Αν οι εταιρίες καταφέρουν να παράξουν αρκετές δόσεις εμβολίων, κι όταν εμβολιαστεί το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού, κι αν η ανοσία διαρκέσει πάνω από 8-9 μήνες, ίσως προς τα τέλη του 2021 να έχουμε κερδίσει την μεγαλύτερη μάχη. Διότι ο πόλεμος θα κριθεί μάλλον μέσα στο 2022 και βλέπουμε…
«Τα χειρότερα είναι ακόμα μπροστά μας»… είπε σε συνέντευξή του στο CNN με αφορμή την έναρξη των εμβολιασμών για τον SARS-CoV-2, ο κορυφαίος επιδημιολόγος των ΗΠΑ, Άντονι Φάουτσι αναφερόμενος στην πιθανή αύξηση των κρουσμάτων παγκοσμίως μετά τις διακοπές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Την ίδια ώρα, ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους σημείωσε ότι «η πανδημία δεν θα είναι η τελευταία», αναφερόμενος σε συμπεριφορές αρχηγών κρατών που νοούν να υποβιβάζουν τον κίνδυνο ακόμα και σήμερα.
Με την «μετάλλαξη του Λονδίνου» να εντοπίζεται σε Γαλλία, Ισπανία και Σουηδία, προβληματισμό να προκαλεί η επιβάρυνση του επιδημιολογικού φορτίου στη Νότια Κορέα, και στις ΗΠΑ να σημειώνονται περίπου 2.500 θάνατοι την ημέρα, το κάδρο της πανδημίας για το 2021 συμπληρώνεται με χρώματα γκρίζα, τουλάχιστον για το πρώτο 6μηνο.
Όπως ανέφερε ο επικεφαλής του τμήματος Ρετροϊών του Ινστιτούτου Καρκίνου των ΗΠΑ, ιολόγος, Γιώργος Παυλάκης, η παγκόσμια ανοσία δεν θα έρθει νωρίτερα από το 2022, αφού ο εμβολιασμός του πληθυσμού του πλανήτη θα πάρει χρόνο, ενώ σχετίζεται και με την παραγωγική δυνατότητα των φαρμακευτικών εταιριών.
Ειδικά για τους Έλληνες, όπως έχει προβλέψει θα εμβολιάζονται σταδιακά, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των εμβολίων που για το 2021 εκτιμάται ότι δεν πρόκειται να ξεπεράσουν το 50% του πληθυσμού της χώρας.
Στην εναρκτήρια ομιλία του στο Πανελλήνιο Συνέδριο για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές Υγείας επισήμανε ότι είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό ότι υπάρχουν τουλάχιστον 10 υποψήφια εμβόλια προς έγκριση. Σύμφωνα με τον κ. Παυλάκη, «δεν είναι ακόμη γνωστό, τι ποσοστό του πληθυσμού θα πρέπει να εμβολιαστεί προκειμένου να επιτευχθεί ανοσία αγέλης. Οι εκτιμήσεις που βγάζουμε από άλλες ασθένειες και εμβόλια, κάνουν λόγο για πάνω από 70% του πληθυσμού, δεδομένης της μεταδοτικότητας του ιού, μένει όμως να φανεί».
Επίσης αναφέρει ότι ο κορονοϊός φαίνεται πιο «εύκολος» στον τομέα του εμβολίου, επειδή τα περισσότερα εμβόλια δίνουν καλή ανοσία – τουλάχιστον 6-8 μηνών. «Επιπλέον, δεν έχουμε παρατηρήσει σοβαρές παρενέργειες στους 100.000 και πλέον εθελοντές που έχουν εμβολιαστεί παγκόσμια με τα διάφορα εμβόλια. Και το λέω αυτό, επειδή γνωρίζουμε πολλούς άλλους ιούς που είναι δύσκολοι για εμβόλια, όπως του AIDS, της ηπατίτιδας C, αλλά και το μυκοβακτήριο της φυματίωσης. Για όλες αυτές τις ασθένειες, δεν έχουμε εμβόλια», εξηγεί.
Αλλά η επίτευξη ανοσίας είναι μια άλλη ιστορία…καθώς όπως επισημαίνει, η Pfizer έχει ανακοινώσει την παραγωγή 40 εκατ. δόσεων εντός του 2020 και άλλο 1,2 δισ. δόσεων το 2021. Για τη Moderna όμως δεν ξέρουμε ακόμη τα οριστικά ποσά που έχει υποσχεθεί. «Η Ελλάδα είναι τυχερή να βρίσκεται στα κράτη της ΕΕ που θα μοιραστούν τα διαθέσιμα εμβόλια. Καθώς λοιπόν θα τηρηθούν πληθυσμιακά κριτήρια, η Ελλάδα μπορεί να αναμένει τη διάθεση ενός μάξιμουμ 10 εκατ. δόσεων εντός του 2021, ποσότητες ικανές να καλύψουν μόνο το μισό πληθυσμό της χώρας.
Η συμφωνία της Pfizer με την Ευρώπη είναι για 200 εκατ. δόσεις, αν όλα πάνε καλά στην παραγωγή. Από αυτές, η Ελλάδα ίσως καταφέρει να πάρει 4 εκατ. δόσεις μέσα στο 2021, που σημαίνει 2 εκατ. εμβολιασμένων. Χρειάζονται να γίνουν πολύ περισσότερα για κάλυψη. Ελπίζουμε σε άλλα εμβόλια που θα ενισχύσουν σε δεύτερο χρόνο τους εμβολιασμούς όπως είναι της AstraZeneca/Οξφόρδης, Novavax, Johnson & Johnson, CureVac, Sanofi/GSK και Inovio».
Ειδικά για την επίτευξη της παγκόσμιας ανοσοποίησης, ο ίδιος εκτιμά ότι πιθανότατα θα χρειαστούμε και ολόκληρο το 2022, αν και μέχρι τότε πολύ περισσότερα εμβόλια θα έχουν κυκλοφορήσει και η παραγωγή θα έχει κατά πολύ εξομαλυνθεί, ενώ σταδιακά, θα «χτίζεται» η ανοσία αγέλης στα διάφορα κράτη. «Μέχρι τότε βέβαια», επισημαίνει, «θα υπάρχουν και οι διακυμάνσεις λόγω καιρού, αλλά και λόγω μετακινήσεων».
Το iEidiseis ζήτησε από τον πρύτανη του ΕΚΠΑ, Θάνο Δημόπουλο να δώσει την δική του πρόβλεψη για το νέο έτος σε ό,τι αφορά την πρωτοφανή πανδημία που μας στέρησε την φυσιολογική ζωή σχεδόν καθόλη την διάρκεια του 2020:
«Η πανδημία COVID-19 οφείλεται στο νέο κορονοϊό SARS-CoV-2 που από τις αρχές του 2020 εξαπλώθηκε ταχύτατα σε ολόκληρο τον κόσμο. Στις 11 Μαρτίου 2020, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε την πανδημία COVID-19 που επίσημα πλέον είχα εξαπλωθεί σε ολόκληρο το πλανητικό χωριό. Το δεύτερο κύμα της πανδημίας βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, ενώ συνολικά έχουν καταγραφεί πάνω από 76.000.000 κρούσματα και 1.700.000 θάνατοι παγκοσμίως. Βασικό στοιχείο της ερευνητικής ανταπόκρισης από τις πρώτες ημέρες της πανδημίας αποτέλεσε η διεπιστημονική προσέγγιση και η συνεργασία.
Οι ερευνητικές προσπάθειες σε παγκόσμιο επίπεδο επικεντρώνονται στην ανάπτυξη εμβολίων έναντι του SARS-CoV-2 με σκοπό την πρόληψη της νόσησης και των σοβαρών επιπλοκών της σε επίπεδο πληθυσμού. Το εμβόλιο της εταιρείας Moderna σε συνεργασία με το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ (NIH) (mRNA-1273), καθώς και το εμβόλιο που αναπτύσσουν από κοινού οι εταιρείες BioNTech, Pfizer και Fosum Pharma (BNT162b2) χρησιμοποιούν mRNA που επάγουν την παραγωγή πρωτεϊνών του SARS-CoV-2. Έτσι, το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα αναγνωρίζει τις ξένες πρωτεΐνες και επάγεται ανοσολογική απόκριση που προστατεύει από τη λοίμωξη COVID-19.
Τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα των μελετών ως προς την ασφάλεια και την άνω του 95% αποτελεσματικότητα των εμβολίων που βασίζονται στο mRNA τα προέκριναν στην πορεία προς την έγκριση. Οι ρυθμιστικές αρχές σε ΗΠΑ και Ευρώπη προχώρησαν σε έγκριση των εμβολίων για επείγουσα χορήγηση υπό το πρίσμα της εξελισσόμενης πανδημίας και οι εμβολιασμοί του υγειονομικού προσωπικού και των διαβιούντων σε οίκους ευγηρίας έχουν ήδη ξεκινήσει. Είναι πολύ πιθανό εντός του 2021 να έχουμε περισσότερες εγκρίσεις εμβολίων που βρίσκονται υπό αξιολόγηση σε κλινικές δοκιμές, το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό ώστε να εξασφαλιστεί η πληθυσμιακή κάλυψη σε παγκόσμιο επίπεδο.
Υπολογίζεται ότι εφόσον εξασφαλιστεί εμβολιαστική κάλυψη σε τουλάχιστον 70% του πληθυσμού, θα επιτευχθεί ικανού βαθμού συλλογική ανοσία. Ο μαζικός εμβολιασμός είναι απαραίτητος για την ανάπτυξη της «ανοσίας της αγέλης», ένας όρος που περιγράφει μια κατάσταση στην οποία αρκετά άτομα σε έναν πληθυσμό είναι απρόσβλητα από μια λοίμωξη, είτε επειδή έχουν νοσήσει και αναρρώσει από τη νόσο και έχουν αναπτύξει φυσική ανοσία ή επειδή έχουν ανοσία μέσω εμβολιασμού.
Όταν αναπτυχθεί «ανοσία της αγέλης» προστατεύεται όλος ο πληθυσμός, ακόμη και τα άτομα που δεν εμβολιάζονται καθώς η λοίμωξη δεν μπορεί να «πολλαπλασιαστεί» μέσα στον πληθυσμό και ο ρυθμός με τον οποίο μπορεί να εξαπλωθεί η μόλυνση είναι χαμηλός. Η «ανοσία της αγέλης» επιτυγχάνεται κυρίως με εμβολιασμούς αλλά το ποσοστό του πληθυσμού που θα πρέπει να είναι άνοσο στο παθογόνο ώστε να υπάρχει ικανοποιητική προστασία όλου του πληθυσμού διαφέρει για κάθε παθογόνο και είναι άγνωστο για τον SARS-CoV-2. Σε ιούς που μεταδίδονται εύκολα απαιτείται υψηλότερο ποσοστό πληθυσμού με ανοσία ώστε να υπάρξει «ανοσία της αγέλης».
Ο αρχικός στόχος κάθε προγράμματος εμβολιασμού είναι να παρέχει ατομική προστασία σε όσους είναι πιο ευάλωτοι στις επιπλοκές της COVID-19. Επομένως, καθώς το πρόγραμμα εμβολιασμών ξεκινά, η σειρά προτεραιότητας για την χορήγηση του εμβολίου θα βασιστεί σε αυτή την ανάγκη και οι υγειονομικές αρχές θα εκδώσουν οδηγίες σχετικά με τη διαδικασία και τη σειρά προτεραιότητας των ατόμων που θα εμβολιαστούν.
Σε αυτό το πλαίσιο, η καθολική εφαρμογή της μάσκας προσώπου σε συνδυασμό με απλές καθημερινές παρεμβάσεις όπως η τήρηση της σωματικής απομάκρυνσης και τα μέτρα ατομικής υγιεινής παραμένουν κρίσιμες για την διακοπή της αλυσίδας μετάδοσης του SARS-CoV-2. Συμπερασματικά, μπορούμε να ατενίζουμε με αισιοδοξία την έλευση του 2021 ώστε με προσεκτικά βήματα να επανέλθουμε στην καθημερινότητα, αποφεύγοντας νέα κύματα της πανδημίας, και έχοντας πολύτιμες γνώσεις και εμπειρίες για την πρόληψη εξάπλωσης και την ταχεία ανταπόκριση σε μελλοντικές επιδημίες».
Τα εμβόλια σώζουν από την σοβαρή νόσηση COVID-19 – όχι από την μετάδοση του ιού
Την ίδια ώρα, ο επικεφαλής γιατρός της Moderna (μία από τις εταιρείες που έχουν αναπτύξει εμβόλιο), Δρ. Tal Zaks όχι μόνο δεν υποστηρίζει ότι ο κόσμος θα επανέλθει άμεσα στην κανονικότητα, αλλά κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι το εμβόλιο θα βοηθήσει, αλλά δεν έχει αποδειχθεί σε καμία περίπτωση, ότι θα διαγράψει τη μετάδοση του νέου κορονοϊού.
«Το εμβόλιο έχει αποδειχθεί ότι βοηθά τους ανθρώπους να μην νοσήσουν. Δεν έχει αποδειχθεί, όμως, αν μπορεί να ανακόψει τη μετάδοση του κορονοϊού».
Κι αυτό σημαίνει δύο πράγματα:
1)Ότι δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα εμβόλια θα εμποδίζουν τη μετάδοση του νέου κορονοϊού. Τουτέστιν, το φάρμακο θα βοηθά να μην παρουσιάσει επιπλοκές ο ασθενής ή να μην εκδηλώσει συμπτώματα, όμως δεν γνωρίζουμε αν το άτομο θα λειτουργεί ως φορέας και μεταδότης, σε όσους δεν έχουν εμβολιαστεί, ή δεν έχουν αναπτύξει αντισώματα.
2)Ο εμβολιασμός, που θα ολοκληρωθεί σε βάθος πολλών μηνών, ώστε να φτάσουμε τουλάχιστον στο 60% του γενικού πληθυσμού, δεν θα είναι αρκετός για να ανακόψει την πανδημία του νέου κορονοϊού. Το εμβόλιο θα είναι ένα σοβαρό βοήθημα, όμως τα μέτρα περιορισμού, οι μάσκες, η αποφυγή συγκεντρώσεων, η υγιεινή και όλα όσα έχουν ενταχθεί -βίαια και απότομα είναι η αλήθεια- στην καθημερινότητά μας, θα εξακολουθήσουν να υφίστανται για πολύ καιρό ακόμα, ίσως και πολλούς μήνες μετά την ολοκλήρωση του εμβολιασμού στον γενικό πληθυσμό.
Ένα τρίτο θέμα που δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμα, είναι η διάρκεια της ανοσίας. Οι εκτιμήσεις γίνονται με βάση την εμπειρία από άλλους ιούς. Όμως στον συγκεκριμένο κορωνοϊό, δεν υπάρχουν στοιχεία για το πόσο διαρκεί η ανοσία ενός ατόμου που έχει νοσήσει, ή -πολύ περισσότερο- που έχει εμβολιαστεί.
