Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ενέκρινε και ένα επικαιροποιημένο εμβόλιο για τον κορονοϊό που κατασκευάζεται από τη Novavax κάποιες μέρες αφότου τα νέα εμβόλια για τον κορονοϊό mRNA που παρασκευάζονται από την Pfizer-BioNTech και τη Moderna, άρχισαν να κυκλοφορούν στα φαρμακεία, έχοντας διαθέσιμα 3 πλέον επικαιροποιημένα εμβόλια το φθινόπωρο του 2024.
Όσον αφορά στο εμβόλιο Novavax που βασίζεται σε πρωτεΐνες, χρησιμοποιεί μια πιο συμβατική μέθοδο ανάπτυξης εμβολίων. Κυκλοφόρησε τελευταίο στην αγορά και υστερεί έναντι των ανταγωνιστών σε πωλήσεις, αλλά ορισμένοι το προτιμούν, ιδιαίτερα εκείνοι που είχαν αρνητικές αντιδράσεις στα εμβόλια mRNA. Τα νεότερα mRNA εμβόλια στοχεύουν την υποπαραλλαγή του SARS-Cov-2 που λέγεται KP.2. Από την άλλη πλευρά, ο FDA ενέκρινε ένα επικαιροποιημένο εμβόλιο COVID από τη Novavax που στοχεύει σε μία άλλα υποπαραλλαγή, την JN.1.
Επιπρόσθετα, στις ΗΠΑ, οι συστάσεις ενθαρρύνουν τον ετήσιο εμβολιασμό κατά του κορονοϊού, αντίστοιχα όπως συμβαίνει με τον ετήσιο εμβολιασμό κατά της γρίπης. Κάθε άτομο ηλικίας 6 μηνών και άνω θα πρέπει να λάβει ένα νέο εμβόλιο, συνιστά το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC).
Στη χώρα μας, όπως και γενικότερα στην Ευρώπη, ο εμβολιασμός του πληθυσμού για την περίοδο 2024-2025 πραγματοποιείται με το επικαιροποιημένο εμβόλιο κατά της COVID-19, το οποίο έχει παραλάβει η Ελλάδα (BioNTech/Pfizer, Comirnaty, JN.1). Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών συνιστά τον εμβολιασμό με το επικαιροποιημένο εμβόλιο για τα άτομα που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσου, λόγω ηλικίας ή προϋπάρχοντων προβλημάτων υγείας.
Αυτή η σύσταση αφορά συγκεκριμένα:
-
Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω
-
Άτομα από 6 μηνών έως 59 ετών που έχουν υποκείμενα νοσήματα ή καταστάσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσου
-
Άτομα με ανοσοκαταστολή
-
Έγκυες γυναίκες με υποκείμενες παθήσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο
-
Επαγγελματίες υγείας
Επομένως, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, στη χώρα μας όπως και στην Ευρώπη, οι συστάσεις αφορούν κυρίως στις ευπαθείς ομάδες των άνω των 60 ετών, και με προβλήματα υγείας.
Αξίζει να υπενθυμιστούν τα παρακάτω:
-
Το ελάχιστο προτεινόμενο διάστημα μεταξύ του τελευταίου εμβολιασμού ή της νόσησης και του νέου εμβολιασμού είναι τουλάχιστον 3 μήνες
-
Υγιή άτομα κάτω των 60 ετών μπορούν να εμβολιαστούν αν το επιλέξουν.
-
Η ύπαρξη αποτελεσματικών αντιικών θεραπειών δεν αντικαθιστά την προστασία που προσφέρει ο εμβολιασμός
Να επισημανθεί ότι η υποκείμενη τεχνολογία και η διαδικασία παρασκευής του εμβολίου παραμένει ίδια, αλλά τα συστατικά αλλάζουν ώστε να ανταποκρίνονται στις εκάστοτε παραλλαγές του ιού. Τα πιο τελευταία εμβόλια, παγκοσμίως, στοχεύουν στην παραλλαγή KP.2, επειδή τα πιο πρόσφατα κρούσματα COVID προκαλούνται από αυτό το στέλεχος ή από κάποιες υποπαραλλαγές που αλληλοεπικαλύπτονται από την άποψη της ανοσίας. Ο COVID είναι λιγότερο επικίνδυνος συνολικά από ό,τι ήταν νωρίτερα στην πανδημία, επειδή το σώμα έχει συνηθίσει να καταπολεμά τον ιό και σχεδόν όλοι έχουν κάποιο βαθμό ανοσίας από τη λήψη εμβολίων ή τη νόσηση.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες διαφέρουν από τις άλλες χώρες στο ότι προτείνουν ένα επικαιροποιημένο εμβόλιο για τον κορονοϊό για όλους, εκτός από τα βρέφη, και όχι μόνο για εκείνους που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσου επειδή είναι 60 ετών και άνω, είναι μέτρια έως σοβαρά ανοσοκατεσταλμένοι ή έχουν σοβαρές ιατρικές παθήσεις. Σύμφωνα με τις υγειονομικές Αρχές των ΗΠΑ, οι περισσότεροι Αμερικανοί έχουν έναν παράγοντα κινδύνου για σοβαρή νόσηση από COVID, όπως το να είναι υπέρβαροι ή να έχουν διαβήτη. Οι επικριτές αυτής της προσέγγισης ανησυχούν ότι μειώνει τον επείγοντα χαρακτήρα του εμβολιασμού ευάλωτων ατόμων που δυσκολεύονται περισσότερο να αναπτύξουν μια ανοσολογική απάντηση στον κορονοϊό.
Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι το αντίστοιχο εμβόλιο 2023-2024 παρείχε 54% αυξημένη προστασία έναντι των συμπτωματικών λοιμώξεων από τον COVID, σύμφωνα με μια μελέτη του CDC σε άτομα που έκαναν τεστ για τον κορονοϊό σε φαρμακεία κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες μετά την κυκλοφορία του εμβολίου εκείνου του έτους. Ένα ρινικό εμβόλιο θα μπορούσε να είναι καλύτερο στο να σταματήσει εντελώς τις λοιμώξεις, αυξάνοντας την ανοσία, και ένα από αυτά μελετάται σε μια δοκιμή που χρηματοδοτείται από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας.
Φαίνεται ότι τα εμβόλια βοηθούν στην πρόληψη της μετάδοσης της νόσου. Αυτό συμβαίνει επειδή το εμβόλιο δημιουργεί αντισώματα που μειώνουν την ποσότητα του ιού που εισέρχεται στα κύτταρα, περιορίζοντας την αναπαραγωγή του ιού και τη σοβαρή νόσηση. Όταν ο εμβολιασμός αποτρέπει συμπτώματα όπως ο βήχας και το φτέρνισμα, οι άνθρωποι αποβάλλουν λιγότερα αναπνευστικά σταγονίδια που μεταφέρουν τον ιό. Όταν μειώνεται το ιικό φορτίο σε ένα μολυσμένο άτομο, οι άνθρωποι γίνονται λιγότερο μεταδοτικοί.
Τα δεδομένα του CDC δείχνουν ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου 2023-2024, που αποσκοπούσε στη μείωση των επισκέψεων στα επείγοντα και των νοσηλειών, μειώθηκε απότομα περισσότερο από τέσσερις μήνες μετά τη λήψη του. Ωστόσο, ο κίνδυνος νοσηλείας παραμένει χαμηλός για τους περισσότερους ανθρώπους, γεγονός που έκανε πιο δύσκολο για το CDC να συγκρίνει τα αποτελέσματα για άτομα που έλαβαν μια επικαιροποιημένη δόση με τα άτομα που δεν έλαβαν.
Ενώ η απειλή της οξείας σοβαρής αναπνευστικής νόσου του COVID έχει εξασθενίσει, η ανάπτυξη των παρατεταμένων συμπτωμάτων του «μακροχρόνιου covid» παραμένει πραγματική απειλή για άτομα που είχαν ακόμη και ήπια κρούσματα. Το CDC αναφέρει ότι ο εμβολιασμός είναι το καλύτερο διαθέσιμο εργαλείο για τη μείωση του κινδύνου μακράς διάρκειας του COVID σε παιδιά και ενήλικες. Ο ακριβής μηχανισμός είναι ασαφής, αλλά οι ειδικοί θεωρούν ότι τα εμβόλια μειώνοντας τη σοβαρότητα της ασθένειας, η οποία είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για μακροχρόνιο COVID.
Στο ερώτημα πότε είναι η καλύτερη στιγμή για ένα νέο εμβόλιο κατά του κορονοϊού, η απάντηση είναι ότι εξαρτάται από τις περιστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των παραγόντων κινδύνου για σοβαρή ασθένεια, από το πότε ήταν η τελευταία μόλυνση ή ο εμβολιασμός και από τον προγραμματισμό του ατόμου για τους επόμενους μήνες. Είναι καλύτερο αυτά τα θέματα να αξιολογηθούν και από έναν γιατρό.
Αν είναι σημαντική η ανοσία, π.χ. για ένα ταξίδι στο εξωτερικό, θα μπορούσε να προηγηθεί το εμβόλιο ένα μήνα για να αυξηθεί η προστασία. Εάν έχει προηγηθεί πρόσφατος εμβολιασμός ή νόσηση, ο FDA συμβουλεύει την αναμονή δύο μηνών από τον τελευταίο εμβολιασμό πριν γίνει το επικαιροποιημένο εμβόλιο. Το CDC έχει αναφέρει προηγουμένως ότι οι άνθρωποι μπορούν να περιμένουν τρεις μήνες μετά τη μόλυνση για να εμβολιαστούν. Παγκοσμίως ενθαρρύνεται η λήψη εμβολίων για τον COVID και τη γρίπη στην ίδια επίσκεψη, ως τρόπο αύξησης των ποσοστών εμβολιασμού, αφού δεν έχουν εντοπιστεί σοβαρές παρενέργειες που να σχετίζονται με τη συγχορήγηση των εμβολίων την ίδια ημέρα. Άλλωστε, πραγματοποιούνται κλινικές μελέτες για τον πιο αποτελεσματικό και ασφαλή συνδυασμό εμβολίων γρίπης/κορονοϊού.
