Η πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση της πανδημίας COVID-19 προκάλεσε τα εθνικά συστήματα υγείας και επηρέασε δραματικά τη ζωή των χρόνιων ασθενών. H πανδημία έχει αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα όχι μόνο στον τομέα της υγείας, αλλά και της οικονομίας και της κοινωνίας ευρύτερα. Η πανδημία COVID 19 είχε πολυεπίπεδες επιπτώσεις και σαφώς άσκησε και εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να ασκεί τεράστια πίεση στα συστήματα υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Τα άτομα με χρόνιες παθήσεις είχαν να αντιμετωπίσουν μια «διπλή απειλή»: από την μία ήταν και είναι σαφώς πιο ευάλωτα στη νόσο COVID – 19, από την άλλη βίωσαν έμμεσες επιπτώσεις στην υγεία τους, καθώς αντιμετώπισαν εμπόδια πρόσβασης στο υγειονομικό σύστημα για τη διαχείριση των παθήσεών τους. Κύρια αίτια ήταν ο φόβος της έκθεσης στον ιό αλλά και το υπερφορτωμένο υγειονομικό σύστημα εξ αιτίας της πανδημίας και της περίθαλψης των ασθενών με covid-19.
Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι το 25% του πληθυσμού ζει με κάποια χρόνια πάθηση, γεγονός που σημαίνει ότι ένα μεγάλος αριθμός συμπολιτών μας έχει ανάγκη υπηρεσιών υγείας σε τακτική βάση, πολλές φορές ιδιαίτερα εξειδικευμένων.
Η διεθνής βιβλιογραφία με πολλαπλά δημοσιεύματα αναφέρεται στη θεαματική μείωση των νέων διαγνώσεων σε πολλές θεραπευτικές κατηγορίες, καθώς και στην σημαντική μείωση του προσυμπτωματικού ελέγχου, γεγονός που σίγουρα θα επιβαρύνει τα συστήματα υγείας στο άμεσο μέλλον.
Η επόμενη, μετά την πανδημία, ημέρα, αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόσκληση, καθώς τα χρόνια που πέρασαν ανέδειξαν δυσλειτουργίες και παθογένειες που ταλάνιζαν το σύστημα υγείας για αρκετά χρόνια, με την πανδημία όμως οξύνθηκαν και επιβάλλονται πλέον σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές στο σύστημα υγείας γενικότερα.
Ένα από τα σοβαρά θέματα που ανέδειξε η εμπειρία της πανδημίας είναι η ανάγκη για την ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα του συστήματος υγείας και η επείγουσα ενίσχυσή του με επαρκή αριθμό ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Η αποχή των χρόνιων ασθενών από την τακτική παρακολούθηση των νοσημάτων τους κατά την διάρκεια της πανδημίας, οι καθυστερήσεις στις τακτικές θεραπείες και οι τραγικές καθυστερήσεις σε προγραμματισμένα χειρουργεία, δημιουργούν ένα ασφυκτικό πλαίσιο για το δημόσιο σύστημα υγείας και ενδεχομένως η σύμπραξη με τον ιδιωτικό τομέα να προσφέρει μια λύση, θα πρέπει όμως να γίνει με γνώμονα την ασφάλεια των ασθενών και την αποφυγή της οικονομικής τους επιβάρυνσης.
Η ανασυγκρότηση της πρωτοβάθμιας φροντίδας είναι ακόμα μια επείγουσα αναγκαιότητα που ανέδειξε η πανδημία. Έχουν γίνει κάποια βήματα σ’ αυτή την κατεύθυνση με τον νόμο «Γιατρός για όλους» που ψηφίστηκε τον περασμένο Μάιο, υπάρχουν όμως ακόμα προβλήματα στην εφαρμογή του, κυρίως στην ένταξη των ιατρών στον θεσμό του προσωπικού ιατρού, με αποτέλεσμα κάποιες πολυπληθείς περιοχές της χώρας μας να είναι ακόμα ακάλυπτες προκαλώντας ανησυχία και ανασφάλεια πρωτίστως στους χρόνιους ασθενείς, οι οποίοι πέρα από τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν να ενταχθούν σε κάποιο προσωπικό γιατρό της περιοχής τους, δεν έχουν ακόμα πλήρως κατανοήσει και τον τρόπο λειτουργίας του νέου θεσμού.
Η αξιοποίηση της τεχνολογίας προς όφελος των πολιτών είναι ένα ακόμα στοιχείο που αναδύθηκε από αυτή τη δύσκολη κατάσταση. Η πανδημία φανέρωσε τα γρήγορα αντανακλαστικά και τις δυνατότητες προσαρμογής που διαθέτουμε σε έκτακτες καταστάσεις, δεξιότητες που οφείλουμε να αξιοποιήσουμε αλλά και να εξελίξουμε. Η άυλη συνταγογράφηση, η πλατφόρμα για το κλείσιμο των ραντεβού τόσο για τα εμβόλια όσο και άλλες υπηρεσίες υγείας, η επικοινωνία των ασθενών με τον θεράποντα ιατρό τους μέσω ηλεκτρονικών μέσων είναι κάποια πολύ καλά δείγματα ανάπτυξης των νέων τεχνολογιών στον τομέα της υγείας. Ακόμα βέβαια θα πρέπει να γίνουν σημαντικά βήματα ώστε αυτό που ονομάζουμε ψηφιακό μετασχηματισμό στην υγεία να γίνει πραγματικότητα. Η ολοκλήρωση της δημιουργίας του ηλεκτρονικού φακέλου των ασθενών που θα τους συνοδεύει σε κάθε τους βήμα στο μακρύ τους ταξίδι στο σύστημα υγείας, η δημιουργία θεραπευτικών πρωτοκόλλων αλλά και μητρώων ασθενών, η πλήρης ανάπτυξη της τηλεϊατρικής κ.ά. συνθέτουν το περιεχόμενο αυτής της μεταρρύθμισης.
Με την ανάπτυξη βέβαια της ψηφιοποίησης και προκειμένου να αποτελέσει ένα πραγματικά χρήσιμο εργαλείο στα χέρια των ασθενών, είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην εγγραμματοσύνη υγείας, ως εργαλείο ενδυνάμωσης των ασθενών, καθώς και η εκπαίδευση των ασθενών αλλά και των επαγγελματιών υγείας στις νέες τεχνολογίες.
Η πανδημία έκανε ορατή την ανάγκη καινοτόμων προσεγγίσεων και το εμβόλιο κατά της COVID -19 αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα προώθησης της έρευνας και ανάπτυξης προς όφελος του παγκόσμιου πληθυσμού.
H καινοτομία βέβαια έχει αξία όταν φθάνει έγκαιρα στους ανθρώπους που την χρειάζονται. Ασθενείς με σοβαρά νοσήματα, πολλές φορές απειλητικά για τη ζωή τους, είναι εκείνοι που έχουν περισσότερο ανάγκη από τα καινοτόμα φάρμακα και είναι εξαιρετικά σημαντικό να έχουν έγκαιρα πρόσβαση σ’ αυτά χωρίς κόστος και ταλαιπωρία, όπως συμβαίνει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.
Η πανδημία τέλος ανέδειξε με τον πιο εμφατικό τρόπο τη σημασία και τη σπουδαιότητα της προστασίας και της προαγωγής της υγείας σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, ως ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, το οποίο κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα της Ελλάδας και στην εθνική νομοθεσία, καθώς και σε σύμφωνα και συμβάσεις Διεθνών οργανισμών αλλά και στη Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό το δικαίωμα έχουμε χρέος όλοι να προασπίσουμε!
