Τελικά ο πολιτισμός είναι ένα πεδίο το οποίο δέχεται από τα πρώτα τις συνέπιες ενός πολέμου, αλλά ταυτόχρονα εκφράζεται μέσω των ανθρώπων που τον υπηρετούν η αγωνία για την επιστροφή της ειρήνης. Εκτός από τον πολιτιστικό «μακαρθισμό» της Δύσης που αναδείξαμε την Τρίτη 1η Μαρτίου με τα ρεπορτάζ μας στο iΕidiseis, υπάρχει και μια άλλη πλευρά, αισιόδοξη μεν, αλλά δύσκολη γι’ αυτούς που μπαίνουν μπροστά και την εκφράζουν.
Πρόκειται για εκπροσώπους του ρωσικού καλλιτεχνικού κόσμου που δεν διστάζουν να καταγγείλουν την εισβολή της χώρας τους στην Ουκρανία και να παραιτηθούν από τις θέσεις τους, αψηφώντας ενδεχόμενα «αντίποινα» από το καθεστώς Πούτιν. Και αν για τους δυτικούς πολιτιστικούς οργανισμούς στο πλαίσιο των γενικότερων κυρώσεων που έχουν συμβολικό οικονομικό χαρακτήρα δεν είναι δύσκολο να σταματήσουν τις συνεργασίες τους με Ρώσους καλλιτέχνες, είναι εξαιρετικά επικίνδυνο να το κάνουν μόνοι τους αυτοί που διαβιούν στη Ρωσία.
Η πρώτη μεγάλη παραίτηση ήταν αυτή της Έλενα Κοβάλσκαγια από το κρατικό θέατρο της M;osxaw Meyerhold, η οποία μάλιστα χαρακτήρισε τον Πούτιν «δολοφόνο», υψώνοντας μια ηχηρή για τα πολιτιστικά δρώμενα της Ευρώπης και του κόσμου αντιπολεμική φωνή.
Παραιτήθηκε επίσης ο Λοράντ Ιλέρ, καλλιτεχνικός διευθυντής του Μπαλέτου Στανισλάφσκι, ενώ ο αρχιμουσικός Semyon Bychkov ακύρωσε τις συναυλίες του με την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα Νέων της Ρωσίας και ο γνωστός Ρώσος ράπερ Oxxymiron έξι sold-out συναυλίες του.
Μια επίσης από τις σημαντικές παραιτήσεις είναι αυτή του καλλιτεχνικού διευθυντή του Θεάτρου Μαγιακόφσκι, Μιντάουγκας Καρμπαούσκις, ο οποίος κατέθεσε επιστολή παραίτησης στο Τμήμα Πολιτισμού της Μόσχας. Σε συνέχεια της παραίτησης της Κοβάλσκαγια και άλλων ανθρώπων της τέχνης έγραψε με ανάρτησή του στα social media «Φεύγω κι εγώ».
Και ο Ρίμας Τουμίνας, ο λιθουανικής καταγωγής καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Βαχτάγκοφ της Μόσχας, ανακοίνωσε πως θα εγκαταλείψει τη θέση του. Το θέατρο Μπολσόι, που παραστάσεις του ακυρώνονται στη Δύση, ανακοίνωσε την ακύρωση της πρεμιέρας του μπαλέτου “The Art of Fugue”, η οποία ήταν προγραμματισμένη για τις 30 Μαρτίου. Ο Αλεξέι Ρατμάνσκι, χορογράφος και σκηνοθέτης της παράστασης, φεύγοντας από τη Ρωσία φέρεται να δήλωσε ότι «Όταν έρθει η ώρα, ελπίζω να επιστρέψω στη Μόσχα για να ολοκληρώσω αυτήν την παραγωγή».
Ο ροκ μουσικός Αντρέι Μακαρέβιτς γνωστός για τη φιλοουκρανική του στάση, εξέφρασε την απαισιοδοξία του για ένα οργανωμένο αντιπολεμικό κίνημα λέγοντας ότι οι άνθρωποι στη Ρωσία είναι «πολύ παθητικοί και αρκετά εκφοβισμένοι» και ότι ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς «έχει ελάχιστη κατανόηση του τι πραγματικά συμβαίνει».
17.000 επαγγελματίες στον χώρο της τέχνης ζητούν να σταματήσει ο πόλεμος
Σύμφωνα με τον ιστότοπο Hyperallergic και την αρθρογράφο Elaine Velie, πάνω από 17.000 Ρώσοι επαγγελματίες από τον χώρο των τεχνών έχουν υπογράψει ανοιχτή επιστολή μέσα από την οποία δηλώνουν την αντίθεσή τους στη σύρραξη. Σύμφωνα με το Hyperallergic, η συγκεκριμένη επιστολή δημοσιεύθηκε στις 25 Φεβρουαρίου στο διαδικτυακό περιοδικό κριτικής τέχνης Spectate.
«Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι μια τρομερή τραγωδία τόσο για τους Ουκρανούς όσο και για τους Ρώσους», αναφέρεται στην επιστολή, η οποία δημοσιεύτηκε στα ρωσικά. «Φέρνει μεγάλες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, απειλεί την οικονομία και την ασφάλειά μας και θα οδηγήσει τη χώρα μας σε πλήρη διεθνή απομόνωση. Ταυτόχρονα, είναι εντελώς άσκοπος –οποιαδήποτε επιβολή της ειρήνης μέσω της βίας είναι παράλογη».
«Είναι σημαντικό να πούμε ότι η περαιτέρω κλιμάκωση του πολέμου θα έχει μη αναστρέψιμες συνέπειες για τους εργαζόμενους στον πολιτισμό και τις τέχνες», σημειώνουν σχετικά. «Η ενασχόληση με τον πολιτισμό και τις τέχνες θα είναι σχεδόν αδύνατη υπό αυτές τις συνθήκες».
«Αυτή τη στιγμή ανησυχούμε πρωτίστως για τη μοίρα των Ουκρανών – τη ζωή και την ασφάλειά τους», αναφέρει η επιστολή των καλλιτεχνών και απαιτούν «άμεση διακοπή κάθε στρατιωτικής δραστηριότητας», αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από το ουκρανικό έδαφος και διεξαγωγή ειρηνευτικών συνομιλιών.
Τέλος, καλλιτέχνες και επιστήμονες με κείμενο που σύμφωνα με πληροφορίες -κάτι που δεν μπορέσαμε να το διασταυρώσουμε- έχει δημοσιευθεί στο Artists at Risk τάσσονται κατά της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, την οποία αποκαλούν «ντροπή».
