Στην καρδιά κάθε συζήτησης για την υγειονομική φροντίδα και την καινοτομία, βρίσκεται το φάρμακο. Ως Πρόεδρος του PhARMA Innovation Forum Greece (PIF), που εκπροσωπεί κορυφαίες φαρμακευτικές εταιρείες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, είμαι πεπεισμένη ότι η ανάγκη για μεταρρύθμιση του φαρμακευτικού συστήματος είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Αυτό προϋποθέτει συνεργασία και καινοτομία.
Είναι απαραίτητο να ενισχύσουμε ένα ολοκληρωμένο οικοσύστημα καινοτομίας στην Ελλάδα, προκειμένου να αναδείξουμε την αξία νέων θεραπευτικών λύσεων, που θα ωφελήσουν όχι μόνο τους ασθενείς και το σύστημα υγείας, αλλά και την οικονομία, την αγορά εργασίας και την κοινωνική ευημερία. Σε μία Ευρώπη που αλλάζει ραγδαία, απαιτούνται άμεσες δράσεις για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και τη μείωση του «κενού» στην καινοτομία, όπως επισημαίνεται στην πρόσφατη έκθεση του Μάριο Ντράγκι. H έκθεση υπογραμμίζει τον κομβικό ρόλο της φαρμακευτικής βιομηχανίας για την οικονομική ανάπτυξη και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στην Ε.Ε., προτείνοντας αύξηση των επενδύσεων σε κλινικές μελέτες και επιτάχυνση της πρόσβασης στις αγορές, την αύξηση των δημόσιων επενδύσεων σε έρευνα και ανάπτυξη, την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, τη βελτίωση της προβλεψιμότητας καθώς και τη βελτίωση του περιβάλλοντος για την αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων.
Δυστυχώς, η χώρα μας βρίσκεται πίσω σε αυτόν τον τομέα. Το επιχειρηματικό περιβάλλον στην αγορά φαρμάκου παραμένει εξαιρετικά δύσκολο, καθώς καλείται να διαχειριστεί μία σειρά από προκλήσεις και στρεβλώσεις όπως:
- Υποχρεωτικές επιστροφές που αγγίζουν ύψη ρεκόρ (κάτι που φαίνεται και από τα σημειώματα που λαμβάνουν οι εταιρείες μας για το πρώτο εξάμηνο του 2023). Η φαρμακευτική δαπάνη συνεχίζει να αυξάνεται σε σημαντικό βαθμό που σημαίνει ότι η χρηματοδότηση λόγω RRF δεν θα μειώσει αρκετά τις υποχρεωτικές επιστροφές.
- Υποχρηματοδότηση: Η Ελλάδα εξακολουθεί να υπολείπεται του αντίστοιχου Ευρωπαϊκού μέσου όρου και ο διαθέσιμος προϋπολογισμός σε καμία περίπτωση δεν επαρκεί για να καλύψει τις υπάρχουσες ανάγκες του συστήματος. Μάλιστα, από το 2022, οι φαρμακευτικές εταιρείες αποτελούν πλέον τον κύριο χρηματοδότη του φαρμάκου (52% υποχρεωτικές πληρωμές έναντι 48% δημόσιος προϋπολογισμός).
- Ανισότητες στην κατανομή των πόρων: Το 2023, η υπέρβαση εκτιμάται 74% στα νοσοκομειακά καινοτόμα φάρμακα, 62% στα καινοτόμα φάρμακα του ΕΟΠΥΥ και 44% στα προϊόντα λιανικής. Η εκτόξευση της δαπάνης του ΙΦΕΤ δημιουργεί συνθήκες ασφυξίας και στο κανάλι του ΕΟΠΥΥ. Η πίεση στα φάρμακα που διακινούνται από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ και τα δημόσια νοσοκομεία και αφορούν ασθενείς με πολύ σοβαρές παθήσεις επιδεινώνεται συνεχώς. Υπάρχει άνιση μεταχείριση των καναλιών της καινοτομίας σε σχέση με το retail και συνεπώς άνιση μεταχείριση θεραπευτικών κατηγοριών και ασθενών.
- Έλλειψη σταθερότητας & προβλεψιμότητας: Η ρήτρα συνυπευθυνότητας, που συμφωνήθηκε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, λήγει το 2025 και δεν υπάρχει καμία δέσμευση της Πολιτείας για την επόμενη ημέρα. Αντίθετα, οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν έχουν ακόμη λάβει τα συνολικά σημειώματα του 2023. Για τα δε νοσοκομειακά φάρμακα δεν έχει εκδοθεί ούτε καν το σημείωμα clawback του πρώτου εξαμήνου του 2023.
- Καθυστέρηση στα μέτρα για τον έλεγχο της ζήτησης: Ψηφιακά εργαλεία όπως δεσμευτικά θεραπευτικά πρωτόκολλα, ηλεκτρονική διασύνδεση των νοσοκομείων, ΑΗΦΥ, DRGs θα προάγουν τη χρηστή διαχείριση της φαρμακευτικής δαπάνης από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς υγείας.
Οι παραπάνω στρεβλώσεις αγγίζουν και τους ασθενείς. Το 2023, το 50% των καινοτόμων φαρμάκων που είχαν λάβει έγκριση από τον EMA την προηγούμενη τετραετία δεν ήταν διαθέσιμα στους Έλληνες ασθενείς.
Παρόλο που τα μέτρα που ανακοινώθηκαν δεν έχουν αποδώσει ακόμα τα αναμενόμενα, βλέπουμε ότι η νέα ηγεσία του Υπουργείου Υγείας έχει ήδη αναλάβει πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της κατάστασης και έχει ξεκινήσει διάλογο με τους εκπροσώπους του κλάδου για την εξεύρεση λύσεων.
Αναγνωρίζοντας τις προκλήσεις αλλά και τις προοπτικές που ξεδιπλώνονται μπροστά μας, ως PIF προτείνουμε τη δημιουργία ενός τριετούς Συμφώνου Συνεργασίας που θα είναι ένα προϊόν συναπόφασης και θα εκπροσωπείται από τριμερές σχήμα, από την πλευρά της Κυβέρνησης (Υπουργεία Υγείας, Οικονομικών, Ανάπτυξης) και PIF, ΣΦΕΕ, ΠΕΦ από την πλευρά της φαρμακοβιομηχανίας. Στη διαδικασία αυτή θα πρέπει να υπάρξει διαβούλευση και με τις Ενώσεις Ασθενών.
Το Σύμφωνο αυτό στοχεύει, μέσω συγκεκριμένων στόχων, πολιτικών, προϋπολογισμού, χρονοδιαγράμματος και KPIs, στη δημιουργία ενός προβλέψιμου, σταθερού και βιώσιμου συστήματος. Επιδιώκεται η έγκαιρη και ισότιμη πρόσβαση των ασθενών σε νέες καινοτόμες θεραπείες, καθώς και η εξυγίανση της φαρμακευτικής πολιτικής με έμφαση στη βιωσιμότητα και τη δίκαιη συνυπευθυνότητα. Παράλληλα, το Σύμφωνο στοχεύει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας, προσελκύοντας επενδύσεις που στηρίζουν τον κυβερνητικό στόχο να καταστήσει τη χώρα βασικό φαρμακευτικό κόμβο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Οι βασικοί πυλώνες του Συμφώνου που προτείνουμε περιλαμβάνουν την επαρκή χρηματοδότηση του συστήματος, δομικές μεταρρυθμίσεις και βελτιώσεις στις υποδομές, καθώς και την παροχή κινήτρων για τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις. Επιπλέον, στοχεύουμε στην ενίσχυση του αποτυπώματος της φαρμακευτικής καινοτομίας στη χώρα, επηρεάζοντας θετικά το σύστημα υγείας, το οικοσύστημα καινοτομίας, την οικονομία και την αγορά εργασίας.
Τελικός μας στόχος είναι η εξασφάλιση πρόσβασης για τους ασθενείς σε καινοτόμες θεραπείες, η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και η βιωσιμότητα του φαρμακευτικού τομέα. Σε αυτή την κατεύθυνση ως PIF στηρίζουμε και συμβάλλουμε ενεργά στη συζήτηση για την ολοκλήρωση του Συμφώνου Συνεργασίας εντός του 2024. Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για να διασφαλίσουμε ότι η υγειονομική φροντίδα στην Ελλάδα παραμένει στην αιχμή της προόδου.
