Πρόκειται για το δικαστικό δράμα το Φέρντιναντ φον Σίραχ που έχει παιχθεί σε 70 σκηνές στο εξωτερικό και πάιζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε σκηνοθεσία Γιώργου Οικονόμου, μετάφραση Ευαγγελίας Νάνου και διασκευή Μιρέλλας Παπαοικονόμου.
Στο έργο οι θεατές καλούνται να μπουν στον ρόλο των ενόρκων και να αποφασίσουν μπροστά σε ένα τεράστιο ηθικό δίλημμα που αφορά σε απώλειες ανθρώπινων ζωών. Ο σκηνοθέτης Γιώργος Οικονόμου και ο ηθοποιός και παραγωγός της παράστασης Βασίλης Παλαιολόγος μίλησαν στο ieidiseis για την παράσταση και τους λόγους που κατά τη γνώμη τους την έχει αγκαλιάσει και αγαπήσει το κοινό.
Γιώργος Οικονόμου
- Σε τι πιστεύετε ότι οφείλεται αυτή η μεγάλη επιτυχία του Terror το οποίο είναι sold out και ανανέωσε τις εμφανίσεις του στο αθηναϊκό κοινό μέχρι το τέλος της σεζόν;
Για δύο λόγους. Αρχικά νομίζω ότι το έργο έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και θίγει ένα θέμα το οποίο φαίνεται ότι αφορά τους πάντες και ένα θέμα πάνω στο οποίο φαίνεται ότι έχει προβληματιστεί η πλειοψηφία του κοινού. Και δεύτερον, νομίζω ότι καταφέραμε όλοι μαζί να βγάλουμε μια καλή παράσταση, μια παράσταση η οποία σέβεται το κοινό, η οποία έχει ρυθμό, οι ηθοποιοί παίζουν εξαιρετικά και κρατάει το ενδιαφέρον.
- Ξέρω ότι είσαστε πάρα πολύ σχολαστικός στη δουλειά σας. Όταν είδατε για πρώτη φορά το κείμενο, αποκτήσατε αυτή τη θέαση που βλέπουμε ως θεατές εμείς ή έπρεπε να δουλέψετε παραπάνω σε αυτό; από την αρχή σας δημιουργήθηκε αυτή η εντύπωση πώς πρέπει να παρουσιαστεί;
Στην αρχή διαβάζεις ένα κείμενο, ψάχνεις να δεις αν έχει ενδιαφέρον, αν η θεματολογία αφορά τους θεατές ή όχι, αν έχει θεατρικές δυνατότητες, αν μπορεί να είναι ψυχαγωγικό και αποκεί και πέρα αρχίζεις και σκέφτεσαι να στήσεις μια καλή παράσταση με το συγκεκριμένο κείμενο. Καμιά φορά σου έρχεται όλο μαζί, άλλες φορές το πας βήμα-βήμα. Αυτό επειδή ουσιαστικά είναι μια παράσταση η οποία βασίζεται σε τεράστιο βαθμό στην ηθοποιία, αναγκαστικά πάρα πολλά πράγματα βγαίνουν στη διάρκεια της πρόβας, δηλαδή ο σκηνοθέτης συνεργάζεται και προσπαθεί να αναδείξει τις δυνατότητες του κάθε ηθοποιού και του συνόλου. Οπότε, δεν είναι προκάτ μια σκηνοθεσία ενός τέτοιου έργου.
- Η απόδοση του δράματος του Φέρντιναντ φον Σίραχ στη σκηνοθεσία σας κάνει τον θεατή συμμέτοχο; Είναι το κείμενο που σας ώθησε σε αυτή τη διάδραση;
Ναι, ο θεατής είναι ένας από τους χαρακτήρες της παράστασης και τελικά όλο το έργο απευθύνεται στον θεατή, ο οποίος είναι ο ένορκος και ο οποίος καλείται στο τέλος να πάρει μια απόφαση, να προβληματιστεί πάνω στα θέματα που έχουν προκύψει και να βγάλει μια απόφαση. Είναι ένα δικαστικό δράμα το οποίο έχει το θετικό στοιχείο αν θέλετε ότι η δίκη έχει μια θεατρικότητα από μόνη της και μια δομή. Έχει θέματα και συγκρούσεις και βγαίνουνε χαρακτήρες, βγαίνουν σχέσεις χαρακτήρων. Έχει από μόνη της δηλαδή να προσφέρει ένα θεατρικό κανόνα τον οποίο προσπαθήσαμε να εκμεταλλευτούμε όσο το δυνατόν γινόταν. Κάνοντας βεβαίως θέατρο και όχι μια διάλεξη ή μια ανταλλαγή απόψεων. Δηλαδή μας ενδιαφέρει πραγματικά το παραστασιακό κομμάτι.
- Είναι εύκολη περίοδος για να περνάνε μηνύματα μέσα από το θέατρο ή οι θεατές για να ξεχαστούν από τη ζοφερή πραγματικότητα θέλουν κάτι πιο εύπεπτο;
Νομίζω ότι ισχύουν και τα δύο. Από τη μια πλευρά το κοινό είναι πάρα πολύ ευαισθητοποιημένο και πάρα πολύ προβληματισμένο και μένει στο να παρακολουθήσει μια ανταλλαγή ιδεών και από την άλλη μεριά ναι ο θεατής μπορεί να θέλει να πάει να δει κάτι άλλο, να πάει να δει μια κωμωδία και να ξεχάσει. Νομίζω και ισχύουν και τα δύο.
- Η υπόθεση μας θυμίζει λίγο την 11η Σεπτεμβρίου και την απόφαση που κλήθηκαν να πάρουν οι αμερικανικές αρχές για την κατάρριψη των επιβατηγών αεροπλάνων.
Αυτό είναι το ζητούμενο, έχει γίνει μια τρομοκρατική ενέργεια, έχει απαχθεί ένα αεροπλάνο, οι τρομοκράτες απειλούν ότι θα το ρίξουν σε ένα γήπεδο με χιλιάδες θεατές, και ένας πιλότος αποφασίζει να το καταρρίψει παρανόμως. Οι διαταγές που έχει λάβει είναι να μην το κάνει, δηλαδή η νομοθεσία δεν του δίνει το δικαίωμα να πάρει αυτήν την απόφαση, οπότε ουσιαστικά κρίνεται ο νόμος.
- Ουσιαστικά, φαντάζομαι ότι πραγματεύεστε και το ζήτημα της λειτουργίας των θεσμών και ειδικά ενός τόσο σημαντικού θεσμού, όπως είναι η δικαιοσύνη και η εφαρμογή των νόμων.
Νομίζω ναι, ο συγγραφέας είναι νομικός και είναι ένας πάρα πολύ σημαντικός νομικός και πραγματικά μελετάει και εξετάζει τη συγκεκριμένη νομοθεσία, αν έχει το δικαίωμα το κράτος για να αμυνθεί και να προστατεύσει μια πλειοψηφία να θυσιάσει μια μειοψηφία αθώα;
- Σε μια εποχή που το προσφυγικό ζήτημα απασχολέι την παγκόσμια κοινή γνώμη και υπάρχουν δαιμονοποιήσεις ανάμεσα στους κόσμους δύσης και ανατολής, η πολιτικο-θρησκευτική διάσταση του κειμένου και του έργου σας ταλάνισε;
Θέλει προσοχή και κάποια στιγμή και μέσα στο κείμενο κρατά και μια ίση απόσταση, δηλαδή δε πρέπει κανείς να δαιμονοποιεί ούτε πληθυσμούς, ούτε θρησκείες. Αλλά από την άλλη πλευρά δε μπορείς να υποστηρίξεις τρομοκρατικές ενέργειες απ΄ όπου και αν προέρχονται. Οπότε αυτό είναι απόλυτο. Δεν δαιμονοποιείς δηλαδή μουσουλμάνους, δαιμονοποιείς τους τρομοκράτες.
- Έχετε στα σκαριά κάτι καινούριο;
Έχω διάφορες ιδέες, αλλά αυτή τη στιγμή θα ήθελα να μην αναφερθώ σε κάτι συγκεκριμένο.
Βασίλης Παλαιολόγος
- Πως δικαιολογείται από την πλευρά σας η μεγάλη επιτυχία του Terror;
Νομίζω ότι ένα βασικό κομμάτι της επιτυχίας του έργου είναι το ίδιο το έργο, δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο έχει γραφτεί και τα μηνύματα που περνάει μέσα από τη διαδικασία της δίκης, είναι αυτά που προβληματίζουν και που κάνουν το κοινό – ένορκο να σκέφτεται. Το θέατρο ως κομμάτι του πολιτισμού, πρέπει να τροφοδοτεί το ανθρώπινο νου και να μπαίνει στη διαδικασία εξερεύνησης. Οπότε από γραφής έχει αυτό το ισχυρό στοιχείο το συγκεκριμένο έργο. Από τη στιγμή που ο Φέρντιναντ φον Σίραχ αποφάσισε να το βάλει στο χαρτί και να το κάνει θεατρικό, μας δίνει τη δυνατότητα παρακολουθώντας το να ζυγιάσουμε τις καταστάσεις, να μελετήσουμε, να σκεφτούμε. Δίνονται κοινωνικό-πολιτικό-θρησκευτικές προεκτάσεις γιατί έχουμε μια πράξη αεροπειρατείας.
- Ο ρόλος του δικαστή που ενσαρκώνετε στην παράσταση, εξαντλείται στον αδέκαστο θεσμικό του χαρακτήρα ή μπαίνει και ανθρώπινη διάσταση και ταυτίζεται με τους ενόρκους;
Ευτυχώς για τη συγκεκριμένη παράσταση και για τον τρόπο που έχει δομηθεί ο ρόλος κρατιέται σε απόσταση από το προσωπικό στοιχείο. Η δικαιοσύνη πρέπει να είναι καθαρή, χωρίς προσμίξεις και ο τρόπος που ο δικαστής καθοδηγεί την παράσταση μας δείχνει ότι είναι τέτοιος ώστε να εξελιχθεί η ιστορία, να ακουστούν όλες οι απόψεις, να έρθει σε ισορροπία ανά πάσα στιγμή με την παρέμβαση του δικαστή ο,τιδήποτε παρεκκλίνει, για να πάμε στο τελικό κομμάτι που είναι η ετυμηγορία των ενόρκων. Όσο πιο καθαρές είναι οι πληροφορίες που δίνονται, οι οποίες αφορούν στα στοιχεία που θα χρησιμοποιήσει ο ένορκος για να βγάλει την απόφαση, τόσο πιο αμερόληπτος σκιαγραφείται ο χαρακτήρας του δικαστή.
- Εκτός από ηθοποιός στην παράσταση είστε και ο παραγωγός. Αυτήν την περίοδο στην Ελλάδα, είναι ευνοϊκό το έδαφος παρουσίαση κειμένων και παραστάσεων που έχουν πιο ανθρώπινα μηνύματα ή είμαστε ακόμα στη φάση της εύπεπτης ψυχαγωγίας;
Νομίζω ότι είναι κάτι το οποίο μπορούμε να το δούμε είτε στη μια περίπτωση είτε στην άλλη. Ας θεωρήσουμε ότι εμείς σταθήκαμε τυχεροί, έχοντας στα χέρια μας αυτό το έργο και τη μετάφρασή του στα ελληνικά από την Ευαγγελία Νάνου και άρπαξα την ευκαιρία. Γιατί είδα μέσα από αυτό το κείμενο όλων των ειδών τις πληροφορίες που θα με ικανοποιούσαν ως θεατή. Βεβαίως χρειάζεται και η επιλογή έργων, τα οποία να μην έχουν αυτού του είδους τη βαρύτητα ή να μην χρειάζεται να προβληματίζουν τόσο πολύ το κοινό. Είναι και αυτό μέσα στην αναγκαιότητα και στις στιγμές ειδικά μετά απ’ όλα όσα έχουμε βιώσει, που μπορεί να κάνουν τον θεατή να ξεχαστεί. Παρόλα αυτά, σταθήκαμε τυχεροί έχοντας στα χέρια μας αυτό το κείμενο το οποίο πληροί όλες τις προϋποθέσεις, έχει και τέρψη αλλά και τροφή.
- Η άλλη επαγγελματική σας ενασχόληση, αυτή του νοσηλευτή σε ένα νοσοκομείο Παίδων από τα μεγαλύτερα της χώρας και ειδικά σε μια περίοδο πανδημίας και με όλα αυτά που ακούμε για τα παιδιά σήμερα, επηρεάζει τον τρόπο λειτουργείτε στο θέατρο, τους ρόλους που επιλέγετε κοκ;
Σαφώς υπάρχει αλληλεπίδραση, πολλές φορές ακόμα και αν δεν είναι ξεκάθαρη, υποσυνείδητα νομίζω ότι περνάνε όλα τα μηνύματα. Έχω διαμορφώσει το χαρακτήρα μου και την προσωπικότητα μου μέσα από την ενασχόληση με θέματα υγείας, ιδιαίτερα όσον αφορά το κομμάτι της ευαισθητοποίησης που άπτεται των παιδιών. Από την άλλη δεν έχω μπει ποτέ στη διαδικασία ξεκάθαρα να τα ορίσω, να ορίσω τα στάδια ή να ορίσω τα σημεία τα οποία θα μπορούσε να σταθεί κάποιος και να τα επισημάνει ως ικανά να με αλλάξουν και να με διαμορφώσουν. Νομίζω όμως ότι ναι, υπάρχει αυτού του είδους η διασύνδεση. Θέλω να πιστεύω ότι πρωταρχικά, οι κινήσεις και οι σκέψεις μου έχουν να κάνουν με απώτερο σκοπό να ωφεληθεί κάποιος, είτε έχει να κάνει με το κομμάτι της δημόσιας υγείας είτε έχει να κάνει με το κομμάτι του πολιτισμού, μέσα από το οποίο μπορώ και εγώ να προσφέρω στο βαθμό που μου επιτρέπεται να προσφέρω, επιλέγοντας τέτοιου είδους έργα ή έργα που να αφορούν στο ευρύ κοινό και να το κάνουν να προβληματιστεί.
- Τέλος, μετά από τόσα sold-out και ανανεώσεις μέχρι πότε θα παίζεται η παράσταση;
Φιλοδοξούμε να πάμε μέχρι το τέλος της σεζόν.
Σκηνοθεσία: Γιώργος Οικονόμου
Μετάφραση: Ευαγγελία A. Νάνου
Διασκευή: Μιρέλλα Παπαοικονόμου
Σκηνογραφία: Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Κοστούμια: Νίκος Χαρλαύτης
Φωτισμοί: Βαγγέλης Μούντριχας
Sound Designer: Βασίλης Κορρές & Χρήστος Τριανταφύλλου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Αντώνης Αντωνάκος
Οργάνωσης Παραγωγής: Αλεξάνδρα Ξυδά
Διανομή
Κα Νέλσον – εισαγγελέας: Μαρίνα Ασλάνογλου
Πρόεδρος Δικαστηρίου: Βασίλης Παλαιολόγος
Μπίγκλερ – συνήγορος Υπεράσπισης: Μιχάλης Αλικάκος
Λαρς Κοχ – κατηγορούμενος: Γιώργος Σπάνιας
Λάουτερμπαχ – μάρτυρας Υπεράσπισης: Δημήτρης Λιόλιος
Μάιζερ – μάρτυρας κατηγορίας: Βιργινία Ταμπαροπούλου
