«Οι Αρχαιοκάπηλοι» είναι ο τίτλος του νέου μυθιστορήματος του γνωστού συγγραφέα Γιάγκου Ανδρεάδη, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Α.Α. Λιβάνη».
Μια ιστορία ανασκαφών, εγκλήματος καιέρωτα στη Μακεδονία. Η σκαπάνη του αρχαιολόγου και τα σχέδια των τυμβωρύχων θα συμπέσουν και θα αναμετρηθούν, όπως γράφεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, καθώς θα προχωρούν δύσκολα οι ανασκαφές σε ένα ιερό σπήλαιο στον τόπο όπου ίσως βρισκόταν η αρχαία ελληνική πόλη Ηράκλεια η Εσχάτη. Στην αναμέτρηση αυτή, που συναρπάζει όσους ονειρεύονται και ενοχλεί όσους εμπορεύονται τη μνήμη και την ταυτότητα, την τελική απάντηση θα δώσει ο έρωτας.
«Καταφεύγουμε στην φαντασία, στην μυθοπλασία, μεταμορφώνουμε την πραγματικότητα για να συλλάβουμε και να εκφράσουμε την αλήθεια», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γιάγκος Ανδρεάδης, στη συνέντευξη που παραχωρεί στο iEidiseis για το νέο του βιβλίο . «Και εννοείται ότι η αρχαιοκαπηλία και τα άλλα εγκλήματα στα οποία αναφέρθηκα δεν είναι η μόνη πτυχή της πραγματικότητας που με ενδιαφέρει. Και το έγκλημα στο οποίο αναφέρεται το μυθιστόρημα, από τον Μπαλζάκ και τον Ντοστογέφσκι μέχρι τον Μάρκες, τον Χάμετ και τον Τσάντλερ, είναι ένας δρόμος για να προβληθεί, να επαινεθεί το αντίθετό του, το καλό που υπάρχει στην ζωή. Μιλάμε για το κακό για να τολμήσουμε να υμνήσουμε το καλό».
Οι αρχαιοκάπηλοι» είναι ο τίτλος του νέου σας βιβλίου που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις «Λιβάνη». Ποιο είναι το αντικείμενο του βιβλίου;
Αντικείμενο είναι όντως η αρχαιοκαπηλία. Αλλά ακόμη και η ανάγνωση των σχετικών αστυνομικών δελτίων και φυσικά τα σχετικά βιβλία και ταινίες φτάνουν για να μας πείσουν ότι ο τίτλος αυτός δεν μπορεί παρά να έχει πολλές και αναπάντεχες προεκτάσεις.
Το έργο σας ανήκει όντως στο χώρο της μυθοπλασίας, όμως σχετίζεται και με πραγματικότητες. Ποιες κ. Ανδρεάδη;
Ο τίτλος Οι Αρχαιοκάπηλοι είναι, κύριε Σκουρή, σε ένα πρώτο επίπεδο πολύ πραγματικός. Η αρχαιοκαπηλία λυμαίνεται την χώρα μας και κάθε άλλη χώρα με πλούτο αρχαίων μνημείων, για παράδειγμα το Ιράκ.
Τα κυκλώματά της περιφρονούν τα σύνορα, είναι διεθνή και συχνά συνδυάζονται με το τράφικιγκ, το ναρκεμπόριο και το εμπόριο όπλων, ενώ ,επίσης συχνά, προστατεύονται από αυτούς που κατέχουν την εξουσία ή και τον πλούτο, Δύο λόγια για την πλοκή αρκούν λοιπόν να πείσουν ότι η αρχαιοκαπηλία βρίσκεται όντως στον πυρήνα του βιβλίου.
Μπορείτε να μας δώσετε κάποια σχετικά στοιχεία;
Βρισκόμαστε στο σωτήριο έτος 2024. Η Ελλάδα κυβερνιέται από μια οικουμενική κυβέρνηση με δύσκολο παρόν και άδηλο μέλλον. Ένας νέος επιστήμονας εποχιακός συνεργάτης του ΥΠΠΟ, παίρνει από τον γενικό γραμματέα και πρώην καθηγητή του την εντολή να ταξιδέψει σε μια πόλη της Βορείου Ελλάδας, που ονομαζόταν στην αρχαιότητα Ηράκλεια η εσχάτη, για να προστατέψει την ενδεχομένως πολύ σημαντική ανασκαφή ενός ιερού σπηλαίου από τις ορέξεις διαφόρων που θέλουν να την εκμεταλλευτούν με το πρόσχημα της ανάπτυξης, να την λεηλατήσουν είτε απλώς να την θάψουν από μίσος για ότι έχει να κάνει με την ιστορική μνήμη. Φτάνοντας στην Ανθούσα, όπως λέγεται το 2024 η -φανταστική- αυτή πόλη, θα αντιληφθεί σταδιακά ότι οι φόβοι του προϊσταμένου του είναι περισσότερο από πραγματικοί.
Ποια είναι τα πρόσωπα που ενσαρκώνουν αυτές τις καταστάσεις;
Τα πρόσωπα αυτά είναι με μια λέξη οι συνεργάτες μου, όπως συμβαίνει με πολλούς άλλους συγγραφείς αστυνομικών βιβλίων, όπως παλαιότερα ο Μακ Γκίβερν στο έξοχο Η μεγάλη Κάψα που έγινε την ίδια χρονιά της έκδοσής του , το 1953 και σπουδαία νουάρ ταινία από τον Φριτς Λαγκ και μέχρι πρόσφατα ο Τζων Λε Καρέ. Ο συγγραφέας του αστυνομικού βάζει τα πρόσωπά του να πουν όσα δεν μπορεί να πει ο ίδιος. Και κάποτε εκπλήσσεται ευχάριστα, διότι «αυτονομούνται», μιλούν και δρουν με τρόπους που ξεπερνούν τους σχεδιασμούς του.
Μιλήστε μας για μερικά από τα πρόσωπα αυτά.
Κάποιος εθνικός ευεργέτης που εποφθαλμιά τον αρχαιολογικό χώρο, συνεργαζόμενος μεταξύ άλλων και με ένα παλιό συμφοιτητή του αφηγητή ο οποίος δηλώνει πως είναι «ο Ρομπέν των δασών της αρχαιολογίας» αλλά είναι πιθανώς ο αρχηγός μιας σπείρας αρχαιοκαπήλων που δεν σταματούν μπροστά σε τίποτε. Και κάποια κυρία ακάλεστη εκπρόσωπος άλλου υπουργείου που έχει- με το αζημίωτο- βάλει σκοπό να μετατραπεί ο αρχαιολογικός χώρος σε τουριστική Ντίσνεϊλαντ και καζίνο.
Ταυτόχρονα όμως ο αφηγητής θα βρει συμμάχους όχι μόνον σε μια πολύ ιδιαίτερη αρχαιολόγο που δεν σταματά μπροστά στις πιέσεις και εμψυχώνει αυτούς που δουλεύουν με αυταπάρνηση στην ανασκαφή, αλλά και εκεί όπου δεν τους περιμένει: Σε ένα Σλαβομακεδόνα επιστήμονα που μιλάει σαν Έλληνας τα ελληνικά, λατρεύει το ρεμπέτικο και που , αν και αγαπά – ή ακριβώς επειδή αγαπά-την χώρα του, σιχαίνεται τους αρχαιοκάπηλους και τα κιτς αγάλματα που έχουν στηθεί στο κέντρο των Σκοπίων. Έναν αστυνομικό που βρίσκεται εκεί με δυσμενή μετάθεση- απόδειξη της εντιμότητας και της ικανότητάς του. Και μια Ολλανδέζα δημοσιογράφο που την αντιπαθεί από την πρώτη στιγμή, διότι κάνει πάντα του κεφαλιού της και τελικά την ερωτεύεται γι αυτόν ακριβώς τον λόγο.
Το ξετύλιγμα της αστυνομικής πλοκής θα προχωρήσει σε διάλογο με την δύσκολη πρόοδο των ανασκαφών, που δεν θα είναι μόνον συγκλονιστική αλλά και επικίνδυνη, αφού όσοι δεν την θέλουν είναι αποφασισμένοι να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο. Όσο για τις εικόνες που αποκαλύπτει η αρχαιολογική σκαπάνη, αυτές λειτουργούν όπως και τα όνειρα που βλέπει την νύχτα ο αφηγητής. Σαν χρησμοί για όσα αναπάντεχα πρόκειται κάθε φορά να ακολουθήσουν.
Με άλλα λόγια τα φανταστικά πρόσωπά σας έχουν αρκετά στοιχεία πραγματικότητας.
Οπωσδήποτε. Καταφεύγουμε στην φαντασία, στην μυθοπλασία, μεταμορφώνουμε την πραγματικότητα για να συλλάβουμε και να εκφράσουμε την αλήθεια. Και εννοείται ότι η αρχαιοκαπηλία και τα άλλα εγκλήματα στα οποία αναφέρθηκα δεν είναι η μόνη πτυχή της πραγματικότητας που με ενδιαφέρει. Και το έγκλημα στο οποίο αναφέρεται το μυθιστόρημα, από τον Μπαλζάκ και τον Ντοστογέφσκι μέχρι τον Μάρκες, τον Χάμετ και τον Τσάντλερ, είναι ένας δρόμος για να προβληθεί, να επαινεθεί το αντίθετό του, το καλό που υπάρχει στην ζωή. Μιλάμε για το κακό για να τολμήσουμε να υμνήσουμε το καλό.
Έχετε ασχοληθεί πολύ με τα αρχαία γράμματα και την ελληνική τραγωδία. Τι πιστεύετε σήμερα για τη χώρα και τους ανθρώπους της;
Η τραγωδία είναι η μητέρα της μεγάλης λογοτεχνίας και του αστυνομικού που συχνά είναι πολύ σημαντική λογοτεχνία. Αμερικανοί αλλά και Έλληνες μελετητές έχουν επισημάνει ότι η «Ποιητική» του Αριστοτέλη, αν και γράφτηκε πριν 24 αιώνες για την τραγωδία, έχει θεσπίσει τους βασικούς κανόνες πολλών σύγχρονων βιβλίων και φιλμ, ιδιαίτερα δε των αστυνομικών και των φιλμ νουάρ. Και ο βασικός ίσως κανόνας της τραγωδίας είναι πως με την κριτική της πολιτικής και της κοινωνίας συμβάλλουμε στην βελτίωσή τους και πως με εργαλεία το έλεος και τον φόβο φτάνουμε στην ψυχική και την πολιτική κάθαρση. Αν κάτι με φοβίζει σήμερα, είναι ο αντιτραγικός χαρακτήρας αυτού που συχνά πλασάρεται για κουλτούρα εδώ και σε πολλές χώρες: Σε αντίθεση με τα παραπάνω που ανέφερα, η έπαρση, η ρηχότητα, ο εξυπνακισμός και η τζάμπα πρόκληση που συμβαδίζουν με τη απουσία κριτικής και την αδιαφορία για το πολιτικό στοιχείο. Κάτι που συμφέρει απολύτως κάθε λογής ένοχη εξουσία.
Έχετε γράψει ότι ο έρωτας είναι αυτός που θα δώσει την λύση στο μυθιστόρημά σας ή και γενικότερα. Τι εννοείτε;
Εννοώ αυτό που συμβαίνει στην ζωή, όπου ο έρωτας είναι και η δημιουργία, η μύηση. Αυτό που αποκαλούμε «θετική ενέργεια», αλλά που έχει για βάση τη σωματική και την ψυχική ένωση δύο προσώπων για την οποία ο Κορνάρος είπε στον «Ερωτόκριτο»: «Όλα για με γυρίσασι και πάσιν άνω κάτω. Για με ξαναγεννήθηκε η φύση των πραγμάτω» . Ο έρωτας που ενώνει ψυχή και σώμα είναι και στους Αρχαιοκάπηλους , το ανέλπιστο, το αναπάντεχο, , ο μίτος που οδηγεί τους με κάθε έννοια εραστές μέσα στα σκοτάδια. Στο μυθιστόρημα αυτό πρωθιέρειες του έρωτα είναι οι γυναίκες. Η Λούπα, μια Μολδαβή κοπέλα με όνειρα που ξεβράστηκε στα ελληνικά σκυλάδικα και η Εύα, μια πετυχημένη δημοσιογράφος που νόμιζε πως είχε ζήσει τα πάντα, ερωτεύονται, αλλάζουν, ρισκάρουν και ανατρέπουν. Ο έρωτας θα είναι αυτός που θα φέρει στο φως και το μήνυμα ενός αρχαίου παπύρου γραμμένου από μια γυναίκα, την περσίδα καλλονή Βαρσίνη, που ήταν ο πρώτος έρωτας του Αλεξάνδρου. Αυτή η γυναίκα θα εκφράσει το πανανθρώπινο όνειρο του εραστή της και θα λατρέψει τον γιο τους, τον Ηρακλή, ο οποίος πρωταγωνιστεί την ίδρυση του ιερού που κατά την φανταστική πλοκή το 2024 αναδύεται από την πάντα πλούσια σε δώρα ελληνική γη και που κατά την Ιστορία δολοφονήθηκε προδοτικά στα 311 π. Χ., για να μην κάνει το όνειρο του πατέρα του πραγματικότητα.
