Στο χειρουργείο ενός νοσοκομείου της Καλαβρίας στην Ιταλία, ο Asbel Díaz Fonseca και η ομάδα του ετοιμάζονται να κάνουν χειρουργική επέμβαση στην κοιλιακή περιοχή ενός άνδρα περίπου 60 ετών. Συζητούν ποια ιατρική τεχνική θα χρησιμοποιήσουν -τη γαλλική ή την αμερικανική- προτού αποφασίσουν υπέρ της δεύτερης.
Αλλά το κύριο θέμα της συνομιλίας τους πριν από την επέμβαση είναι το… φαγητό, δηλαδή ποια πίτσα είναι καλύτερη: Ναπολιτάνικη ή Καλαβριανή. Υπάρχουν λεπτές διαφορές μεταξύ των δύο, λένε, αλλά με έναν Ναπολιτάνο γιατρό στο δωμάτιο, επικρατεί η διπλωματία και καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι και οι δύο τύποι έχουν εξίσου καλή γεύση.
Αυτό μπορεί να μην ακούγεται ασυνήθιστο για το ιταλική κουβεντούλα, αλλά ο Fonseca δεν είναι ντόπιος. Εργάστηκε στο νοσοκομείο Santa Maria degli Ungheresi στην Polistena, μια πόλη που περιβάλλεται από βουνά στη νότια ιταλική περιοχή, για ένα χρόνο. Έχει όμως καταγωγή από την Κούβα.
Ο 38χρονος χειρουργός είναι μεταξύ των εκατοντάδων εργαζομένων στον τομέα της υγείας από το νησί της Καραϊβικής που μετέβησαν στην Ιταλία για να καλύψουν τη σοβαρή έλλειψη γιατρών σε ολόκληρη την Καλαβρία, μια από τις φτωχότερες περιοχές της δυτικής Ευρώπης.
«Οι βασικές αρχές της εκπαίδευσής μας είναι η αλληλεγγύη και η ανθρωπιά», είπε ο Fonseca. «Μεταφέρουμε τις δεξιότητές μας σε χώρες που έχουν ανάγκη, ειδικά όπου το σύστημα υγείας υποφέρει. Η Ιταλία έχει καλούς γιατρούς και όλη την κατάλληλη τεχνολογία, αλλά λείπουν επαγγελματίες σε πολλές ειδικότητες».
Η Ιταλία ξέχασε τους ήρωες της πανδημίας
Δύο πανεθνικές απεργίες τον Δεκέμβριο έφεραν στο προσκήνιο τα αμέτρητα ζητήματα που ταλαιπωρούν το σύστημα υγείας της Ιταλίας. Υποκινούμενες από τις κυβερνητικές προτάσεις για μείωση των συντάξεων, οι 24ωρες απεργίες αναζωπύρωσαν τον διάλογο για τις εξαντλητικές βάρδιες και τις χαμηλές αμοιβές εν μέσω περιόδου φυγής του προσωπικού.
Η πανδημία του κορονοϊού ήταν ο καταλύτης για να φύγουν πολλοί. Περισσότεροι από 11.000 εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας έχουν εγκαταλείψει το δημόσιο σύστημα από το 2021. Οι Ιταλοί γιατροί ήταν ήρωες πρώτης γραμμής όταν η Ιταλία έγινε η πρώτη στην Ευρώπη που χτυπήθηκε από τον Covid-19. Ωστόσο, τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν σε ορισμένους για παραβίαση των κανόνων για τις υπερωρίες κατά τη διάρκεια της πανδημίας αντικατοπτρίζουν το πόσο γρήγορα ξεχάστηκαν οι προσπάθειές τους.
Οι αγχωμένοι επαγγελματίες υγείας είτε συνταξιοδοτούνται πρόωρα, είτε μεταπηδούν στον ιδιωτικό τομέα είτε αναζητούν καλύτερες ευκαιρίες στο εξωτερικό.
Στον φτωχότερο νότο της Ιταλίας, το δημόσιο σύστημα Υγείας είχε παραμεληθεί για χρόνια πριν από την πανδημία, με σοβαρές περικοπές δαπανών που οδήγησαν στο κλείσιμο δεκάδων νοσοκομείων. Η μαφία και η πολιτική διαφθορά έχουν επίσης επηρεάσει τις υπηρεσίες.
Η Polistena έχει πληθυσμό σχεδόν 10.000, αλλά το νοσοκομείο της, ένα από τα τελευταία που υπάρχουν ακόμα στην περιοχή, εξυπηρετεί 200.000 ανθρώπους από πόλεις σε γειτονικές επαρχίες.
Το «πείραμα» της Καλαβρίας – Πώς αντιμετώπισαν τους Κουβανούς
Για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, η περιφερειακή κυβέρνηση της Καλαβρίας απηύθυνε έκκληση στην Κούβα, η οποία είναι παγκοσμίως γνωστή για την αποστολή ιατρικών ομάδων για τη διάσωση ζωών, συχνά σε περιόδους ανθρωπιστικής καταστροφής.
Η πανδημία άνοιξε τον δρόμο για τις πρώτες αποστολές σε κατά τα άλλα ευημερούσες ευρωπαϊκές χώρες – συγκεκριμένα στο Μπέργκαμο, τη βόρεια ιταλική επαρχία που γνώρισε μια από τις πιο θανατηφόρες «εκρήξεις» του Covid-19, και την Ανδόρα. Πρόσφατα, η Πορτογαλία αναζήτησε επίσης κουβανικές ενισχύσεις μετά από ελλείψεις προσωπικού υγείας.
Σχεδόν 500 εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας από την Κούβα, που καλύπτουν όλες τις ειδικότητες, είναι πλέον διάσπαρτοι σε νοσοκομεία της Καλαβρίας. Δεκαοκτώ είναι στην Polistena.
Η κουβανική βοήθεια αρχικά αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό από τους Ιταλούς εργαζόμενους στον τομέα της υγείας. «Δεν τους άρεσε», είπε η Francesca Liotta, διευθύντρια του νοσοκομείου Santa Maria degli Ungheresi.
Ωστόσο, αυτό άλλαξε όταν οι Κουβανοί γιατροί έμαθαν την ιταλική γλώσσα και γνώρισαν τους συναδέλφους τους, φέρνοντας ένα φρέσκο κύμα ενέργειας στην ομάδα του νοσοκομείου.
«Έχουν τον ενθουσιασμό που θυμάμαι ότι είχα όταν ξεκίνησα την καριέρα μου», είπε η Liotta, η οποία είναι κοντά στη σύνταξη. «Πάντα λέω αυτό: μας δίνουν οξυγόνο», πρόσθεσε.
Ο Guardian επισκέφθηκε την Polistena μετά από ένα Σαββατοκύριακο διακοπών κατά το οποίο το νοσοκομείο, ένα κτήριο που χρειαζόταν απεγνωσμένα εκσυγχρονισμό, ήταν απασχολημένο με την αντιμετώπιση ενός «χειμάρρου» από επείγοντα περιστατικά μετά από αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων. Τα προβλήματα στο Διαδίκτυο προκαλούσαν επίσης καθυστερήσεις στην εγγραφή ασθενών.
«Είναι αδιάκοπο», είπε η Liotta. «Διορθώνεις ένα πρόβλημα και μετά κάτι άλλο χαλάει», πρόσθεσε.
Τι λένε οι κουβανοί γιατροί
Αυτή είναι η πρώτη αποστολή του Fonseca στην Ευρώπη. Χειρουργός με 10ετή εμπειρία, έχει συμμετάσχει σε αποστολές σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων δύο ετών στη Μαυριτανία.
Οι υγειονομικές αποστολές στο εξωτερικό παράγουν τεράστια έσοδα για την κομμουνιστική κυβέρνηση της Κούβας, κάτι που αποτελεί ένα κρίσιμο οικονομικό σωσίβιο για τη χώρα. Οι αποστολές είναι επίσης ένας τρόπος για να αυξηθεί η ήπια δύναμη της Αβάνας. Ωστόσο, ο Fonseca απορρίπτει τους επικριτές που λένε ότι οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης για να γεμίσουν τα ταμεία του καθεστώτος.
«Αυτό είναι ένα απόλυτο ψέμα», είπε. «Δεν υπάρχει καμία υποχρέωση για εμάς να το κάνουμε κάτι τέτοιο. Είμαστε εδώ γιατί θέλουμε να είμαστε εδώ. Επίσης μαθαίνουμε από τις εμπειρίες. Είναι μια αμφίδρομη ανταλλαγή».
Μέχρι σήμερα, η πρωτοβουλία στην Καλαβρία έχει αποδειχθεί τόσο αποτελεσματική που έχει παραταθεί τουλάχιστον έως το 2025.
Ο Eduardo Gongora, 36 ετών, εργάζεται στη μονάδα έκτακτης ανάγκης και μόλις υπέγραψε νέο συμβόλαιο ενός έτους. «Το πιο ικανοποιητικό πράγμα είναι να δουλεύουμε δίπλα στους Καλαβριανούς συναδέλφους μας. Έχουν παρόμοια ζεστασιά με τους Κουβανούς και είναι πολύ φιλόξενοι», είπε.
Οι γιατροί από την Κούβα αγκαλιάστηκαν παρομοίως από τους κατοίκους της Polistena, χρησιμοποιώντας τον χρόνο εκτός υπηρεσίας για να πηγαίνουν στο γυμναστήριο, να κάνουν πεζοπορία στα βουνά ή να τα «δίνουν όλα» σε καραόκε μπαρ.
«Μερικοί από εμάς απολαμβάνουν λίγο το τραγούδι», είπε ο Saidy Gallegos Pérez, φυσίατρος (ιατρική αποκατάστασης) που επέλεξε να περάσει άλλον έναν χρόνο στην πόλη.
Ο Roberto Occhiuto, ο δεξιός πρόεδρος της περιφέρειας της Καλαβρίας, δέχθηκε κριτική όταν πρότεινε την ιδέα να καλέσει κουβανικές ενισχύσεις. «Αλλά το πείραμα ήταν θετικό», είπε. «Δεν το λέω εγώ, αλλά οι Ιταλοί γιατροί που εργάζονται με Κουβανούς και τους Καλαβριανούς ασθενείς.
«Ήξερα ότι η κουβανική ιατρική ήταν μια από τις καλύτερες στον κόσμο και σήμερα οι ίδιοι άνθρωποι που με επέκριναν φωνάζουντώρα για περισσότερη ιατρική από την Καραϊβική».
Ωστόσο, για τη Liotta, η οποία εξακολουθεί να ανησυχεί για το πώς θα καλυφθούν οι βάρδιες του νοσοκομείου με επαρκές προσωπικό, απαιτείται μια πιο μακροπρόθεσμη λύση.
«Απλώς δεν υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι που εισέρχονται στο δημόσιο σύστημα», είπε. «Κοιτάζω τους νέους και είναι καλά προετοιμασμένοι, αλλά εξαντλημένοι. Οι Κουβανοί βοήθησαν να αναβιώσει το ομαδικό πνεύμα, αλλά ανησυχώ για το τι θα συμβεί μετά το 2025».
