Στους θαλάσσιους χωροταξικούς σχεδιασμούς περνάει πλέον η αντιπαράθεση Ελλάδας – Τουρκίας στο Αιγαίο. Η Άγκυρα προχώρησε στη χάραξη των δικών της «θαλάσσιων ζωνών» που εξυπηρετούν το αφήγημα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και η Αθήνα απάντησε άμεσα με δημοσιοποίηση του δικού της θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού οριοθετώντας για πρώτη φορά τις χρήσεις των θαλασσίων ζωνών της, αποτυπώνοντας παράλληλα τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.
Την Τετάρτη (16/04) η εφημερίδα Milliyet παρουσίασε το ολοκληρωμένο σχέδιο του χωροταξικού σχεδιασμού της Τουρκίας, το οποίο θέτει το μισό Αιγαίο στην τουρκική πλευρά. Το δημοσίευμα το οποίο παρουσιάζει τον χάρτη αναφέρει ότι στο Αιγαίο Πέλαγος, «όπου υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, η μέση γραμμή μεταξύ των ηπειρωτικών χωρών λήφθηκε ως σύνορο».
Όπως και η Αθήνα, η Άγκυρα υπογραμμίζει πως δεν πρόκειται για κάποιο επίσημο όριο θαλάσσιας δικαιοδοσίας που δεσμεύει το κράτος, αλλά αποτελεί επιστημονική και νομική μελέτη. Το επόμενο βήμα, όπως αναφέρεται, «θα αφορά την “ΤΔΒΚ” και τον χωροταξικό της θαλάσσιο σχεδιασμό».
«Αν κοιτάξουμε τον χάρτη στη Μεσόγειο, η εικόνα είναι συμβατή με τη συμφωνία που υπογράψαμε με την “ΤΔΒΚ” το 2011. Στην υπόλοιπη Ανατολική Μεσόγειο, οι συντεταγμένες καθορίστηκαν στο Τουρκολιβυκό σύμφωνο το 2019», ανέφερε στη Milliyet ο διευθυντής του πανεπιστημίου της Αγκυρας DEHUKAM, Μουσταφά Μπασκάρα, υπογραμμίζοντας τον τρόπο με τον οποίο καθορίστηκαν τα θαλάσσια σύνορα στον χάρτη του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού της Τουρκίας.
«Καθορίσαμε τα εξωτερικά σύνορα της μελέτης χωροταξικού θαλάσσιου σχεδιασμού της Τουρκίας με βάση τη μέση γραμμή μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας, σύμφωνα με τους θεμελιώδεις κανόνες του διεθνούς ναυτικού δικαίου και τις μεθόδους λύσης που προβλέπονται από τις διεθνείς συνθήκες», ανέφερε και πρόσθεσε:
«Αυτή η μελέτη αποτελεί δείγμα των προσπαθειών της Τουρκίας να οικοδομήσει ένα επιστημονικό όραμα για τη Γαλάζια Πατρίδα, έχοντας παράλληλα επίγνωση των οικονομικών δυνατοτήτων, των περιβαλλοντικών αξιών και της γεωπολιτικής σημασίας των θαλασσών που περιβάλλουν την Τουρκία από τρεις πλευρές. Ο χάρτης χρειάζεται να αναπτυχθεί, να αλλάξει και να ενημερωθεί. Είναι εφικτό να αναθεωρηθεί και να ενημερωθεί σύμφωνα με τις τεχνολογικές εξελίξεις και τις ανάγκες διαφορετικών περιοχών».
Η Αθήνα απάντησε με τον δικό της χάρτη
Άμεση ήταν η αντίδραση της ελληνική κυβέρνησης, η οποία λίγη ώρα αργότερα δημοσιοποίησε τον δικό της θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό. Στον χάρτη, που εκδόθηκε με πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών και τα συναρμόδια Υπουργεία, τίθενται για πρώτη φορά οι κανόνες για την οργάνωση του θαλάσσιου χώρου και τις δραστηριότητες που μπορούν να πραγματοποιηθούν σε κάθε θαλάσσια ζώνη.
«Με τον ΘΧΣ και την ΕΧΣΘΧ, η Ελληνική Πολιτεία για πρώτη φορά οριοθετεί λεπτομερείς χρήσεις των θαλασσίων ζωνών της, υλοποιώντας την υποχρέωση που απορρέει από την Οδηγία 2014/89/ΕΕ και ασκώντας τα δικαιώματα που πηγάζουν από το Διεθνές Δίκαιο», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση. Παράλληλα σημειώνεται πως μέσω του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού «αποτυπώνονται σε επίσημο ρυθμιστικό κείμενο της Ε.Ε. τα απώτατα δυνητικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας (δηλαδή πλήρης επήρεια της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες)».
Οι θαλάσσιες περιοχές που αποτυπώνονται στον χάρτη, συμπεριλαμβάνουν τις ελληνοϊταλικές συμφωνίες οριοθέτησης ΑΟΖ του 1977 και του 2020 και την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 2020, ενώ συμπίπτουν με τα όρια που απορρέουν από τον νόμο 4001/2011.
Δείχνοντας προς την Τουρκία, η ανακοίνωση του ελληνικού υπουργείου επισημαίνει: «Σε ό,τι αφορά μη οριοθετημένες περιοχές, αποτυπώνεται η μέση γραμμή που καθορίζει το εξωτερικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, μέχρι τη σύναψη συμφωνιών οριοθέτησης με γειτονικά κράτη, των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές», .
Η ελληνική πλευρά ξεκαθαρίζει πως «ο χάρτης που αποτυπώνει τον ελληνικό Θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό δεν συνιστά οριοθέτηση ΑΟΖ», αλλά τα δυνητικά απώτατα όριά της. Σχετικά με την επέκταση των χωρικών υδάτων έως τα 12 ναυτικά μίλια, στην ανακοίνωση του υπουργείου Περιβάλλοντος επισημαίνει πως «είναι ένα αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας μας που απορρέει από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, και η Ελλάδα επιφυλάσσεται για την άσκησή του όταν και όπως το κρίνει εθνικά συμφέρον με βάση τους κανόνες που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο».
«Το ότι λύνουμε εκκρεμότητες του παρελθόντος δεν σημαίνει ότι δεν επιδιώκουμε τον ελληνοτουρκικό διάλογο. Το ότι διαφωνούμε δεν σημαίνει ότι δεν συζητάμε. Το ότι συζητάμε δεν σημαίνει ότι κάνουμε εκπτώσεις από τις θέσεις μας και αυτό αποδεικνύεται στην πράξη. Η Ελλάδα επιθυμεί θετικό κλίμα στις σχέσεις με την Τουρκία και έχει ταχθεί από την αρχή υπέρ της ελληνοτουρκικής συνεννόησης με βάση το Διεθνές Δίκαιο και την καλή γειτονία», τονίζεται από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Όπως επισημαίνει εξάλλου, «ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός αφορά μια ουσιαστική υποχρέωση της χώρας μας έναντι της Ε.Ε. που απορρέει από συγκεκριμένες ευρωπαϊκές οδηγίες και εντάσσεται στο πλαίσιο επίτευξης σειράς Ευρωπαϊκών Στρατηγικών, όπως η Πράσινη Συμφωνία και η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Θαλάσσια Ασφάλεια (EUMSS-EU Maritime Security Strategy)».
