Δυστυχώς γνωρίζουμε ότι πολλές φορές τα ψυχικά τραύματα στην παιδική ηλικία αποτελούν παράγοντες κινδύνου τόσο για την άμεση εκδήλωση ψυχικών διαταραχών όσο και για την εκδήλωση ψυχικών διαταραχών μετά την παρέλευση κάποιου χρονικού διαστήματος από το γεγονός, ακόμα και στην ενήλικη ζωή.
Ο ρόλος της οικογένειας, ιδιαίτερα κατά την προηγούμενη περίοδο της πανδημίας με τα αυστηρά, αλλά αναγκαία, περιοριστικά μέτρα που παρεμπόδιζαν τη φυσική επικοινωνία, είναι σημαντικός στην ψυχολογική στήριξη των παιδιών και των εφήβων. Σε αυτό βοηθά σε σημαντικό βαθμό και η πανελλαδική Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 από τον COVID-19. Σε αυτή την τηλεφωνική γραμμή δίνεται η δυνατότητα να απευθυνθούν για συμβουλές και ψυχολογική στήριξη, μεταξύ των άλλων, γονείς και παιδιά.
Βασίλειος- Παντελεήμων Μποζίκας, καθηγητής Ψυχιατρικής, διευθυντής Β´ Ψυχιατρικής Κλινικής, τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστήμων Υγείας ΑΠΘ, μέλος της Επιτροπής Ψυχικής Υγείας του ΚΕΣΥ, μέλος ΔΣ της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας.
Μετά από πολλούς μήνες όμως τα σχολεία όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων λειτουργούν και πάλι ταυτόχρονα σε όλη τη χώρα. Στην δυνατότητα αυτή συντέλεσε και η δωρεάν διανομή των self-test στους μαθητές και στους εκπαιδευτικούς. Ήρθε η ώρα λοιπόν να αναμετρηθούμε με τις συνέπειες της πανδημίας και του lockdown στη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών σε ένα περιβάλλον που ο ρόλος των εκπαιδευτικών καθίσταται σημαντικός.
Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αποτελέσουν κατ’ αρχάς παράδειγμα για τους μαθητές τους στην εφαρμογή των μέτρων ατομικής προστασίας (π.χ. μάσκες, αποστάσεις) τόσο στο σχολείο όσο και εκτός αυτού. Θα πρέπει να παρακολουθούν τη συμπεριφορά των παιδιών και όποιες διαταραχές (π.χ. ευερεθιστότητα, απομόνωση) πρέπει να επισημαίνονται και να συζητιούνται με τους κηδεμόνες τους. Τόσο οι διαταραχές της συμπεριφοράς όσο και η όποια κάμψη στις σχολικές επιδόσεις δεν πρέπει να αποδίδεται αυτόματα στις δυσκολίες της τηλεκπαίδευσης των προηγούμενων μηνών, αλλά να διερευνάται περαιτέρω που μπορεί οφείλονται, όπως για παράδειγμα σε συναισθηματικές διαταραχές, σε εξάρτηση από ηλεκτρονικά παιχνίδια ή σε σχολικό εκφοβισμό (bullying). Υπάρχει ο κίνδυνος με την επάνοδό τους στο σχολικό περιβάλλον παιδιά θύματα σχολικού εκφοβισμού, που κατά την διάρκεια των αυστηρών περιοριστικών μέτρων είχαν απαλλαχτεί από αυτόν, να υποστούν και πάλι σωματική και ψυχολογική βία.
Στην αρχή της δύσκολης φετινής χρονιάς προσλήφθηκαν εκατοντάδες ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί στα σχολεία για να αντιμετωπιστούν όσο το δυνατόν πιο έγκαιρα και αποτελεσματικά οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των μαθητών. Είναι απαραίτητο να βρίσκονται συνεχώς σε στενή συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς και βέβαια όπου είναι απαραίτητο να παρεμβαίνουν στους μαθητές και στους κηδεμόνες τους. Η παραπομπή σε πιο εξειδικευμένες παιδοψυχιατρικές υπηρεσίες δεν πρέπει να παρεμποδίζεται από το όποιο στίγμα για την ψυχική νόσο.
Θα πρέπει να τονιστεί πως αν θέλουμε να μην ξαναγυρίσουμε στην προηγούμενη κατάσταση αυξάνοντας τη ψυχική πίεση στα παιδιά και στους εφήβους το σημαντικότερο όπλο είναι οι εμβολιασμοί. Σε αυτή τη φάση άτομα ηλικίας κάτω των 18 ετών δεν συμπεριλαμβάνονται σε αυτούς που μπορούν να εμβολιαστούν και είναι άγνωστο εάν και πότε θα τους δοθεί αυτή η δυνατότητα. Πρέπει, λοιπόν, οι ενήλικες χωρίς κανέναν δισταγμό να εμβολιαστούν ορθώνοντας άμεσα αποτελεσματικό τείχος ανοσίας που θα προστατεύσει και τα παιδιά και τους εφήβους.
