Η ανάγκη διακομματικής συναίνεσης για την διασφάλιση της προσβασιμότητας των Ελλήνων ασθενών στην φαρμακευτική καινοτομία, αναδείχθηκε στο πλαίσιο του 1st SFEE Summit που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) με κεντρικό θέμα «Επαναπροσδιορίζοντας την Αξία».
Ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης συμμετείχε σε στρογγυλό τραπέζι αναφέροντας: «Είναι απόλυτη ηθική υποχρέωση για μία Πολιτεία που θέλει να λέγεται ευρωπαϊκή και προηγμένη να βρίσκει τον τρόπο να εξασφαλίζει τις καλύτερες δυνατές θεραπείες για τους ασθενείς της. Άρα, η καινοτομία είναι εκ των ων ουκ άνευ. Η πρόοδος είναι πλέον ταχύτατη που ανακαλύψεις και εξελίξεις που σημειώνονταν μέσα σε μία δεκαετία πλέον ολοκληρώνονται μέσα σε ένα χρόνο. Η πρόσβαση των ασθενών σε ολοένα και περισσότερα καινοτόμα φάρμακα είναι συνεχώς μεγαλύτερη για θεραπείες που παλαιότερα φάνταζαν «μαγικές». Αυτό είναι ένα πολύ θετικό σημείο για το προσδόκιμο ζωής ασθενών που παλιότερα δεν το είχαμε, στο υπουργείο Υγείας, όμως, προκαλεί πολλές επιπλέον προκλήσεις στο σύστημα. Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις χρειάζεται μία έξυπνη πολιτική από την κυβέρνηση αλλά χρειάζεται και συνεργασία με τη βιομηχανία, τον ιατρικό κόσμο και τους ασθενείς. Είναι μια συλλογική δράση που πρέπει να συναποφασίσουμε αν θέλουμε πραγματικά να φτάσουμε στο στόχο. Πρέπει να βρούμε τον τρόπο να εξασφαλίσουμε τους αναγκαίους πόρους, καθώς οι πόροι μας δεν είναι απεριόριστοι. Οι ανάγκες μπορεί να φαίνονται απεριόριστες, αλλά οι πόροι μας. Η άσκηση είναι πολύπλοκη».
Και συνέχισε αναφέροντας: «Πιστεύω ότι η κοινωνία πια καταλαβαίνει ότι για να επιβιώσει το σύστημα χρειάζεται να πάρουμε και κάποιες δύσκολες αποφάσεις. Η πρώτη δύσκολη απόφαση είναι ότι απαντάμε θετικά στο να εισάγουμε καινοτόμες θεραπείες αλλά υπό προϋποθέσεις: κάθε καινοτόμος θεραπεία που θα εισάγεται στην Ελλάδα θα εισάγεται με κάποιους κανόνες, όπως ότι θα πρέπει να υπάρχει ένας προϋπολογισμένος αριθμός ασθενών που το προφίλ του πληθυσμού μας δικαιολογεί για να έρχονται συγκεκριμένες ποσότητες φαρμάκων και όχι υπερβολικά περισσότερες. Για αυτό, έχει την ευθύνη και η βιομηχανία». Ενώ κατέληξε εκτιμώντας ότι «για να πεισθεί η πολυεθνική βιομηχανία φαρμάκου να κάνει επενδύσεις στην Ελλάδα, πρέπει να εμπιστευτεί την Ελλάδα. Αν δεν την εμπιστευτεί, δεν θα κάνει επενδύσεις. Είναι τόσο απλό. Για να εμπιστευτεί την Ελλάδα, πρέπει η Ελλάδα να φτιάξει ένα περιβάλλον τέτοιο που να δείχνει ότι κατανοεί πώς λειτουργεί η βιομηχανία φαρμάκων. Αυτό που κάναμε το 1ο εξάμηνο και είναι ο βασικός μου στόχος το πρώτο έτος της θητείας μου στο Υπουργείο Υγείας, είναι να φτιάξουμε αυτό το διαφανές προβλέψιμο περιβάλλον που θα πείσει τις εταιρείες ότι είμαστε σοβαροί εταίροι. Αν η χώρα κερδίσει την εμπιστοσύνη, θα κερδίσει και τις επενδύσεις. Η εμπιστοσύνη και οι επενδύσεις πάνε χέρι – χέρι».
«Αν καταπολεμήσουμε την τεράστια γραφειοκρατία, θα έχουμε κάνει ένα πολύ σημαντικό πρώτο βήμα» ανέφερε από την πλευρά του ο Πέτρος Παππάς, βουλευτής, αναπληρωτής Τομεάρχης Υγείας, ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, γιατρός/ Επειγοντολόγος, διατυπώνοντας την άποψη πως αυτό είναι κάτι στο οποίο θα μπορούσε να υπάρξει διακομματική συμφωνία. Δεν γίνεται να έχουμε κλειστό προϋπολογισμό στο φάρμακο, τόνισε περαιτέρω, ενώ αναφέρθηκε και στην σημασία που έχει το σταθερό φορολογικό πλαίσιο, τα κίνητρα αποκέντρωσης για την βιομηχανία και η επιδότηση της ανεργίας. «Θα πρέπει να συσταθεί κοινή διακομματική κοινοβουλευτική επιτροπή που να συνεδριάζει σε μόνιμη βάση και να ασχολείται με το φάρμακο και το οικονομικό περιβάλλον», υπογράμμισε.
Εθνικό στόχο χαρακτήρισε την παραγωγή φαρμάκου ο Ιωάννης Τσίμαρης, βουλευτής Ιωαννίνων, Κοινοβουλευτικός Υπεύθυνος του Τομέα Υγείας, ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, εκφράζοντας κι αυτός την άποψη πως θα πρέπει να ενεργοποιηθεί μια διακομματική επιτροπή που να ασχολείται με αυτό το ζήτημα. «Όλα είναι θέμα πολιτικής βούλησης και πλαισίου» τόνισε, σημειώνοντας ότι απαιτούνται θαρραλέες κινήσεις για τον εξορθολογισμό της φαρμακευτικής δαπάνης και την ρύθμιση των στρεβλώσεων στην φαρμακευτική αγορά. Στο πλαίσιο αυτό, ανέδειξε την σημασία του επαναπατρισμού των νέων επιστημόνων, της δημιουργίας κέντρων έρευνας και καινοτομίας και της ανάληψης πρωτοβουλιών για την προσέλκυση εταιρειών που θα κάνουν κλινικές δοκιμές σε προχωρημένο στάδιο.
Ο κ. Μιχάλης Χειμώνας από την πλευρά του, γενικός διευθυντής ΣΦΕΕ, σημείωσε: “Το διάστημα 2012-2023 υπήρχε μια επιπέδωση των δαπανών υγείας, ενώ οι ανάγκες μεγάλωναν με ρυθμό 4-5% το χρόνο, ανέφερε από την πλευρά του ο Μιχάλης Χειμώνας, Γενικός Διευθυντής του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ). Την διαφορά μεταξύ ζήτησης και δαπάνης, όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, την κάλυψε κατά 80% η φαρμακοβιομηχανία. «Η χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης δεν θα μειώσει το clawback, μόνο θα καλύψει την αύξηση» συμπλήρωσε. «Θέλουμε να λειτουργήσει Διακομματική Επιτροπή για το φάρμακο», τόνισε χαρακτηριστικά. Τέλος, καταλήγοντας, ανέφερε ότι απαιτούνται άμεσα μέτρα ζητώντας μεταξύ άλλων χρηματοδότηση του συστήματος, έλεγχο της συνταγογράφηση και δημιουργία μητρώων».
Το ταμπού της συνεργασίας των πανεπιστημίων με ιδιωτικές εταιρείες
Τα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν ξεπεράσει πλέον το «ταμπού» της συνεργασίας με τις ιδιωτικές εταιρείες και πλησιάζουν τις φαρμακοβιομηχανίες για την ανάπτυξη μορίων, ανέφερε χαρακτηριστικά ο Κωνσταντίνος Παναγούλιας, Αντιπρόεδρος της ΒΙΑΝΕΞ Α.Ε., αναπληρωτής πρόεδρος του ΣΦΕΕ και περιέγραψε το πιο πρόσφατο μοντέλο Έρευνας και Ανάπτυξης (Ε&Α) που αναπτύσσεται σήμερα από τις φαρμακοβιομηχανίες, ελληνικές και πολυεθνικές, που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα… Τα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν συσσωρευμένη γνώση που δεν την εκμεταλλεύονται… Τελευταία προσεγγίζουν τις φαρμακοβιομηχανίες για να προσφέρουν ένα προϊόν για περαιτέρω ανάπτυξη. Ήδη σήμερα κάποια μόρια είναι υπό ανάπτυξη στην κλινική φάση Α. Αυτό το μοντέλο εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια καθώς η συνεργασία πανεπιστημίων-εταιρειών προχωρά και αίρονται προβλήματα του παρελθόντος. Μέχρι πρότινος ήταν ταμπού για ένα ελληνικό πανεπιστήμιο να συνεργαστεί με μια ιδιωτική εταιρεία. Τώρα κάποιοι καθηγητές είναι πιο ανοιχτόμυαλοι και προχωρούν σε αυτές τις συνεργασίες». Σε ό,τι αφορά στη συνεργασία ελληνικών και πολυεθνικών εταιρειών στον τομέα της παραγωγής, ο κ. Παναγούλιας τόνισε ότι «προάγει τη στρατηγική αυτονομία της χώρας στον τομέα του φαρμάκου», κάτι που αποδείχθηκε ιδιαίτερα σημαντικό την περίοδο της πανδημίας, όταν στην Ελλάδα δεν καταγράφηκε έλλειψη φαρμάκων.
Όπως τόνισε ο Δημήτρης Δέμος, Διευθύνων Σύμβουλος και Αντιπρόεδρος, Demo SA Pharmaceuticals, αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (Π.Ε.Φ.), το επενδυτικό πρόγραμμα της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας είναι από τα μεγαλύτερα της χώρας. «Έως το 2026 θα πραγματοποιηθούν επενδύσεις ύψους 1,2 δις ευρώ με τη δημιουργία 16 ερευνητικών κέντρων και 13 νέων εργοστασίων» ανέφερε, τονίζοντας ότι «Οι Έλληνες φαρμακοβιομήχανοι βάζουν 600 εκατομμύρια ευρώ από τις δικές τους τσέπες, δίνουν ψήφο εμπιστοσύνης στην χώρα». Σημείωσε επίσης ότι στη φαρμακοβιομηχανία «υπάρχει μεγάλο γεωγραφικό αποτύπωμα. Όλη η Ελλάδα βλέπει μια φαρμακοβιομηχανία στον τόπο της». Όπως εξήγησε στην Ελλάδα λειτούργησε «η λογική του ελατηρίου» μετά το 2019, όταν η σταθεροποίηση της εθνικής οικονομίας ανέδειξε την ανάγκη για αναβάθμιση του παραγωγικού εξοπλισμού και για επέκταση της παραγωγής. Στη συνέχεια ανέφερε ότι «Για να είμαστε κερδοφόροι πρέπει να προχωρήσουμε σε αύξηση των τεμαχίων και να κάνουμε επενδύσεις σε παραγωγικό εξοπλισμό». Αναφερόμενος στην παραγωγή πρώτων υλών στο εργοστάσιο της DEMO στην Τρίπολη ανέφερε ότι είναι «ένα βήμα μπροστά στις εξελίξεις που έρχονται» καθώς τώρα το σύνολο της Ευρώπης προσπαθεί να ενισχύσει την παραγωγή πρώτων υλών εντός των ευρωπαϊκών συνόρων.
Την κρίσιμη σημασία και τις ευκαιρίες που μπορεί να προσφέρει η ανάπτυξη κλινικών μελετών στην Ελλάδα παρουσίασε ο Σπύρος Φιλιώτης, αντιπρόεδρος και γενικός διευθυντής της Pharmaserve- Lilly. «Η φύση της κλινικής έρευνας είναι να εξάγει δεδομένα και υπηρεσίες με τεράστια προστιθέμενη αξία» τόνισε χαρακτηριστικά. Όπως εξήγησε, στην Ευρώπη επενδύονται κάθε χρόνο 30 δισεκατομμύρια ευρώ για κλινικές έρευνες. Το ποσό που θα αντιστοιχούσε στην Ελλάδα θα ήταν 500 εκατομμύρια ευρώ, όμως στην πραγματικότητα σήμερα γίνονται επενδύσεις που φτάνουν το πολύ στα 100 εκατομμύρια ευρώ. «Είναι μια παγκόσμια ανταγωνιστική διαδικασία» τόνισε περαιτέρω και αναφέρθηκε στις δυνατότητες που προσφέρει η ΗΔΙΚΑ. «Η βάση δεδομένων της ΗΔΙΚΑ είναι από τις καλύτερες του κόσμου, αλλά δεν αξιοποιείται. Δεν δημοσιεύουμε τίποτα από τα δεδομένα της. Αν το κάναμε, θα μπορούσαμε να εμφανιστούμε ως σοβαρός παίκτης στον παγκόσμιο χάρτη προσέλκυσης επενδύσεων κλινικών μελετών».
Ο υφυπουργός Υγείας, Μάριος Θεμιστοκλέους αναφέρθηκε στους Ευρωπαϊκούς στόχους για την πρωτογενή και δευτερογενή χρήση δεδομένων. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο πρώτος στόχος είναι τόσο ο πολίτης όσο και ο επαγγελματίας υγείας, να έχει δικαίωμα πρόσβασης στα δεδομένα του ηλεκτρονικά, καταργώντας το hard copy στα ιατρικά αρχεία. Αυτό έχει ήδη ξεκινήσει με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση αλλά και ηλεκτρονικό αρχείο πληροφοριών. Ο δεύτερος στόχος είναι τα δεδομένα της χώρας μας και τα δεδομένα από άλλες χώρες να μπορούν να είναι συγκεντρωμένα, έτσι ώστε να χρησιμοποιούνται από το Υπουργείο Υγείας για καλύτερη οργάνωση των προτεραιοτήτων. Σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχουν ατέλειες στο σύστημα υγείας, που πρέπει να διορθωθούν. Οι αλλαγές είναι δύσκολες και απαιτούν χρόνο, άλλα πρέπει να γίνουν ώστε το ελληνικό σύστημα υγείας να γίνει βιώσιμο και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. «Μπορούμε με σταθερά βήματα, με υπομονή, επιμονή και καλό σχεδιασμό να το επιτύχουμε», υπογράμμισε κλείνοντας.
Ο κ. Αθανάσιος Θανόπουλος, πρόεδρος ΕΛΣΤΑΤ, αναφέρθηκε στις ευρωπαϊκές οδηγίες που οφείλει η στατιστική υπηρεσία να ακολουθήσει ( ΑΙ act & health Data Spaces act). «Δική μας δουλειά είναι να βάζουμε τάξη στα δεδομένα ικανοποιώντας τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς», τόνισε χαρακτηριστικά. Η σωστή συλλογή και ανάλυση των δεδομένων θα βοηθήσει στην παραγωγή αμερόληπτων στατιστικών δεδομένων για ορθότερη χρήση τους από τους ασκούντες πολιτική. «Υπάρχει μία θάλασσα δεδομένων στην οποία πρέπει να βάλουμε κανόνες. Η τάξη στα δεδομένα είναι απαραίτητη για την καλύτερη αξιοποίηση τους», συμπλήρωσε.
