Τα τελευταία 24ωρα η επικαιρότητα έχει «πλημμυρίσει» από δημοσιεύματα σχετικά με την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, στον απόηχο της είδησης ότι βρίσκεται στο «τραπέζι» μια ενδεχόμενη συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας.
Ήδη από την Τετάρτη (4/1), το iEidiseis μίλησε για τα προβληματικά σημεία μιας τέτοιας συμφωνίας, αφού όπως αποκάλυψε ο Guardian το Λονδίνο εξετάζει να τα… «δανείσει» στην Ελλάδα και μάλιστα, μόνο ένα μέρος των Γλυπτών.
Διεθνείς ιστορικοί, ακόμη και Βρετανοί, έχουν ταχθεί κατά καιρούς υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων στη γενέτειρά τους.
Ο παγκοσμίου φήμης νομικός, ειδικός σε δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, Μαρκ Χάουαρντ Στίβενς, σε συνέντευξή του στο iEidiseis είχε υπογραμμίσει την «εγκληματική» πρακτική της Βρετανίας στο θέμα των Γλυπτών.
Ανάμεσα όμως στις απόψεις που ακούστηκαν, ήταν αδύνατο να περάσει απαρατήρητη εκείνη του Βρετανού… ιστορικού, Ντέιβιντ Αμπουλάφια (David Abulafia), ο οποίος αναφέρεται στα γλυπτά ως «Ελγίνεια Μάρμαρα» και μεταξύ άλλων υποστηρίζει ότι η επιστροφή τους αποτελεί «εθνικιστική ιδέα των Ελλήνων».
«Τα Ελγίνεια Μάρμαρα δεν είναι ειδική περίπτωση»
«Όταν ήμουν στο σχολείο, είχα την τύχη να σπουδάσω αρχαία ελληνικά, και ο δάσκαλός μου των κλασικών πήγε τη φόρμα μου στο Βρετανικό Μουσείο για να δω τα Ελγίνεια Μάρμαρα. Εδώ ήταν μια ευκαιρία να μάθω από τον δάσκαλό μου για τα αετώματα και τις μετόπες και να εξερευνήσω σε κοινή θέα τους ελληνικούς μύθους που διαδόθηκαν από τον Περικλή τον 5ο αιώνα π.Χ. Η κατανόηση της κλασικής ελληνικής γλυπτικής ήταν ένα σημαντικό μάθημα για την εκτίμηση της τέχνης.
Το να ότι τώρα υπάρχουν σοβαρές προτάσεις να σταλούν δανεικά μερικά ή όλα αυτά τα γλυπτά στο Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα, είναι τρομερό. Πολλοί από εμάς υποθέσαμε ότι προστατεύονται από νομοθεσία που απαγορεύει στο Βρετανικό Μουσείο να αλλοτριώνει αντικείμενα στις συλλογές του, εκτός από πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Σε ορισμένες ασυνήθιστες περιπτώσεις (όπως τα Αιθιοπικά ταμπότ, ιερά αντικείμενα που κανείς εκτός από Αιθίοπες ιερείς δεν πρέπει να δει και δεν είναι διαθέσιμα για μελέτη), θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι αφορούν σε ειδική περίπτωση. Αλλά τα «Ελγίνεια Μάρμαρα» δεν αποτελούν μια τέτοια περίπτωση» περιγράφει ο Αμπουλάφια σε άρθρο του στη Βρετανική Telegraph.
«Εθνικιστικές ιδέες των Ελλήνων η επιστροφή των Μαρμάρων»
«Πέρα από τη νομιμότητα, δεν υπάρχει ούτε ηθική ούτε πολιτική υπόθεση. Οι αντιιμπεριαλιστές ακτιβιστές που κατηγορούν το Βρετανικό Μουσείο για κραυγαλέο εθνικισμό παραβλέπουν τον τρόπο με τον οποίο η υπόθεση για την επιστροφή των Μαρμάρων έχει εξαρτηθεί από τις εθνικιστικές ιδέες των Ελλήνων.
Για πολλούς Έλληνες, η ελληνική ταυτότητα εξακολουθεί να περιστρέφεται όχι γύρω από το κλασικό παρελθόν, αλλά την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία και τη βυζαντινή της κληρονομιά», αναφέρει στη συνέχεια ο ίδιος.
«Το πιο σημαντικό είναι η ανάγκη προστασίας της ευρείας διάδοσης των αρχαιολογικών και καλλιτεχνικών θησαυρών σε όλο τον κόσμο, η οποία έχει ωφελήσει όλους μας. Το Βρετανικό Μουσείο είναι ένα από τα επιλεγμένα μουσεία που θα μπορούσαν να ονομαστούν «Οικουμενικά Μουσεία» (Great Universal Museums), μαζί με το Met στη Νέα Υόρκη και το Λούβρο στο Παρίσι. Αγκαλιάζει την ιστορία όλων των πολιτισμών του κόσμου και με αυτόν τον τρόπο, ενοποιεί αυτούς τους πολιτισμούς».
Έτσι, αν κάποιος θέλει να θαυμάσει το στυλιστικό κομμάτι από την ελληνική γλυπτική μέχρι τους αιγυπτιακούς προδρόμους της, δεν έχει παρά να περπατήσει μια μικρή απόσταση και να κάνει τη σύγκριση. Μια άλλη μέρα, ίσως θέλει να μάθει τι συνέβαινε αλλού στη διάρκεια της ζωής του Περικλή, μεταξύ των Ετρούσκων ή των Κελτών ή ακόμα και των Κινέζων. Όλα αυτά θα σας τα πει το Βρετανικό Μουσείο» συνεχίζει.
Έτσι, αυτό που απειλείται με τις προσπάθειες «δανεισμού» τεχνουργημάτων δεν είναι μόνο τα «Έλγινεια Μάρμαρα» ή το Βρετανικό Μουσείο, αλλά ολόκληρη η ιδέα του Μεγάλου Οικουμενικού Μουσείου.
«Ιδιοκτησία του Βρετανικού Μουσείου»
Το Μουσείο της Ακρόπολης είναι εξαιρετικά σχεδιασμένο και περιέχει εντυπωσιακές εκθέσεις. Μερικά από αυτά τα αγάλματα διατηρούν ακόμη και ίχνη από τη φωτεινή μπογιά που έδινε στα γλυπτά αυτά μια φανταχτερή εμφάνιση, πολύ μακριά από την υπόθεση ότι οι Έλληνες ήταν προσηλωμένοι σε λευκό μάρμαρο. Όμως, είναι ανίκανο να τοποθετήσει τα Γλυπτά του Παρθενώνα στο ευρύτερο πλαίσιο της ανάπτυξης του πολιτισμού στη Μεσόγειο. Τα στενά του όρια βρίσκονται πολύ πέρα από αυτό που απεικονίζει το Βρετανικό Μουσείο».
Ο Ντέιβιντ Αμπουλάφια στη συνέχεια εκτοξεύει «αιχμές» προς την Ελλάδα, λέγοντας ότι όχι μόνο επιθυμεί να… δανειστεί τα Μάρμαρα, αλλά μετά από αυτό θα αρνηθεί και να τα δώσει πίσω.
«Η ιδέα του δανεισμού των Ελγίνιων Μαρμάρων στην Αθήνα βασίζεται στην υπόθεση ότι θα επιστραφούν στο Λονδίνο. Είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς να συμβαίνει κάτι τέτοιο όταν έχουν εγκατασταθεί στο Μουσείο της Ακρόπολης. Ακόμη και αν βρεθούν στην Αθήνα, αυτά τα γλυπτά παραμένουν ιδιοκτησία του Βρετανικού Μουσείου.
Για την ακρίβεια, είναι ιδιοκτησία της ανθρωπότητας, μια μαρτυρία για την ιστορία του πολιτισμού. Πρέπει να είναι στο Λονδίνο, στο Βρετανικό Μουσείο, όπου τα εκτιμούν καλύτερα», καταλήγει ο Βρετανός ιστορικός.
Η μόνη απάντηση που μπορεί να δοθεί στον κύριο Αμπουλάφια, περιγράφεται σε μία από τις φράσεις που είχε πει η αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη: «δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα. Υπάρχουν Γλυπτά του Παρθενώνα, όπως υπάρχει ο Δαβίδ του Michelangelo, υπάρχει η Αφροδίτη του Da Vinci, ο Ερμής του Πραξιτέλη, υπάρχουν οι Ψαράδες στη Θάλασσα του Turner, υπάρχει η Capella Sixtina. Δεν υπάρχουν Ελγίνεια Μάρμαρα».
