Σε πλήρη σύγχυση και αγωνία τελούν οι γυναίκες που είναι έγκυες ή μόλις γέννησαν και δεν ξέρουν αν πρέπει κι αν είναι ασφαλές να εμβολιαστούν έναντι της COVID-19. Παρότι η Ελληνική Μαιευτική και Γυναικολογική Εταιρεία έχει ξεκαθαρίσει ότι πρέπει να εμβολιάζονται πριν μείνουν έγκυες ή αν είναι ήδη να το κάνουν ελεύθερα σε όλα τα τρίμηνα όπως και αμέσως μετά τον τοκετό, το iEidiseis ζήτησε σήμερα από τον αναπληρωτή καθηγητή μαιευτικής εμβυομητρικής και περιγεννητικής ιατρικής του ΕΚΠΑ, Μακάριο Ελευθεριάδη, να μάς εξηγήσει το δύσκολο αυτό θέμα…
Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να κολλήσει μια έγκυος τον SARS-CoV-2;
-Είναι το ίδιο εύκολο με κάθε άλλον άνδρα ή γυναίκα… Η νόσος COVID-19 οφείλεται στον ιό που προκαλεί Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο τύπου 2 γνωστός και ως SARS-CoV-2. Ο ιός μεταδίδεται κυρίως από άτομο σε άτομο και αυτό συμβαίνει συνήθως όταν ένα μολυσμένο άτομο βήχει, φτερνίζεται ή μιλάει κοντά σε άλλα άτομα. Ο ιός διέρχεται μέσω μικροσκοπικών σωματιδίων από τους πνεύμονες και τον αεραγωγό του μολυσμένου ατόμου και αυτά τα σωματίδια μπορούν εύκολα να ταξιδέψουν μέσω του αέρα σε άλλα άτομα που βρίσκονται κοντά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως σε εσωτερικούς χώρους όπου κυκλοφορεί ο ίδιος αέρας, ο ιός μπορεί να είναι σε θέση να μεταδοθεί σε άλλους ανθρώπους που βρίσκονται πιο μακριά. Και βέβαια ο ιός μπορεί να μεταδοθεί εύκολα μεταξύ ανθρώπων που ζουν μαζί αλλά μπορεί επίσης να εξαπλωθεί σε συγκεντρώσεις όπου οι άνθρωποι μιλάνε κοντά, με χειραψία, αγκάλιασμα, κοινή χρήση φαγητού ή ακόμη και τραγούδι.
Η έγκυος όμως είναι πιο ευπαθής; Κινδυνεύει περισσότερο αν κολλήσει;
-Ναι έτσι είναι. Συνέπεια των φυσιολογικών αλλαγών στο καρδιαγγειακό και αναπνευστικό σύστημα της εγκύου είναι η συχνή εμφάνιση δύσπνοιας (αυξημένη κατανάλωση Ο2, αναιμία της κύησης, κατανάλωση Ο2 από το έμβρυο, ανύψωση του διαφράγματος). Οι έγκυες είναι περισσότερο ευάλωτες στην λοίμωξη από SARS-CoV-2 σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.
Και η λύση ποια είναι; Ο εμβολιασμός;
-Η ανοσοποίηση είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά προληπτικά μέτρα για την υγεία. Ο αριθμός των περιπτώσεων των περισσότερων ασθενειών που μπορούν να προληφθούν με εμβολιασμό μειώθηκαν > 90% μετά την καθιέρωση ρουτίνας παιδικών εμβολιασμών.
Στις ΗΠΑ ο εμβολιασμός εγκύων γυναικών με εμβόλια τεχνολογίας mRNA ξεπερνάει τα 94.000 άτομα (βάση δεδομένων V-safe After Vaccination Health Checker). Έχουν δημοσιευτεί δεδομένα από 827 ολοκληρωμένες κυήσεις και οι πρώτες αναλύσεις από την παραπάνω βάση δεδομένων δεν αναδεικνύουν κάποια ανεπιθύμητη ενέργεια στην κύηση. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις τα εμβόλια που περιέχουν αδενοϊό (AstraZeneca και Janssen) συσχετίστηκαν με τη δημιουργία θρομβώσεων σχετιζόμενων με θρομβοπενία ΤΤS (Τhrombosis with Τhrombocytopenia Syndrome).
Σε αυτά τα δύο εμβόλια με αδενοϊό πόσο αυξημένη είναι η συχνότητα παρενεργειών και η εμφάνιση του σπάνιου συνδρόμου;
-H συχνότητα αυτής της ανεπιθύμητης ενέργειας έχει αναφερθεί :
• 1 in 26,000 AstraZeneca (Νορβηγία),
• 1 in 530.000 Janssen Johnson & Johnson, CDC, ΗΠΑ.
Mε βάση αυτά τα δεδομένα η Συμβουλευτική Επιτροπή για Εμβολιαστικές Πρακτικές των ΗΠΑ (ACIP) συστήνει τη συνέχιση της χρήσης του εμβολίου καθώς τα οφέλη υπερτερούν των κινδύνων με ενημέρωση για τον σχετικό κίνδυνο.
Οι επίσημες συστάσεις στην Ελλάδα ποιες είναι;
-Οι συστάσεις του Αμερικανικού Κολλεγίου Μαιευτήρων / Γυναικολόγων αναφέρουν:
• Οι έγκυες γυναίκες είναι ελεύθερες να αποφασίσουν σχετικά με τον εμβολιασμό COVID-19.
• Οι κλινικοί γιατροί θα πρέπει να επανεξετάζουν τα διαθέσιμα δεδομένα σχετικά με τους κινδύνους και τα οφέλη του εμβολιασμού στις εγκύους, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων μη εμβολιασμού
• Οι έγκυες γυναίκες θα πρέπει να γνωρίζουν τον σπάνιο κίνδυνο εμφάνισης TTS μετά τη λήψη του εμβολίου Janssen COVID-19 και ότι άλλα εμβόλια COVID-19 εγκεκριμένα από την FDA (π.χ. εμβόλια mRNA) είναι διαθέσιμα.
• Οι έγκυες γυναίκες που παρουσιάζουν πυρετό μετά τον εμβολιασμό θα πρέπει να συμβουλεύονται να λαμβάνουν ακεταμινοφαίνη. Η ακεταμινοφαίνη έχει αποδειχθεί ότι είναι ασφαλής για χρήση κατά την εγκυμοσύνη και δεν φαίνεται να επηρεάζει την ανοσοποιητική αντίδραση στα εμβόλια κατά της COVID-19.
• Προς το παρόν δεν υπάρχει προτίμηση για τη χρήση ενός εμβολίου COVID-19 έναντι ενός άλλου
• Τα εμβόλια κατά της COVID-19 δεν πρέπει να χορηγούνται νωρίτερα από 14 ημέρες μετά τη λήψη άλλου εμβολίου. Για εγκύους, εμβόλια συμπεριλαμβανομένου του Tdap και της γρίπης θα πρέπει να αναβληθούν για 14 ημέρες μετά τη χορήγηση εμβολίων COVID-19.
• Η χορήγηση αντι-D γ-σφαιρίνης δεν πρέπει να αναβάλλεται λόγω εμβολιασμού κατά της COVID-19, καθώς δεν θα επηρεάσει την ανοσοαπόκριση στο εμβόλιο.
Στο ίδιο πνεύμα και οι πρόσφατες κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής Μαιευτικής και Γυναικολογικής εταιρείας που αναφέρουν:
• H ΕΜΓΕ προτείνει τον εμβολιασμό έναντι του SARS-CoV-2 των εγκύων γυναικών με αυξημενο κίνδυνο έκθεσης (όπως ιατρονοσηλευτικό προσωπικό)
• Προτείνει τον εμβολιασμό έναντι του SARS-CoV-2 των εγκύων γυναικών με συνοσυ- ρότητες που αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης και θανάτου σε περίπτωση λοίμωξης (όπως διαβήτη, καρδιολογικών και αναπνεστικών νοσημάτων και παχυσαρκίας).
• Προτείνει την ενημέρωση όλων των εγκύων γυναικών από τον ιατρό τους σχετικά με τα οφέλη του εμβολιασμού, το προφίλ ασφάλειας των εμβολίων έναντι SARS-CoV-2 στην κύηση και τον αυξημένο κίνδυνο βαρύτερης νόσησης και θανάτου από COVID-19 στην κύηση.
• Αναφορικά με την επιλογή εμβολιαστικού σκευάσματος προτείνεται η χρήση εμβολίων τεχνολογίας mRNA για την κύηση, καθώς τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα αφορούν κυρίως αυτή την κατηγορία εμβολίων έναντι του SARS-CoV-2
• Δεν απαγορεύεται ο εμβολιασμός, με οποιαδήποτε τύπο εμβολίου, σε όλες τις γυναίκες που είναι σε προσπάθεια εγκυμοσύνης.
• H χρήση εμβολίων με αδρανοποιημένους ιούς έναντι SARS-CoV-2 δεν αναμένεται να έχει ανεπιθύμητες ενέργειες στην κύηση παρά την έλλειψη σχετικών δεδομένων.
• Συστήνεται η ύπαρξη μεσοδιαστήματος 14 ημερών μεταξύ του εμβολιασμού έναντι COVID-19 και των άλλων εμβολίων που πρέπει να χορηγούνται κατά την κύηση εκτός αν ο άμεσος εμβολιασμός είναι απολύτως αναγκαίος (πχ εμβολιασμός έναντι τετάνου από τραύμα)
• Δε συστήνεται τροποποίηση του προγραμματισμού εγκυμοσύνης με βάση τη χορήγηση οποιουδήποτε από τα εμβόλια έναντι της COVID-19
• Δεν προτείνεται τροποποίηση του εμβολιαστικού σχήματος εάν μεταξύ των δόσεων του εμβολίου η δέκτης ανακαλύψει ότι είναι έγκυος και τέλος
• Δε συστήνεται διακοπή κύησης λόγω εμβολιασμού.
Να πούμε ότι τον Νοέμβριο 2020 υπογράφηκε Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του Δήμου Αθηναίων και της Διεύθυνσης Δημοτικών Ιατρείων και Δημόσιας Υγείας με τη Β’ Μαιευτική- Γυναικολογική Κλινική του Αρεταίειου Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου.
Σκοπός είναι οι παρεμβάσεις σε υπηρεσίες και συμβουλευτική σε θέματα οικογενειακού προγραμματισμού, ενημέρωσης πάνω στην αναπαραγωγική υγεία και στην προστασία από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, την βλαπτική δράση του καπνίσματος στην γονιμότητα, καθώς και τις επιπτώσεις της ηλικίας της γυναίκας στην αναπαραγωγή. Επίσης προγραμματίζονται ενημερώσεις και παρεμβάσεις για τη σημασία του φυσιολογικού τοκετού, και την αναγκαιότητα ελάττωσης του ποσοστού αναίτιων καισαρικών τομών στην Ελλάδα, τη συμβολή και σημασία του μητρικού θηλασμού στα νεογνά και την υποστήριξη σε ειδικές ομάδες πληθυσμού (ανύπαντρες μητέρες, ζευγάρια μεγάλης ηλικίας, έφηβες, γυναίκες με καρκίνο, κλπ.). Τέλος θα υπάρξουν και δράσεις ενημέρωσης ιατρών και βοηθητικού προσωπικού των δημοτικών ιατρείων για τις σύγχρονες τάσεις και τεχνολογικές εφαρμογές της κλινικής στην αντιμετώπιση γυναικολογικών περιστατικών.
Ενημερώσου – Εμβολιάσου – Προφυλάξου
Στο πλαίσιο της έναρξης συνεργασίας μεταξύ των δυο πλευρών διοργανώθηκε ενημερωτική διαδικτυακή ημερίδα στις 28 Μαΐου με Θέμα: Ενημερώσου – Εμβολιάσου – Προφυλάξου σχετικά το εμβόλιο κατά της COVID-19 και τις έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες, στην οποία έκαναν χαιρετισμούς και ομιλίες: ο Δρ Νικόλαος Βλάχος, καθηγητής Γυναικολογίας- Μαιευτικής, διευθυντής της Β’ Μαιευτκής-Γυναικολογικής Κλινικής στο Αρεταίειο, η κ. Πόπη Καλαϊτζή, ιατρός και πρόεδρος Συλλόγου Φίλων Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής Αρεταίειου, ο κ. Μανόλης Καλαμπόκας, μαιευτήρας – χειρουργός γυναικολόγος, ειδικός στη Γυναικολογική Ογκολογία (RCOG) και Αντιδήμαρχος Υγείας και Παιδείας Δήμου Αθηναίων, ο Δρ Μακάριος Ελευθεριάδης, αναπληρωτής καθηγητής Μαιευτικής Εμβρυομητρικής Ιατρικής και Περιγεννητικής Ιατρικής, Β’ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική ΕΚΠΑ στο Αρεταίειο , η Δρ Βάνα Παπαευαγγέλου, καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιµωξιολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ – Διευθύντρια Γ’ Παιδιατρικής Κλινικής, στο ΑΤΤΙΚΟΝ και η κ. Έφη Αδαμοπούλου, προϊσταμένη μαία στο Αρεταίειο Νοσοκομείο .
