Τα ρήγματα που υπέστη από τις τελευταίες καταστροφικές φωτιές το «επιτελικό κράτος» επισημαίνουν με αρθρογραφία τους σήμερα στα OPINONS του iEidiseis τέσσερις σημαντικοί επιστήμονες, ενώ προτείνουν σειρά παρεμβάσεων και πρωτοβουλιών για την διόρθωση της κατάστασης.
Ο λόγος για τον Παναγιώτη Καρκατσούλη, Σύμβουλος ΑΣΕΠ, π. βουλευτή, εμπειρογνώμονα δημόσιας διοίκησης, τον Απόστολο Παπατόλια Σύμβουλο ΑΣΕΠ, πρ. Νομάρχη- και ο οποίος δημοσίευσε πρόσφατα στις Εκδόσεις Σάκκουλα τη μελέτη «Θεωρία και Πράξη του Επιτελικού Κράτους»- τον Κων/νο Θ. Παπαδημητρίου, Πρόεδρο ΔΣ του Διοικητικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και τον Παναγιώτη Δημητρόπουλο, Δικηγόρο, ΜΔΕ Δημοσίου Δικαίου.
«Αυτή τη φορά τη θέση του «βασιλιά άνεμου» πήρε η «κλιματική αλλαγή» η οποία επιχειρείται να λειτουργήσει ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ για λάθη και παραλείψεις στην οργάνωση και λειτουργία των υπηρεσιών πολιτικής προστασίας», σημειώνει ο Παναγιώτης Καρκατσούλης στο άρθεο του, υπογραμμίζοντας: «Η κλιματική αλλαγή δεν είναι ούτε ασήμαντη ούτε, όμως, και Αρμαγεδών. Επιτείνει τα ακραία καιρικά φαινόμενα και απαιτεί την ένταση του ορθολογισμού στη πολιτική διαχείρισης των καταστροφών: Η πολυπλήθεια και η ένταση των καταστροφών και των κινδύνων έχουν οδηγήσει στον μετασχηματισμό της πολιτικής προστασίας σε πολιτική δημόσιας ασφάλειας. Οι πολλαπλοί κίνδυνοι και οι ασύμμετρες απειλές επιτάσσουν την πλήρη αναδιοργάνωση και της πολιτικής προστασίας.
Βεβαίως, ο βαθμός ωριμότητας κάθε διοικητικού συστήματος να δεχτεί και να ενσωματώσει στην λειτουργία του νέες μεθόδους και τρόπους δράσης, ποικίλει. Εξαρτάται από το κατά πόσον είχε προετοιμαστεί γι’ αυτές, όταν, κατά την τελευταία εικοσαετία, ήταν σαφές ότι οι καταστροφές και οι απειλές δεν αποτελούν την εξαίρεση αλλά, μάλλον, τον κανόνα»
«Διερωτάται κανείς γιατί ο χάρτης επικινδυνότητας δεν έχει καταστεί εφικτός μετά από τόσες καταστροφές. Μα, προφανώς, επειδή ένας τέτοιος χάρτης θα αποτελούσε ένα απειλητικό όπλο κατά των ρουσφετοπρακτών. Πως θα γινόταν, τότε, να συνεχίζουν να υπηρετούν σε περιοχές της Ελλάδας, που πλήττονται ελάχιστα από πυρκαγιές, περισσότεροι πυροσβέστες απ’ ότι στις περιοχές που καίγονται, σχεδόν, κάθε χρόνο; Πως θα γινόταν να συνεχιστεί η αναξιοκρατία και η ευνοιοκρατία στις μεταθέσεις, τις μετακινήσεις και τις κρίσεις των ενστόλων που διασφαλίζουν τον κομματικό έλεγχο της υπηρεσίας;
Άμεσα συναφές πρόβλημα με το προηγούμενο αποτελεί το γεγονός, ότι αφού δεν υπάρχει λειτουργική διαφοροποίηση των κινδύνων, καμία δομή δεν μπορεί να αποδώσει. Η απτή απόδειξη της ορθότητας του ισχυρισμού αυτού είναι ότι, φέτος, υπήρχαν υλικά μέσα και ανθρώπινο δυναμικό ενισχυμένα σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Αναφέρουμε, ενδεικτικά, ότι οι δαπάνες κατά την περίοδο διακυβέρνησης της ΝΔ έχουν αυξηθεί κατά 56% σε σχέση με τις αντίστοιχες επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Συγκεκριμένα, ο εθνικός προϋπολογισμός της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας αυξήθηκε από 400 εκ. ευρώ, το 2018, σε 616 εκ. ευρώ, το 2019. Το 2018 είχαμε 51 πτητικά μέσα ενώ, σήμερα, διαθέτουμε 69 ελικόπτερα και αεροσκάφη (+2 συνοδευτικά). Είναι η πρώτη φορά που στον εναέριο στόλο εντάχθηκαν 6 αεροσκάφη ελαφρού τύπου (AirTractors), τα οποία αποτελούν ό,τι πιο σύγχρονο στον τομέα της αεροπυρόσβεσης. Επίσης, έχει προστεθεί για την φετινή αντιπυρική ένα αμφίβιο μεσαίου τύπου αεροσκάφος (Beriev), το οποίο έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει 12 τόνους νερού και να κάνει χρήση επιβραδυντικού αφρογόνου. Είναι πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η Ελλάδα διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους στόλους εναέριων μέσων στην Ευρώπη. Στη χώρα μας αναλογεί ένα εναέριο μέσο ανά 146.166 κατοίκους, ενώ στην, επίσης μεσογειακή, Ιταλία 1 ανά 2.000.000 κατοίκους. Αλλά και το ανθρώπινο δυναμικό κρίνεται επαρκές. Ενώ το 2018 υπηρετούσαν 12.739 πυροσβέστες μόνιμοι και εποχικοί, το2021 ο αριθμός τους αυξήθηκε σε 14.736.
Επομένως, συνάγεται, χωρίς δυσκολία το συμπέρασμα ότι καθοριστικό στοιχείο για την επελθούσα καταστροφή ήταν η έλλειψη σχεδίου και διοικητικής ικανότητας. Μάλιστα, η αδιαφορία των κυβερνήσεων να το θεραπεύσουν είχε ως αποτέλεσμα, φέτος, αυτό να αναδειχτεί με δραματικό τρόπο: Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα της έλλειψης συντονισμού μεταξύ των εναερίων και των πεζοπόρων τμημάτων. Η ρίψη νερού δεν συνοδευόταν, συχνά, από την συμπληρωματική δράση των πεζοπόρων τμημάτων, ώστε να κατασβεστεί η πυρκαγιά», τονίζει ο Παναγιώτης Καρκατσούλης.
«Το (πραγματικό) Επιτελικό Κράτος όχι μόνο δεν κρύβεται πίσω από «ακραία φαινόμενα» και «ασύμμετρες απειλές», αλλά αντιθέτως αντλεί τον κύριο λόγο ύπαρξής του από τη συχνότητα αυτών των φαινομένων, έχοντας ως βασική αποστολή του την οριοθέτηση μιας σταθερά κρισιακής κατάστασης και την προληπτική οργάνωση της διαρκώς εντεινόμενης αβεβαιότητας. Ο νέος αυτός ρόλος όχι μόνο δεν μειώνει, αλλά αντιθέτως αυξάνει δραματικά το μέτρο ευθύνης των κυβερνήσεων να επινοούν διαρκώς δημόσιες πολιτικές και να κινητοποιούν μέσα, πόρους και εργαλεία για να ανακόπτουν την πορεία ολοένα και περισσότερο απρόβλεπτων κρίσεων», επισημαίνει ο Δρ. Απόστολος Ι. Παπατόλιας, Σύμβουλος ΑΣΕΠ, πρ. Νομάρχης και ο οποίος δημοσίευσε πρόσφατα στις Εκδόσεις Σάκκουλα τη μελέτη «Θεωρία και Πράξη του Επιτελικού Κράτους». «Παραδόξως, ενώ η ίδια η έννοια της «επιτελικότητας» προϋποθέτει τη διάκριση μεταξύ «επιτελικών» και «εκτελεστικών» αρμοδιοτήτων του Κράτους, ποτέ μέχρι σήμερα δεν έχει επιχειρηθεί ο διαχωρισμός των «κύριων» από τις «υποστηρικτικές» αρμοδιότητες στο πεδίο της πολιτικής προστασίας, με αποτέλεσμα να διαιωνίζεται, όπως υπογραμμίζει και το Πόρισμα Goldamer,η παθογένεια της απόδοσης «ασύνδετων» και «ετερόκλητων» αρμοδιοτήτων σε ποικίλους φορείς, οι οποίοι δεν διαφοροποιούνται μεταξύ τους με κριτήριο τον κεντρικό ή το συμπληρωματικό ρόλο τους», τονίζει με νόημα ο Απόστολος Παπατόλιας.
«Η Κυβέρνηση των ετών 2015-2019, κατόπιν της νέας συμφωνίας με τους δανειστές (“3ου μνημονίου”), προχώρησε με τη σειρά της στην αναμέτρηση με ένα από τα πλέον ακανθώδη προβλήματα του Κράτους. Έπειτα από προσπάθεια δύο ετών (Ιούνιος 2016-Μάρτιος 2018), το σύνολο της Κεντρικής Διοίκησης είχε πετύχει την αναδιοργάνωσή της, υπό αποδεκτούς μεθοδολογικούς όρους. Η επιτυχής έκβαση του εγχειρήματος διαπιστώθηκε μεταξύ άλλων και από τη θετική αξιολόγησή του εκ μέρους των δανειστών, διαγράφοντας τη σχετική υποχρέωση από τον πίνακα ελέγχου των αξιολογητών. Το Καλοκαίρι του 2019 λοιπόν το Κράτος ήταν επιτέλους οργανωμένο, με όλα τα υπουργεία του να διαθέτουν σύγχρονο οργανωτικό σχήμα και επιπλέον, αυτό ήταν και ψηφιακά αποτυπωμένο («ψηφιακό οργανόγραμμα»)», εκτιμά στο δικό του άρθρο ο Δρ. Κων/νος Θ. Παπαδημητρίου, Πρόεδρος ΔΣ του Διοικητικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, πριν αναφερθεί στα σημερινά προβλήματα του επιτελικού κράτους.
Το συνταγματικό πλαίσιο δεν απέτρεψε καταστρατηγήσεις του νομοθέτη και ανεπίτρεπτες καθυστερήσεις της Διοίκησης αναφορικά με τη δασική προστασία, εκτιμά στην παρέμβασή του ο Παναγιώτης Δημητρόπουλος, Δικηγόρος, ΜΔΕ Δημοσίου Δικαίου και φέρει ορισμένα παραδείγματα, μεταξύ των οποίων;
– Η απαγόρευση οικιστικής αξιοποίησης των δασών δεν εμπόδισε τη Διοίκηση να χωροθετήσει οικισμούς εντός του δάσους, όπως έγινε το 1977 στην Πάρνηθα με την Ιπποκράτειο Πολιτεία, η οποία επλήγη σφοδρά από τις πρόσφατες πυρκαγιές. Το Συμβούλιο της Επικρατείας μάλιστα έκρινε (ΣτΕ 2282/1992) ότι δεν συνάγεται από τις προστατευτικές για τα δάση συνταγματικές διατάξεις η υποχρέωση της Διοίκησης να ανακαλεί τα αντισυνταγματικά διατάγματα ρυμοτόμησης οικισμών εντός των δασικών εκτάσεων!
– Επίσης παρά τη συνταγματική πρόβλεψη της κατάρτισης δασολογίου η υποχρέωση αυτή δεν εκπληρώθηκε ως τώρα καθώς το δασολόγιο εξαρτάται από την προηγούμενη κατάρτιση και έγκριση των δασικών χαρτών. Πρόκειται για μια διαδικασία που βρίσκεται σε εξέλιξη για πάνω από 20 χρόνια, με αναβολές, ματαιώσεις, παρατάσεις, και αναθεωρήσεις και χωρίς ορατό ορίζοντα άμεσης ολοκλήρωσης παρά τις κατά καιρούς εξαγγελίες….
Στα OPINIONS της Τετάρτης παρεμβαίνει με άρθρο του ο Δρ. Ιωάννης Σάββας, Συντονιστής Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας Θράκης.
