Οι μεταμοσχεύσεις στην Ελλάδα παρουσιάζουν διαχρονικά σημαντική υστέρηση. Δείκτης αυτής της υστέρησης, που την εκπροσωπεί με τον πλέον αδιαμφισβήτητο τρόπο, είναι η δωρεά οργάνων. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η δωρεά οργάνων στη χώρα μας υπερδιπλασιάστηκε, μολονότι παραμένει μικρότερη από το μισό του μέσου ευρωπαϊκού όρου. Είναι, όμως, σημαντικό ότι η πορεία των τελευταίων αυτών ετών είναι σταθερά αυξητική κάθε χρόνο. Αυτό δεν προέκυψε τυχαία, αλλά ήταν αποτέλεσμα μίας σειράς ενεργειών.
Η αλλαγή στο σκηνικό θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι ξεκινά από το 2018, οπότε ψηφίσθηκε από τη Βουλή ο νόμος που επικύρωνε τη δωρεά του Ιδρύματος Ωνάση (Ι.Ω.) στο Ωνάσειο Νοσοκομείο. Αυτή αφορούσε στη δημιουργία ενός πρόσθετου κτηρίου ως μεταμοσχευτικού κέντρου για όλα τα συμπαγή όργανα σε συνεργασία με μονάδες μεταμοσχεύσεων του ΕΣΥ και του Πανεπιστημίου. Μαζί με τη δωρεά αυτή, το Ι.Ω. υιοθέτησε συνολικά την ενίσχυση του Τομέα των Μεταμοσχεύσεων στη δωρεά, στην εκπαίδευση, στην έρευνα, στην κλινική πράξη. Υπήρξε μία μικρή χρονική καθυστέρηση λόγω κορονοϊού και η στενή συνεργασία του Ι.Ω., του Ελληνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων, του Ωνάσειου Νοσοκομείου, της μεταμοσχευτικής κοινότητας και του Υπουργείου Υγείας μας έφερε εδώ που βρισκόμαστε σήμερα.
Τι έχει γίνει; Ένας καινούργιος νόμος για τις μεταμοσχεύσεις ψηφίστηκε την άνοιξη του 2023, εναρμονίζοντας την εθνική νομοθεσία με εκείνη των ευρωπαϊκών και διεθνών οργανισμών και των χωρών στις οποίες οι μεταμοσχεύσεις είναι σε υψηλό επίπεδο. Ακολούθησε η προσαρμογή της αποζημίωσης της μεταμόσχευσης από τον ασφαλιστικό φορέα σε πραγματικές τιμές, πολλαπλάσιες εκείνων που ίσχυαν. Σε εφαρμογή του νόμου, το Υπουργείο Υγείας χρηματοδότησε την πρόσληψη 28 ατόμων για τον ΕΟΜ από τα οποία οι 21 είναι τοπικοί συντονιστές που θα καταλάβουν θέση στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας σε αντίστοιχα μεγάλα νοσοκομεία. Να σημειωθεί ότι είχε προηγηθεί η λειτουργία του θεσμού των τοπικών συντονιστών, απαραίτητη για την αύξηση της δωρεάς οργάνων, με χρηματοδότηση για 3 χρόνια από το Ι.Ω. 7 τέτοιων θέσεων, που σύντομα οδήγησαν σε αύξηση στη δωρεά στα συγκεκριμένα νοσοκομεία.
Οι νέοι τοπικοί συντονιστές, μετά την εκπαίδευσή τους, θα βρίσκονται στα νοσοκομεία τον Οκτώβριο. Επιπλέον, το Υπουργείο Υγείας χρηματοδότησε την πλήρη ψηφιοποίηση του συστήματος των μεταμοσχεύσεων και σε ένα μήνα προβλέπεται να είναι έτοιμες οι προδιαγραφές, οπότε αμέσως θα προκηρυχθεί ο αντίστοιχος διαγωνισμός.
Η διαφάνεια, η αποτελεσματικότητα και η αξιολόγηση όλου του συστήματος που θα επιτευχθεί, θα έχει προφανείς θετικές επιπτώσεις. Παράλληλα, το Ι.Ω. χρηματοδοτεί τη συνεχιζόμενη ενημέρωση κοινού και επαγγελματιών υγείας για τις μεταμοσχεύσεις και τη δωρεά. Χρηματοδοτεί επίσης τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση ιατρών διαφόρων ειδικοτήτων και υγειονομικού προσωπικού στις μεταμοσχεύσεις. Για τρίτη συνεχή χρονιά θα γίνουν τα δυο master classes που διοργανώνονται με τη χρηματοδότηση του και τα οποία έχουν εξαιρετική επιτυχία. Τέλος, βρίσκεται στην τελική επεξεργασία για να κατατεθεί στο Πανεπιστήμιο Αθηνών μεταπτυχιακό πρόγραμμα για τις μεταμοσχεύσεις και τη δωρεά σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, το μοναδικό στη χώρα μας με την οικονομική συνδρομή του Ι.Ω.
Να σημειωθεί ότι μεγάλη ώθηση στη δωρεά έδωσε ένα παράπλευρο κέρδος του κορονοϊού: Διπλασιάστηκαν τα κρεβάτια των ΜΕΘ από τις οποίες προέρχονται οι δότες οργάνων. Σύντομα θα έχουν θεσπισθεί τα κριτήρια και η διαδικασία δωρεάς από άτομα με κυκλοφορικό θάνατο. Υπάρχει πρόβλεψη στον νέο νόμο και αναμένεται να οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση στη δωρεά.
Το Ωνάσειο Νοσοκομείο θα εγκαινιάσει την άνοιξη του 2025 το νέο κτήριο, που θα επιτρέψει τη διενέργεια μεταμοσχεύσεων όλων των οργάνων. Μέχρι τώρα, στο νοσοκομείο λειτουργούν τα μοναδικά στη χώρα μας προγράμματα μεταμόσχευσης καρδιάς από το 1995 και το νεότερο απόκτημα, οι μεταμοσχεύσεις πνεύμονα σε συνεργασία με το Αττικό Νοσοκομείο από το 2020. Και τα δύο έχουν άριστα αποτελέσματα και μάλιστα τον τελευταίο μήνα έγινε με επιτυχία η πρώτη διπλή μεταμόσχευσης καρδιάς πνεύμονα.
Η σύντομη περιγραφή του σήμερα για τις μεταμοσχεύσεις στη χώρα μας θα έλεγα ότι δικαιολογεί έναν βαθμό ικανοποίησης, κυρίως όμως δίνει αισιοδοξία για το μέλλον. Αρκεί, όμως, να μην επαναπαυθούμε γιατί έχουμε αρκετό δρόμο μπροστά μας και να μην ξεχνάμε ότι η όποια καθυστέρηση μεταφράζεται σε απώλεια ανθρώπινων ζωών. Ο στόχος είναι κοινός και η προσπάθεια επίσης κοινή και χρειάζεται να γίνει από όλους μαζί.
