Πριν από σχεδόν τέσσερις δεκαετίες, ο Ανδρέας Παπανδρέου, με την ισχυρή νομιμοποίηση των εκλογών του 1981 – που διατήρησε το 1985 – ζήτησε από τη Βουλή να περιορίσει τον διπολικό χαρακτήρα του Πολιτεύματος, της Προεδρευομένης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, που καθιέρωσε το Σύνταγμα του 1975.
Πρακτικά κατέστησε το σύστημα διακυβέρνησης της χώρας «Πρωθυπουργοκεντρικό». Αν έκανε λάθος, γιατί κανείς από τους επόμενους δεν το άλλαξε;
Ότι ταυτόχρονα δεν προχώρησε στην – αναμενομένη, ή υποσχεθείσα – ανανέωση της θητείας του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ήταν περισσότερο πράξη αντικειμενικού σεβασμού προς το πολιτικό του μέγεθος. Είχε ράψει τον ρόλο του προέδρου στα μέτρα του και δεν χωρούσε στο νέο πλαίσιο με τους περιορισμούς που επέβαλε η αναθεώρηση.
Η ουσία της πρωτοβουλίας χάθηκε λόγω του θορύβου που ξεσήκωσε η τότε ΝΔ του πατρός Μητσοτάκη – με επίνευση του ιδίου του Καραμανλή, που υπέβαλε αμέσως τη παραίτηση του – και όσα ακολούθησαν στις ψηφοφορίες για τον Σαρτζετάκη. Την εκλογή του οποίου ο Μητσοτάκης… δεν αναγνώρισε, παρ’ ότι είχε ακολουθήσει η λαϊκή ετυμηγορία των εκλογών του 1985.
Έτσι χάθηκε η ευκαιρία να αξιολογηθεί, αν πράγματι η αποδυνάμωση του ενός άξονα της πολιτειακής δομής υπέρ του άλλου, διευκολύνει την πολιτειακή λειτουργία – σε συνδυασμό με την υλοποίηση της λαϊκής εντολής στα κυβερνητικά προγράμματα.
Αυτή η πολιτική συζήτηση δεν έγινε ποτέ, ή περιορίσθηκε σε σεμιναριακές αναλύσεις συνταγματολόγων. Ίσως γιατί δεν χρειάσθηκε. Από τους έξι προέδρους που ακολουθήσαν, μόνο οι τρεις έπρεπε να ασκήσουν τις – περισσότερο τυπικές πλέον – ρυθμιστικές αρμοδιότητες του ανώτατου πολιτειακού άρχοντα:
-Ο Σαρτζετάκης στις δύσκολες εξισώσεις σχηματισμού κυβερνήσεων το 1989. Ο Παπούλιας, με τη διαχείριση του νεοναζί Μιχαλολιάκου, ως εντολοδόχου Πρωθυπουργού – όταν κάποιοι πρότειναν να… μην υπολογίζονται οι ψήφοι της Χρυσής Αυγής στη Βουλή. Και ο Παυλόπουλος το 2015, με την επιδεξιότητα διασφάλισης του εθνικού προσανατολισμού στην Ευρώπη – χωρίς να συγκρουστεί με την κυβέρνηση και να προκαλέσει πολιτειακή κρίση.
Η δεύτερη θητεία του Καραμαλή κύλισε χωρίς κρίσεις προς διαχείριση. Η δεκαετία του Στεφανοπούλου – του πρώτου προέδρου που πρότεινε η αντιπολίτευση και αποδέχθηκε η κυβέρνηση Παπανδρέου – υπήρξε υποδειγματική, πρωτίστως για το ύφος της δημόσιας παρουσίας του.
Μετά την οκταετία Παπούλια – που επέλεξε, ως Πρωθυπουργός , ο νεότερος Καραμανλής – Μητσοτάκης προτείνοντας την Σακελλαροπούλου την εμφάνισε ως προερχόμενη από το ΠΑΣΟΚ – που… δεν είχε ιδέα! Ο Τσίπρας προσυπέγραψε, αποσύροντας τη πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ να συνεχίσει ο Παυλόπουλος, χωρίς να περιμένει την κρίση της Βουλής τουλάχιστον σε μια ψηφοφορία.
Η όχι τόσο διαυγή, επιλογή της και η μονομερής αντίληψη του αξιώματος από τη ίδια, επέφερε ρήγμα στον θεσμό.
Ο Πρωθυπουργός – εξοπλισμένος με λαϊκή εντολή δυο διαδοχικών εκλογών – πρώτα την «περιθωριοποίησε» και πρακτικά απέκλεισε την ανανέωση της θητείας της, το τελευταίο διάστημα θολώνει τα νερά της διαδοχή της. Μετά το σοκ των Ευρωεκλογών – που τραυμάτισαν το ιμπέριουμ του 41% της επανεκλογής του – εργαλειοποιεί τη συζήτηση και τα κριτήρια της νέας εκλογής.
Τον ακολουθούν, αβασάνιστα, οι ανερμάτιστοι Συριζαίοι και οι αμοιβαδοποιήσεις του, αλλά και η άβουλη ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, πριν συνταχθεί με τις πρωθυπουργικές υποδείξεις. Έτσι κάνουν δύσκολα, τα απλά.
Με τα κομματικά τερτίπια της τελευταίας περιόδου, επιδεινώνεται η διόλου θελκτική εικόνα που θα παραδώσει η απερχόμενη πρόεδρος.
Ο Πρωθυπουργός μια μόνο ερώτηση έχει ενώπιόν του: τι είδους Πρόεδρο χρειάζεται η χώρα; Η απάντηση δεν βρίσκεται στα διακομματικά παζάρια, αλλά στα άρθρα 30-50 του Συντάγματος.
Καθώς περιγράφουν πλήρως τον ρόλο του Προέδρου, περιορίζουν τα κριτήρια του Πρωθυπουργού – ως επικεφαλής της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας – σε ένα μόνο στοιχείο: τον συμβολισμό της εκλογής.
Οι μεγαλομανιακές αυτοπαρουσιάσεις, οι κενοδοξίες διάφορων και τα μικροκομματικά παίγνια πρέπει να παραγκωνιστούν.
Ο Μητσοτάκης θα προσφέρει υπηρεσία, προτείνοντας πρόσωπο που μπορεί να συμβολίσει αυτό που θα χρειαστεί στη νέα περίοδο η χώρα: την ομοψυχία του έθνους και την ενότητα του λαού. Από μια άλλη άποψη: ένα πρόσωπο που θα «αρέσει».
Αν με προσχήματα και παρασκηνιακές σκοπιμότητες, καταλήξει σε υποψηφιότητα που θα προκαλέσει πολιτική αντιπαράθεση, θα είναι πυροβολισμός στο Πολίτευμα…
