Στη χώρα μας, λόγω της «καχεκτικής» μετεμφυλιακής δημοκρατίας, περίοδος (1953) που ιδρύθηκε και εδραιώθηκε η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΚΥΠ) στα πρότυπα της CIA αλλά και των πρακτικών στη διάρκεια της μεταπολιτευτικής περιόδου -με ΦΕΚ τον Αύγουστο του 1986 μετονομάζεται σε Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) και τον Αύγουστο του 2019 περνάει για πρώτη φορά υπό τον άμεσο έλεγχο και εποπτεία του πρωθυπουργού-, έχει δημιουργηθεί μια εικόνα αφενός μιας υπηρεσίας που μπορεί να παρακολουθεί πολιτικούς αντιπάλους της εκάστοτε κυβέρνησης και αφετέρου αναξιοπιστίας, λόγω των αιτιάσεων για τις κατά περιόδους σχέσεις εξάρτησης από ξένες μυστικές υπηρεσίες.
Οι πρόσφατες θυελλώδεις πολιτικές εξελίξεις με τις παραιτήσεις του γενικού γραμματέα του Πρωθυπουργού, κου Γρηγόρη Δημητριάδη και του Διοικητή της ΕΥΠ κου Παναγιώτη Κοντολέοντα, για τις παρακολουθήσεις του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ κου Νίκου Ανδρουλάκη και του δημοσιογράφου Θανάση Κουκάκη, επανέφεραν το θέμα της λειτουργίας των μυστικών υπηρεσιών στην κορυφή της επικαιρότητας. Ωστόσο, παρά το ενδιαφέρον όλων μας για τις κατασκοπικές ταινίες και μυθιστορήματα, λίγα γνωρίζουμε για την ιστορία των ελληνικών μυστικών υπηρεσιών. Φως σε αυτή τη πτυχή της ελληνικής πολιτικής και στρατιωτικής ιστορίας έχει ρίξει, στο βαθμό της δυνατότητας που δίνει ο αποχαρακτηρισμός αρχειακού υλικού, ένας από τους ομολογουμένως σοβαρός και με κύρος διοικητές της ΕΥΠ (1999-2004), ο πρέσβης ε.τ. Παύλος Αποστολίδης, με το βιβλίο του «ΜΥΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ, Υπηρεσίες Πληροφοριών στην Ελλάδα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ.
Το βιβλίο διαρθρώνεται σε δώδεκα (12) κεφάλαια και ξεκινάει από τον 19ο αιώνα μετά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους και φτάνει έως και την ασφάλεια των Ολυμπιακών αγώνων του 2004. Τα περισσότερα κεφάλαια αφορούν στον 20ό αιώνα με τα οκτώ από αυτά να αναφέρονται στην περίοδο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (Β’ΠΠ), οπότε οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες οργανώθηκαν, όπως και στις υπόλοιπες χώρες λόγω του Ψυχρού Πολέμου, πιο συγκροτημένα , αξιοποιώντας την εμπειρία του Β’ΠΠ και ανταποκρινόμενες στις νέες συνθήκες. Και τα τέσσερα (4) τελευταία κεφάλαια αναφέρονται στην περίοδο που ξεκίνησε με τη Μεταπολίτευση, συμπεριλαμβανομένης και αυτής της θητείας του συγγραφέα. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει στην εισαγωγή του ο κ. Αποστολίδης το ενδιαφέρον του για την έρευνα ξεκίνησε από την πληροφόρηση για τη λειτουργία των αρχείων της υπηρεσίας και επεκτάθηκε και στην προ ΚΥΠ εποχή.
Από τη δράση των ρωσόφιλων Ναπαίων εναντίον του βασιλιά Όθωνα και αυτή των πατριωτικών οργανώσεων όπως η «Εθνική Εταιρία», που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, την υπόθεση Νάτσινα και την κομβική θέση του απριλιανού πραξικοπηματία Μακαρέζου στην ΚΥΠ την περίοδο των κυβερνήσεων της αποστασίας, έως τη σύλληψη από Αμερικανούς πράκτορες του Στίβεν Λάλα, την ύπαρξη στην ΕΥΠ του ονόματος του Αλέξανδρου Γιωτόπουλου δεκαετία πριν τη σύλληψή του, την υπόθεση «Ακίλε Λάουρο» και την πολύκροτη «υπόθεση Οτζαλάν», ο Π. Αποστολίδης προσπαθεί να αναδείξει με νηφάλιο τρόπο τον ρόλο των ελληνικών υπηρεσιών στις πιο σημαντικές στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Ξεκαθαρίζει όμως ότι «οι αναγνώστες που περιμένουν να ανακαλύψουν ιστορίες συνωμοσίας ή πολιτικά σκάνδαλα στο βιβλίο θα απογοητευθούν» – για παράδειγμα δεν υπάρχει αναφορά στην «υπόθεση Μαυρίκη», ενώ αποτελεί κενό η μη συμπερίληψη της περιόδου 1993-1999, δηλαδή το χρονικό διάστημα από την πτώση της κυβέρνησης Κων/νου Μητσοτάκη έως την ανάληψη της διοίκησης από τον ίδιο, για το οποίο η σε αδρές γραμμές αναφορά μόνο στην εισαγωγή δημιουργεί απορία στον αναγνώστη για την ηθελημένη παράλειψη.
Με την υπενθύμιση ότι το βιβλίο έχει γραφτεί από έναν πρώην διοικητή της ΕΥΠ, γεγονός που δεν μπορεί να το καταστήσει, παρά την εγκυρότητά του συγγραφέα του, εντελώς αμερόληπτο, η προσεκτική και τεκμηριωμένη, στο βαθμό που ήταν δυνατό, παρουσίαση της ιστορίας των ελληνικών μυστικών υπηρεσιών από τον πρώην διοικητή της ΕΥΠ, ανεξαρτήτως της απουσίας των «πιπεράτων» λεπτομερειών που ο ίδιος, όπως ισχυρίζεται δεν μπορούσε να είχε γνώση, προσφέρει ένα λίαν ενδιαφέρον και έγκυρο -σε αυτό συμβάλλει η προσωπικότητα και η σταδιοδρομία του κ. Αποστολίδη- ανάγνωσμα αλλά και πηγή για όσους θέλουν να εντρυφήσουν στον «σκοτεινό» κόσμο των μυστικών υπηρεσιών. Πολιτική, στρατός, εθνικά συμφέροντα, εξωτερική πολιτική, εσωτερική κατάσταση, παράκεντρα εξουσίας διαπλέκονται στην πραγματική τους διάσταση μέσα από δράσεις και παραλείψεις που ανταποκρίνονται στη φυσιογνωμία του ελληνικού κράτους στην εκάστοτε περίοδο.
Κλείνουμε αυτή τη συνοπτική παρουσίαση με ένα απόσπασμα από το οπισθόφυλλο: «Στη Μεταπολίτευση (η ΚΥΠ) έστριψε την προσοχή της στις τρομοκρατικές οργανώσεις, εγχώριες και ξένες, με παρουσία στην Ελλάδα. Παρακολούθησε επίσης από κοντά τα εθνικά θέματα, υιοθετώντας συντηρητική στάση αλλά δείχνοντας και ρεαλισμό. Χρησιμοποιήθηκε εξάλλου στο παρελθόν από τις κυβερνήσεις για την παρακολούθηση των τηλεφώνων πολιτικών αντιπάλων και φορτώθηκε τη σχετική φήμη, που στάθηκε δύσκολο να αποτινάξει. Η συλλογή πληροφοριών για την Εθνική Ασφάλεια είναι μια αποστολή με ρίσκα, χωρίς τα οποία οι Υπηρεσίες Πληροφοριών δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Οι πολιτικοί και υπηρεσιακοί προϊστάμενοί τους συχνά πληρώνουν με τη θέση τους την αποτυχία ή την αποκάλυψη μιας επιχείρησης. Γι’ αυτό οι δραστήριες Υπηρεσίες Πληροφοριών είναι επικίνδυνες για τις κυβερνήσεις, που όχι σπάνια προτιμούν τη σιγουριά του πολιτικού ελέγχου και βάζουν σε δεύτερη μοίρα την αποδοτικότητά τους».
