Είναι οι «νικητές», οι «τυχεροί», εκείνοι οι ασθενείς με σοβαρή Covid-19, τη νόσο που προκαλεί ο κορονοϊός, που πάλεψαν διασωληνωμένοι για τη ζωή τους, με μηχανική υποστήριξη της αναπνοής τους, σε κάποια μονάδα εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) νοσοκομείου οπουδήποτε στον κόσμο και τελικά βγήκαν σώοι από την περιπέτεια τους. Όμως η επόμενη μέρα για ορισμένους αποσωληνωμένους ασθενείς θα είναι γεμάτη προκλήσεις, σύμφωνα με Αμερικανούς επιστήμονες, όπως μεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Καθώς ολοένα περισσότεροι ασθενείς επιστρέφουν ανακουφισμένοι στο σπίτι τους, οι γιατροί σταδιακά στρέφουν την προσοχή τους στις πιθανές επιπτώσεις σε βάθος χρόνου τόσο του ίδιου του κορονοϊού SARS-CoV-2 στο σώμα των ανθρώπων αυτών, όσο και των επεμβατικών αλλά σωτήριων θεραπειών στις οποίες υποβλήθηκαν κατά την παραμονή τους στη ΜΕΘ.
«Το ζήτημα που όλοι πρόκειται να αντιμετωπίσουμε με τους περισσότερους ασθενείς μέσα στους επόμενους μήνες, είναι πώς θα τους βοηθήσουμε να ανακάμψουν», δήλωσε στο «Science» η πνευμονολόγος και εντατικολόγος Λορίν Φεράντε της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Γιέηλ των ΗΠΑ.
Η νόσος Covid-19 πλήττει όχι μόνο τους πνεύμονες, αλλά επίσης τα νεφρά, τα αιμοφόρα αγγεία, την καρδιά, τον εγκέφαλο και άλλα όργανα. Οι γιατροί μέχρι στιγμής δεν γνωρίζουν με σιγουριά ποιες πιθανές μόνιμες βλάβες και δυσλειτουργίες μπορεί να αφήσει πίσω του ο νέος ιός. Ορισμένες ενδείξεις, σύμφωνα με τη δρα Φεράντε, δίνει η έως τώρα εμπειρία από τις περιπτώσεις ασθενών με σοβαρή πνευμονία άλλης αιτιολογίας, η οποία μερικές φορές αφήνει χρόνια αναπνευστικά προβλήματα σε όσους ανάρρωσαν.
Επίσης, σύμφωνα με τον επιδημιολόγο και εντατικολόγο Σάτσιν Γιέντε του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ, μετά από σοβαρή πνευμονία ένας συνδυασμός υποκείμενων χρόνιων νοσημάτων και παρατεταμένης φλεγμονής στον οργανισμό φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο για έμφραγμα, εγκεφαλικό, νεφρική νόσο και άλλες παθήσεις. Όπως εκτιμά, «η Covid-19 μπορεί τελικά να επιφέρει μεγάλη αύξηση σε τέτοιους είδους περιστατικά».
Η «κληρονομιά» της ΜΕΘ
Από την άλλη, όσοι ασθενείς περνάνε αρκετές μέρες σε ΜΕΘ, άσχετα με την αιτία, τείνουν μετά το εξιτήριο να είναι πιο ευάλωτοι σε διάφορα σωματικά, νοητικά και ψυχικά προβλήματα. Ο εντατικολόγος Ντέιλ Νίντχαμ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς θεωρεί πιθανό ότι οι επιζήσαντες στις ΜΕΘ ασθενείς με κορονοϊό μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς σε τέτοια προβλήματα στο μέλλον, ιδίως όσοι υποβλήθηκαν σε μακρόχρονη διασωλήνωση σε καθεστώς βαθιάς καταστολής. Μερικοί υποβλήθηκαν και σε τραχειοστομία για να περάσει ο σωλήνας με το οξυγόνο.
Η εμπειρία αυτή τείνει να κάνει τους επιζήσαντες να εμφανίζουν πιο εύκολα μυϊκή ατροφία και σωματική αδυναμία, με αποτέλεσμα να χρειαστούν φυσικοθεραπεία. Ένας άλλος κίνδυνος είναι η κατάσταση παραληρήματος (ντελίριο) και νοητικής σύγχυσης που μπορεί να οδηγήσει σε μακρόχρονη έκπτωση των γνωστικών και μνημονικών λειτουργιών.
«Διαπιστώνουμε ότι υπάρχει πολύ ντελίριο στην Covid-19», ανέφερε ο πνευμονολόγος και εντατικολόγος Γουέσλι Έλι του Πανεπιστημίου Βάντερμπιλτ. Μία αιτία μπορεί να είναι ο ίδιος ο κορονοϊός που μολύνει τον εγκέφαλο, αλλά τον κίνδυνο αυξάνουν επίσης τα ισχυρά φάρμακα που χορηγούνται για την καταστολή, προκειμένου ο ασθενής να μη βήχει και να αντέχει τη διασωλήνωση. Αν μάλιστα υπάρχει στο νοσοκομείο έλλειψη των καταλληλότερων φαρμάκων για την καταστολή, τότε, κατά τον Έλι, μπορεί να γίνει χρήση άλλων ουσιών «που μπορούν να προκαλέσουν έντονο και παρατεταμένο ντελίριο». Μερικοί ασθενείς πρέπει μάλιστα να περιοριστούν σωματικά για να μην αφαιρέσουν το σωλήνα ή τους καθετήρες πάνω στο ντελίριο τους.
Αρνητική ψυχολογική επίδραση έχει επίσης η απομόνωση του ασθενούς στη ΜΕΘ. Όπως λέει η γηρίατρος Σάρον Ινούγιε της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, «αν μπορούσε να σχεδιάσει κανείς ένα σύστημα κακό για τους ηλικιωμένους, αυτό θα ήταν να απαγορεύονται οι επισκέψεις της οικογένειας, ενώ οι γιατροί και νοσηλευτές να φοράνε όλοι μάσκες και ολόσωμες στολές, δίνοντας μια τελείως τρομακτική εικόνα». Αυτό δηλαδή που ακριβώς συμβαίνει στις ΜΕΘ εν μέσω πανδημίας.
Ορισμένοι εντατικολόγοι έχουν αρχίσει να θέτουν σε αμφισβήτηση τις συστάσεις για πρόωρη διασωλήνωση. Όπως είπε η πνευμονολόγος-εντατικολόγος Τέρι Χάου του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στο Σιάτλ, «αν βάζουμε περισσότερους ανθρώπους στους μηχανικούς αναπνευστήρες, από όσους χρειάζεται πραγματικά, αυτό σίγουρα πρόκειται να επηρεάσει την υγεία του πληθυσμού μετά την ανάκαμψη».
Εφιάλτες, άγχος και αργή ανάκαμψη
Αρκετοί γιατροί προετοιμάζονται για μια αύξηση -μεταξύ των επιζησάντων σε ΜΕΘ- στα περιστατικά άγχους, κατάθλιψης και διαταραχής μετατραυματικού στρες. Όπως αναφέρει σε άρθρο του στο “New Yorker” ο επίκουρος καθηγητής Ντρουβ Κουλάρ του Πανεπιστημίου Weill Cornell και του Πρεσβυτεριανού Νοσοκομείου της Νέας Υόρκης, κατά την παραμονή τους στο νοσοκομείο ορισμένοι ασθενείς με Covid-19 θεωρούν ως μεγαλύτερο πρόβλημα τους όχι τη δύσπνοια ή τη μάσκα οξυγόνου που πρέπει να φορούν, αλλά τους νυχτερινούς εφιάλτες τους και την αϋπνία. Όπως είπε μια ασθενής, ο τρόμος του επικείμενου θανάτου ανακατευόταν με παραισθήσεις κορονοϊών που με μορφή αραχνών σέρνονταν πάνω στο σώμα της.
Σύμφωνα με τον Κουλάρ, μετά την αποσωλήνωση οι ασθενείς μπορεί να νιώθουν σωματική αδυναμία, απώλεια μνήμης, άγχος, κατάθλιψη και παραισθήσεις, να δυσκολεύονται να κοιμηθούν, να περπατήσουν και να μιλήσουν. Ένας στους τέσσερις δεν μπορεί να μείνει σε καθιστή θέση. Μια μελέτη του 2013 σε ασθενείς που είχαν βγει από ΜΕΘ και πολλοί είχαν διασωληνωθεί, βρήκε ότι, τρεις μήνες μετά, το 40% είχαν κάτω του μέσου όρου γνωστικές-νοητικές επιδόσεις στα σχετικά τεστ, μια επίπτωση ανάλογη με ένα μέτριο τραυματισμό στο κεφάλι. Το 25% είχε ακόμη χειρότερη επίπτωση, ανάλογη με πρώιμο Αλτσχάιμερ. Όσο περισσότερο είχε μείνει κανείς σε ΜΕΘ, τόσο σοβαρότερες ήσαν οι συνέπειες.
«Η χαρά που όλοι νιώθουμε όταν οι ασθενείς μας επιβιώνουν από την Covid-19, γρήγορα ακολουθείται από την επίγνωση ότι μπορεί να χρειαστεί πολύς χρόνος, εωσότου ανακάμψουν πλήρως, αν όντως συμβεί αυτό», όπως λέει ο Κουλάρ. Πολλοί από αυτούς θα περάσουν μήνες σε κέντρα αποκατάστασης, συχνά μακριά ξανά από τις οικογένειες τους για αρκετό καιρό, ενώ αρκετές σύζυγοι και παιδιά θα αναλάβουν οι ίδιοι τη φροντίδα του δικού τους ανθρώπου, με όλο το πρακτικό και συναισθηματικό φόρτο που αυτό συνεπάγεται.
Στις ΗΠΑ ήδη σχεδιάζουν τη δημιουργία ειδικών μονάδων για αποσωληνωμένους ασθενείς Covid-19, όπου γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων (πνευμονολόγοι, ειδικοί αποκατάστασης, ψυχίατροι, διατροφολόγοι κ.α.) θα αναπτύξουν ειδικά πρωτόκολλα για να βοηθήσουν την πλήρη και ομαλή ανάρρωση των επιζησάντων.
Ανάμεσα στα επιστημονικά ερωτήματα προς απάντηση στις περιπτώσεις σοβαρών λοιμώξεων Covid-19 -κάτι που αφορά και όσους δεν διασωληνώθηκαν- είναι πόση βλάβη στους πνεύμονες θα παραμείνει στους ασθενείς, κατά πόσο το ανοσοποιητικό σύστημα τους θα επιστρέψει στο φυσιολογικό, καθώς επίσης εάν θα έχουν ουσιαστική ανοσία και για πόσο καιρό.
Η Covid-19 αφήνει «υπολλείματα»
Η νόσος Covid-19 «σίγουρα είναι μια νόσος η οποία όσο πιο σοβαρά την περνά κανείς, αφήνει τα υπολείμματά της και θα πρέπει να υπάρχει συνεχής ιατρική παρακολούθηση», επεσήμανε εξάλλου ο Σωτήρης Τσιόδρας πριν από λίγες μέρες, ειδικά σε σχέση με «θέματα που αφορούν ακόμα και μυοσκελετική αποκατάσταση και φυσιοθεραπεία αυτών των ανθρώπων οι οποίοι νοσηλεύονται στις μονάδες» ή «θέματα που αφορούν νοητική δυσλειτουργία, ιδιαίτερα σε αυτούς που μπορεί να έχουν εμφανίσει και νευρολογικές επιπλοκές».
Αναφορικά με τις θρομβώσεις, ο κ. Τσιόδρας σημείωσε πως αυτές «μπορεί να έχουν σχέση με την κατάκλιση στο νοσοκομεία» και πως, πάντως, «είναι όλο και περισσότερο μια σημαντική επιπλοκή της νόσου», καθώς «γύρω στο 30% των ασθενών εμφανίζουν αυτή την επιπλοκή και ήδη τους θεραπεύουμε με προληπτική χορήγηση αντιπηκτικών και θεραπευτική χορήγηση αντιπηκτικών, αν αυτό χρειαστεί ή παρατηρηθεί θρόμβωση στα νοσοκομεία μας».
Παρακολουθούνται επίσης και άλλες επιπλοκές δήλωσε ο λοιμωξιολόγος στη διάρκεια της ενημέρωσής του την Πέμπτη, «όπως μια υπολειπόμενη αναπνευστική δυσλειτουργία ή καρδιακές επιπλοκές ή άλλες επιπλοκές που έχουν αναφερθεί, νεφρολογικές και άλλες συστηματικές επιπλοκές». «Άρα χρειάζεται προσοχή», πρόσθεσε.
«Στην Πατρίδα μας, η παρακολούθηση γίνεται από τους θεράποντες ιατρούς και περιμένουμε με πολύ ενδιαφέρον την καταγραφή, τη συστηματική καταγραφή από το μητρώο ασθενών το οποίο λειτουργεί αυτή την περίοδο, για να δούμε και την αποθεραπεία αυτών των αρρώστων και την τελική τους έκβαση», συνέχισε ο ίδιος, ενώ τόνισε και ότι στην Ελλάδα «έχουμε καλά αποτελέσματα, δεν είναι τόσο κακά όσο είναι σε κάποιες χώρες, στις οποίες το σύστημα υγείας υπερφορτώθηκε».
Διαβάστε ακόμη:
Μετακινήσεις: Τι επιτρέπεται από τη Δευτέρα σε Αττική, Θεσσαλονίκη και όλη την Ελλάδα
Πότε θα επιτραπούν οι μετακινήσεις από νομό σε νομό
Πώς και ποιοι θα πληρωθούν επίδομα τον Μάιο
Τι ώρα ανοίγουν και τι ώρα κλείνουν τα καταστήματα – Το ωράριο για τα εμπορικά
