, τα αυτοκόλλητα, το σπρέι και το εισπνεόμενο που περιέχουν νικοτίνη. Μία άλλη κατηγορία είναι ένα συγκεκριμένο αντικαταθλιπτικό που φάνηκε ότι βοηθάει όσους θέλουν να διακόψουν και το κάπνισμα και το χρησιμοποιούμε ακόμα. Υπάρχουν επίσης τα φάρμακα που δρουν στους νικοτινικούς υποδοχείς στον εγκέφαλο και κάνουν μερικό αποκλεισμό τους βοηθώντας το άτομο να μην νιώθει την ικανοποίηση από το κάπνισμα και να μην έχει το στερητικό σύνδρομο. Το πιο καινούργιο που έχουμε στη φαρέτρα μας από τον περασμένο Σεπτέμβριο, δρα επίσης στους υποδοχείς νικοτίνης και με πρόγραμμα 25 ημερών (στην αρχή χάπια ανά 2ωρο και μετά λιγότερα) έχει πολύ καλά αποτελέσματα. Είναι πολύ καινούργιο το φάρμακο η κυτισινικλίνη αλλά έχουμε ήδη ασθενείς που πήγαν καλά. Πρέπει ωστόσο να προσέχουμε την συγχορήγηση με άλλα φάρμακα (χρειάζεται συνεργασία και γνώμη του θεράποντος ιατρού) και δεν ενδείκνυται για άτομα άνω των 65 ετών».
Νέα μελέτη
Μία νέα μελέτη δείχνει ότι 7 στους 10 καπνιστές διακόπτουν το κάπνισμα με τη βοήθεια της ουσίας κυτισινικλίνη και ψυχολογική υποστήριξη. Αυτό έδειξαν τα πρώτα ενθαρρυντικά ευρήματα μελέτης για την αποτελεσματικότητα της νέας για την ελληνική αγορά θεραπείας, φυτικής προέλευσης, για τη διακοπή καπνίσματος. Σύμφωνα με τα πρώτα δεδομένα της μελέτης, 7 στους 10 καπνιστές που ακολούθησαν συνδυαστική θεραπεία με κυτισινικλίνη και ψυχολογική υποστήριξη κατάφεραν να κόψουν το τσιγάρο, αποδεικνύοντας ότι η κυτισινικλίνη είναι μία αποτελεσματική θεραπεία που προστέθηκε στη φαρέτρα των επαγγελματιών υγείας για την καταπολέμηση της εξάρτησης από τη νικοτίνη, η οποία σύμφωνα με τον ΠΟΥ είναι μία χρόνια και υποτροπιάζουσα νόσος.
Η κυτισινικλίνη φαίνεται να έχει σημαντική αποτελεσματικότητα στη διακοπή του καπνίσματος, σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτει η καθηγήτρια Πνευμονολογίας και υπεύθυνη του Ιατρείου Διακοπής Καπνίσματος του Νοσοκομείου «Ευαγγελισμός», Παρασκευή Κατσαούνου. «Τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και αποδεικνύουν τη σημαντική αποτελεσματικότητα της κυτισινικλίνης όταν χορηγείται παράλληλα με συμπεριφορική υποστήριξη. Η ιατρική καθοδήγηση στη διαδικασία της διακοπής του καπνίσματος αντιμετωπίζει αποτελεσματικά, τόσο τη σωματική, όσο και τη ψυχολογική εξάρτηση από τη νικοτίνη. Τα ποσοστά επιτυχούς διακοπής του καπνίσματος στο δικό μας ιατρείο, είναι από 60% έως 80% των ατόμων που ζητούν από εμάς βοήθεια. Είναι πολύ υψηλά ποσοστά, τα οποία προκύπτουν μαζί με ψυχολογική υποστήριξη. Η κυστισινικλίνη βοηθά τον καπνιστή να μην έχει στερητικό σύνδρομο.
Επιπρόσθετα, δε, ο καπνιστής δεν απολαμβάνει πια το κάπνισμα και άρα διακόπτει ευκολότερα. Όμως, είναι πολύ σημαντικό να μην το πάρει κάποιος μόνος του από το φαρμακείο, αλλά υπό καθοδήγηση ειδικού. Το φάρμακο είναι πολύ αποτελεσματικό, αλλά η διαδικασία διακοπής του καπνίσματος απαιτεί στρατηγική καθοδήγηση και παράλληλη ψυχολογική απεξάρτηση», δηλώνει η κα Κατσαούνου.
Πρόκειται για φαρμακευτική ουσία που μιμείται και ανταγωνίζεται τον τρόπο δράσης της νικοτίνης, καθώς ο μηχανισμός δράσης της ουσίας αφορά στην εκλεκτική και ισχυρότερη δέσμευση στους a4b2 υποδοχείς, οι οποίοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εξάρτηση από τη νικοτίνη. Συγκεκριμένα, δρα εκλεκτικά στους νικοτινικούς υποδοχείς (α4β2) και ανταγωνίζεται τη νικοτίνη, την οποία σταδιακά εκτοπίζει λόγω της ισχυρότερης δέσμευσης. Αυξάνει μέτρια τα επίπεδα της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, κάτι που προλαμβάνει και ανακουφίζει τα συμπτώματα από τη στέρηση της νικοτίνης. Το πλάνο της απεξάρτησης που αναφέρεται στο φάρμακο της WinMedica διαρκεί 25 ημέρες, επιτρέποντας τη σταδιακή μείωση της εξάρτησης από τη νικοτίνη και τη διακοπή του καπνίσματος χωρίς συμπτώματα στέρησης.
