Από την εποχή του Αριστοτέλη, οι επιστήμονες και οι φιλόσοφοι συζητούν για το αν η σιωπή «ακούγεται». Παρ’ όλα αυτά, μια νέα σειρά πειραμάτων από ερευνητές του Πανεπιστημίου Johns Hopkins στις ΗΠΑ μπορεί να έχει λύσει το ζήτημα.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), η σιωπή μπορεί να μην είναι εκκωφαντική, αλλά είναι κάτι που κυριολεκτικά ακούγεται, όπως επισημαίνει μια ομάδα φιλοσόφων και ψυχολόγων που χρησιμοποίησε ακουστικές ψευδαισθήσεις για να αποκαλύψει πώς οι στιγμές σιωπής διαστρεβλώνουν την αντίληψη του χρόνου.
Τι έδειξε η έρευνα για τη σιωπή
Η επιστημονική ομάδα προσάρμοσε γνωστές ακουστικές ψευδαισθήσεις για να δημιουργήσει εκδοχές στις οποίες οι ήχοι των αρχικών ψευδαισθήσεων αντικαταστάθηκαν από στιγμές σιωπής. Για παράδειγμα, μια ψευδαίσθηση έκανε έναν ήχο να φαίνεται πολύ μεγαλύτερος σε διάρκεια από ό,τι ήταν στην πραγματικότητα. Στη νέα ψευδαίσθηση της επιστημονικής ομάδας με βάση τη σιωπή, μια αντίστοιχη στιγμή σιωπής φαινόταν επίσης μεγαλύτερη σε διάρκεια από ό,τι ήταν στην πραγματικότητα.
Το γεγονός ότι αυτές οι ψευδαισθήσεις που βασίζονται στη σιωπή, παρήγαγαν ακριβώς τα ίδια αποτελέσματα με τις αντίστοιχες που βασίζονται στον ήχο, υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι ακούνε τη σιωπή όπως ακούνε και τους ήχους, δήλωσαν οι ερευνητές.
«Οι φιλόσοφοι συζητούν εδώ και καιρό για το αν η σιωπή είναι κάτι που μπορούμε να αντιληφθούμε κυριολεκτικά, αλλά δεν έχει υπάρξει επιστημονική μελέτη που να στοχεύει άμεσα σε αυτό το ερώτημα», δήλωσε ο Τσαζ Φαϊαρστόουν, επίκουρος καθηγητής Ψυχολογικών και Εγκεφαλικών Επιστημών που διευθύνει το Εργαστήριο Αντίληψης και Νου του Πανεπιστημίου Johns Hopkins.
Ακόμα, ο ίδιος πρόσθεσε σύμφωνα με το neurosciencenews.com: «Η προσέγγισή μας ήταν να διερευνήσουμε αν ο εγκέφαλός μας αντιμετωπίζει τις σιωπές με τον τρόπο που αντιμετωπίζει τους ήχους. Αν μπορούμε να έχουμε τις ίδιες ψευδαισθήσεις με τις σιωπές που έχουμε με τους ήχους, τότε αυτό μπορεί να είναι απόδειξη ότι τελικά ακούμε κυριολεκτικά τη σιωπή».
Echoes of Absence: Study Suggests We Can ‘Hear’ Silence
Can we 'hear' silence? A new study says yes. Using auditory illusions, the team shows that silence distorts our perception of time, much like sounds do, indicating our brains perceive silence in a similar way to sound.… pic.twitter.com/Wa5saQ9lKN
— Neuroscience News (@NeuroscienceNew) July 11, 2023
Όπως οι οπτικές ψευδαισθήσεις που ξεγελούν τους ανθρώπους, έτσι και οι ακουστικές ψευδαισθήσεις μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να ακούσουν χρονικές περιόδους μεγαλύτερες ή μικρότερες σε σχέση με την πραγματικότητα. Για παράδειγμα, ένα ενιαίο ηχητικό σήμα φαίνεται μεγαλύτερο από δύο σύντομα διαδοχικά ηχητικά σήματα, ακόμα και όταν οι δύο ακολουθίες είναι ίσες στη διάρκειά τους.
Σε δοκιμές στις οποίες συμμετείχαν 1.000 άτομα, η ομάδα αντικατέστησε τους ήχους στην προαναφερθείσα ψευδαίσθηση με στιγμές σιωπής, αναδιαμορφώνοντας την ακουστική ψευδαίσθηση και βρήκαν τα ίδια αποτελέσματα. Οι άνθρωποι πίστευαν ότι μια μακρά στιγμή σιωπής ήταν μεγαλύτερη σε διάρκεια από δύο σύντομες στιγμές σιωπής. Άλλες ψευδαισθήσεις σιωπής έδωσαν τα ίδια αποτελέσματα με τις ηχητικές ψευδαισθήσεις.
Επίσης, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να ακούσουν ηχητικά σήματα, που προσομοίαζαν στη φασαρία σε πολυσύχναστα εστιατόρια, αγορές και σιδηροδρομικούς σταθμούς. Στη συνέχεια, άκουγαν αυτά τα ηχητικά σήματα που προσομοίαζαν στη φασαρία, αλλά ανά περιόδους αυτή η φασαρία σταματούσε απότομα, δημιουργώντας σύντομες σιωπές.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, η υπόθεση εργασίας τους δεν ήταν απλώς ότι αυτές οι σιωπές έκαναν τους ανθρώπους να βιώσουν ψευδαισθήσεις. Η υπόθεση εργασίας τους, επί της ουσίας, ήταν ότι οι ίδιες ψευδαισθήσεις που οι επιστήμονες πίστευαν ότι μπορούσαν να προκληθούν μόνο με ήχους, λειτουργούσαν εξίσου καλά ακόμα και όταν οι ήχοι αντικαταστάθηκαν από σιωπές.
«Υπάρχει τουλάχιστον ένα πράγμα που ακούμε, το οποίο δεν είναι ήχος, και αυτό είναι η σιωπή που υπάρχει, όταν οι ήχοι εξαφανίζονται» δήλωσε ο συν-συγγραφέας της εν λόγω μελέτης, Ίαν Φίλιπς, διακεκριμένος καθηγητής Φιλοσοφίας και Ψυχολογικών και Εγκεφαλικών Επιστημών. Ο ίδιος πρόσθεσε: «Τα είδη των ψευδαισθήσεων και των εφέ που μοιάζουν να είναι μοναδικά στην ακουστική επεξεργασία ενός ήχου, τα έχουμε και με τη σιωπή, γεγονός που υποδηλώνει ότι πραγματικά ακούμε και την απουσία του ήχου».
Μάλιστα, σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα, τα ευρήματά της καθιερώνουν έναν νέο τρόπο μελέτης της αντίληψης της απουσίας.
Οι ερευνητές σκοπεύουν να συνεχίσουν να διερευνούν τον βαθμό στον οποίο οι άνθρωποι ακούν τη σιωπή, συμπεριλαμβανομένου του κατά πόσο ακούμε σιωπές, όταν δεν προηγείται ήχος. Σχεδιάζουν, επίσης, να διερευνήσουν τις οπτικές εξαφανίσεις και άλλα παραδείγματα που οι άνθρωποι μπορούν να αντιληφθούν ως απουσία.
