Από την έναρξη της πανδημίας του κορονοϊού, πολλοί είναι οι επιστήμονες και οι πολιτικοί που κάνουν λόγο για την «ανοσία της αγέλης». Τι ακριβώς εννοούμε ωστόσο όταν χρησιμοποιούμε αυτό τον όρο και πώς μπορούμε να πετύχουμε την ανοσία της αγέλης; Οι απαντήσεις που δίνει το BBC.
Τι είναι η ανοσία της αγέλης και πώς επιτυγχάνεται
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η «ανοσία της αγέλης» αναφέρεται στην έμμεση προστασία από μια μολυσματική ασθένεια, η οποία επιτυγχάνεται όταν ένας πληθυσμός έχει αναπτύξει ανοσία στην ασθένεια, είτε μέσω του εμβολιασμού είτε μέσω μιας προηγούμενης μόλυνσης.
Όταν, λοιπόν, ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού αποκτά ανοσία σε ένα λοιμώδες νόσημα, τότε περιορίζεται η περαιτέρω εξάπλωσή της από άτομο σε άτομο.
Όσο μεγαλύτερη είναι η αναλογία των ατόμων με ανοσία σε μια κοινότητα, τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα τα άτομα που δεν έχουν αναπτύξει ανοσία να έρθουν σε επαφή με κάποιο κρούσμα και άρα να μολυνθούν και οι ίδιοι.
Με αυτόν τον τρόπο, ακόμα και τα άτομα που δεν έχουν αναπτύξει αντισώματα ενάντια στη νόσο, προστατεύονται έμμεσα, καθώς οι «αλυσίδες μόλυνσης» διαταράσσονται, γεγονός που επιβραδύνει τη διασπορά της ασθένειας.
Η ανοσία αγέλης προστατεύει επίσης και εκείνους που δε μπορούν να εμβολιαστούν, όπωςείναι τα νεογέννητα και τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα, επειδή η διασπορά του νοσήματος στον πληθυσμό είναι πολύ περιορισμένη.
Το ποσοστό που χρειάζεται να αποκτήσει ανοσία προκειμένου να επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης, ποικίλει ανάλογα με το νόσημα.
Για παράδειγμα, για ένα ιδιαίτερα μολυσματικό όσημα, όπως είναι η ιλαρά, απαιτείται ποσοστό ανοσίας μεγαλύτερο του 95% του πληθυσμού, ώστε να περιοριστεί η μετάδοση της νόσου και να επιτευχθεί η ανοσία αγέλης. Για την πολυομυελίτιδα, το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 80%.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, οι επιστήμονες δεν είναι ακόμα σίγουροι για το ποσοστό ανοσίας που χρειάζεται προκειμένου να πετύχουμε ανοσία της αγέλης ως προς τον κορονοϊό, ωστόσο έρευνες υπολογίζουν πως το ποσοστό ανέρχεται τουλάχιστον στο 70%.
Γιατί δεν πέτυχε η φυσική ανοσία στην αρχή της πανδημίας
Από την αρχή της πανδημίας, και πριν ακόμα κυκλοφορήσουν τα εμβόλια, υπήρξαν διάφορες κυβερνήσεις (όπως αυτή της Βρετανίας) που υποστήριζαν ότι ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της πανδημίας του κορονοϊού ήταν η ανάπτυξη της φυσικής ανοσίας του πληθυσμού. Όπως είχε αναφέρει στις 13 Μαρτίου του περασμένου έτους ο Patrick Vallance, επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος του Ηνωμένου Βασιλείου: «Η στρατηγική μας είναι να προσπαθήσουμε να χτίσουμε την ανοσία της αγέλης, επιτρέποντας σε αρκετούς ανθρώπους που θα περάσουν ελαφριά τη νόσο να αναπτύξουν αντισώματα».
Με αυτό τον τρόπο, η κυβέρνηση της Βρετανίας επιχείρησε να αποφύγει ένα ολικό lockdown και τις ποικίλες -κυρίως οικονομικές- επιπτώσεις που αυτό θα είχε στην χώρα.
Τελικά, ο υπερκορεσμός των νοσοκομείων λόγω της πανδημίας, καθώς και οι χιλιάδες θάνατοι από κορονοϊό, ώθησαν τις κυβερνήσεις να αλλάξουν στάση.
«Εάν το ρίσκο της COVID-19 δεν ήταν τόσο υψηλό, τεχνικά θα ήταν πιθανό να χτιστεί η ανοσία της αγέλης, επιτρέποντας στη νόσο να κυκλοφορήσει ελεύθερα στον πληθυσμό. Ωστόσο, τα μέχρι τώρα στοιχεία υποδεικνύουν ότι αυτή η μέθοδος θα οδηγούσε σε μεγάλους αριθμούς ασθενών που θα είχαν ανάγκη νοσοκομειακής περίθαλψης, επιβαρύνοντας το σύστημα υγείας σε τέτοιο βαθμό, που θα κατέληγε να μην μπορεί να ανταπεξέλθει», εξηγεί στο National Geographic η επιστημονική δημοσιογράφος, Cathleen O’Grady.
Ο ρόλος των εμβολίων
Καθώς το σχέδιο για ανάπτυξη της ανοσίας της αγέλης μέσα από την φυσική έκθεση στον κορονοϊό απέτυχε, επιστήμονες και μέλη της κυβέρνησης στράφηκαν στο εμβόλιο.
Και ενώ ακόμα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει ότι δε μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα κατά πόσο ένα εμβολιασμένο άτομο μπορεί να μεταδώσει τον ιό, τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νόσων αναφέρουν ότι «ένας διαρκώς αυξανόμενος όγκος στοιχείων υποδεικνύει ότι τα πλήρως εμβολιασμένα άτομα έχουν λιγότερες πιθανότητες να είναι ασυμπτωματικοί φορείς της COVID-19, ενώ είναι απίθανο να μεταδώσουν την ασθένεια».
Καθώς η ανάγκη για νοσοκομειακή περίθαλψη των ατόμων που έχουν κάνει το εμβόλιο είναι μηδαμινή, το εμβόλιο αποτελεί πλέον τη μόνη μας ελπίδα εάν θέλουμε να πετύχουμε την ανοσία της αγέλης χωρίς να επιβαρύνουμε το σύστημα υγείας.
Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), η διάρκεια της προστασίας που προσφέρει το εμβόλιο δεν είναι ακόμα γνωστή, ωστόσο κλινικές δοκιμές της εταιρείας Pfizer που βρίσκονται σε εξέλιξη υποδεικνύουν ότι το εμβόλιο των δυο δόσεων παραμένει σημαντικά αποτελεσματικό για τουλάχιστον έξι μήνες, ίσως και περισσότερο. Στα άτομα που χορηγήθηκε το εμβόλια της Moderna, επίσης εντοπίστηκαν σημαντικά επίπεδα αντισωμάτων κατά του κορονοϊού, έξι μήνες μετά την δεύτερη δόση.
Από την άλλη, η ανοσία της αγέλης δεν αποτελεί πανάκεια, τονίζουν οι επιστήμονες, ενώ σίγουρα δεν αποτελεί υποκατάστατο για όσους δεν τηρούν τα μέτρα προσωπικής υγιεινής. Επίσης, δεν ξέρουμε εάν και πότε η χρήση της μάσκας σε κλειστούς, πολυσύχναστους χώρους θα καταστεί αχρείαστη.
«Η ανοσία της αγέλης μειώνει τον σημαντικά τον κίνδυνο διασποράς μιας νόσου, αλλά δεν μπορεί να αποτρέψει τις μεταδόσεις για τα επίνοσα άτομα, αυτούς δηλαδή που δεν έχουν ανοσία έναντι της νόσου», αναφέρει βιβλιογραφική ανασκόπηση από τους καθηγητές ιατρικής του ΕΚΠΑ, Δημήτριο Παρασκευή και Θάνο Δημόπουλο.
«Ακόμα και αν έχει επιτευχθεί η ανοσία αγέλης σε έναν πληθυσμό, τα άτομα που δεν έχουν ανοσία μπορεί να μολυνθούν με το συγκεκριμένο νόσημα και να εμφανίσουν σοβαρά συμπτώματα», συνεχίζουν οι ίδιοι.
Ταυτόχρονα, αξίζει να σημειώσουμε ότι εάν τελικά η διάρκεια προστασίας που προσφέρουν τα εμβόλια είναι μικρότερη από αυτό που περιμένουμε, τα δεδομένα μπορεί να αλλάξουν άρδην. Το ίδιο ισχύει και για την εμφάνιση ενός μεταλλαγμένου στελέχους, ανθεκτικού στο εμβόλιο.
Προς το παρόν, ωστόσο, τα εμβόλια φαίνεται να αποτελούν το μόνο «αντίδοτο» για την πανδημία του κορονοϊού και το μόνο διαβατήριο για μια νέα κανονικότητα, χωρίς να θρηνήσουμε αμέτρητα ακόμα θύματα.
