Από την «Αυγή» ο Θανάσης Καρτερός είχε χρησιμοποιήσει τον όρο «έξυπνες δημοσκοπήσεις». Πράγματι συχνά είναι. Ειδικά σε ό,τι αφορα την αποτύπωση της επιρροής μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ. Όταν πρέπει να μεγαλώσει την «ψαλίδα», υπέρ της ΝΔ , μεγαλώνει. Όταν πρέπει να μειωθεί, μειώνεται – για να ξαναμεγαλώσει. Αμ αυτός ο έρμος ο Ανδρουλάκης; Όταν έπρεπε να φουσκώσει, φούσκωνε… Τώρα που πρέπει να πέσει χαμηλά, πέφτει, πέφτει.
Είναι αξιοσημείωτο ότι τα – διαφορετικά μεταξύ τους, υποτίθεται – «δείγματα» των εταιριών μοιάζουν στο εξής: δείχνουν σαν «απολιθωμένα δάση», κάποιων «ερωτηθέντων», που δεν επηρεάζονται από τις μεταβολές στη χώρα. Ό,τι και αν συμβεί, όσο χειρότερα πάει ο Μητσοτάκης επιμένουν να τον θεωρούν «καταλληλότερο» και βιάζονται να τον ξαναψηφίσουν.
Από αυτή την άποψη ο πολίτης εμφανίζεται ως μαζοχιστής που αυτοτιμωρείται. Όσο αποτυγχάνει η κυβέρνηση τόσο θέλει να την ψηφίζει. Όσο εκτίθεται ο Μητσοτάκης, τόσο τον λατρεύει.
Στο καπάκι έρχεται η γνώμη του δημοσκόπου – με τη μορφή «αναγωγή επί των έγκυρων». «εκτίμηση ψήφου», «πρόβλεψη εκλογικής συμπεριφοράς» κλπ – που εμφανίζεται ως… δημοσκόπηση, από κάποια ΜΜΕ, ενώ δεν είναι και ενισχύει τους στόχους του… Μητσοτάκη.
Η πρώτη φορά που η αξιωματική αντιπολίτευση αφυπνίσθηκε και ζήτησε να κοινοποιούνται τα αστάθμητα ευρήματα, έσπευσε να το απορρίψει ο Σκέρτσος, χωρίς να του πέφτει λόγος. Αλλά το ίδιο είπαν στη συνέχεια και οι εκπρόσωποι των εταιριών. Απέρριψαν την ιδέα με το επιχείρημα ότι… δεν το προβλέπει ο νόμος και ότι «λειτουργούν με απόλυτη διαφάνεια».
Ποια διαφάνεια όταν δεν είναι εξακριβωμένα βασικά στοιχεία διενέργειας μιας έρευνας και όσα γίνονται γνωστά έχουν ως μόνη εγγύησή την διαβεβαίωση των εταιριών, για την τήρηση των κανόνων;
Καμία δημόσια αρχή – εν προκειμένω το ΕΣΡ και η Επιτροπή Διαφάνειας της Βουλής – δεν έχει κάνει ποτέ έλεγχο σε βασικές παραμέτρους των δημοσκοπήσεων.
-Ποιος βεβαιώνει ότι τηρείται ο νόμος σε ό,τι αφορά στις μεθόδους, το απαιτούμενο προσωπικό και την επεξεργασία – πέρα από τον… αυτοέλεγχό από φορέα – «Ποιοτικός Έλεγχος Συλλογής Στοιχείων» – που έχουν στήστε οι ιδίες οι εταιρίες;
-Ποιος ελέγχει τα «σώματα» των ερευνών ώστε να επαληθευτεί ότι τα «ευρήματα» και τα αποτέλεσμά της επεξεργασίας είναι πράγματι αυτά που δημοσιεύουν σε πίτες και κολώνες;
-Ποιος ελέγχει τη σχέση της εταιρίας με το δημόσιο, δηλαδή με την κυβέρνηση, σε ό,τι αφορά αναθέσεις κι άλλες κρατικές συμβάσεις;
-Ποιος ελέγχει πόσο κοστίζει μια δημοσκόπηση και – περα από τις «συνδρομητικές» έρευνες» – ποιος τις πληρώνει;
Ο ΣΕΔΕΑ, ως επαγγελματικός φορέας έχει 24 μέλη και μαζί με τους συνεργαζόμενους και τους εκτός, η Ελλάδα πάει για Γκίνες: έχει περισσότερες εταιρίες ερευνών στον πλανήτη, με βάση των πληθυσμό της – πάνω από… 30!
Η «δημοσκοπική ευφυία» δείχνει να συμβαδίζει τα τελευταία χρόνια με την πολιτική ευφυΐα του Κυριάκου Μητσοτάκη – και από το συνδυασμό τους προκύπτει η «ηγετοποίηση» ενός μέτριου πολιτικού με ποίκιλες επιβαρύνσεις και αδυναμίες είναι ακαταμάχητη.
Σε κάθε περίπτωση, το βασικό χαρακτηριστικό της εγχώριας δημοσκοπίας είναι ότι παράγει ένα προϊόν χωρίς κανείς να ξέρει πως παράγεται. Εν τέλει το μυστικό των ερευνών είναι ότι παραμένουν οι ίδιες μυστικό. Οι ελάχιστες εξαιρέσεις το επιβεβαιώνουν απλώς.
Η ελληνική Πολιτεία ενδιαφέρεται να διαπιστώσει – με το νομικό της οπλοστάσιο – αν νοθεύεται ένα προϊόν στο εμπόριο, για να προστατεύσει τον καταναλωτή. Αλλά αδιαφορεί για την ενδεχομένη νόθευση των διαθέσεων της κοινής γνώμης – για να προστατεύσει τη Δημοκρατία και τον Κοινοβουλευτισμό.
Το εγχώριο δημοσκοπικό σύστημα, λειτουργεί ως… βιομηχανία και μάλιστα με περίεργη περιοδικότητα: οσάκις η κυβέρνηση Μητσοτάκη βρίσκεται με την πλάτη στον τοίχο η επικαιρότητα κατακλύζεται με ένα κύμα δημοσκοπήσεών που μας βεβαιώνουν ότι, για τον μέσο Έλληνα όλα πάνε καλά, σε ό,τι αφορά κυβέρνηση και στον Πρωθυπουργό. Και κατά διαβόλου για την αντιπολίτευση και τον Τσίπρα…
Σε κάποιες περιπτώσεις που η κυβερνητική κάμψη ήταν εμφανής δημοσκοπήσεις… χάθηκαν. Σαν κάποιος να έβαλε το χέρι του, ώστε να μην υπάρξει η αναπόφευκτη καταγραφή της αποδοκιμασίας των κυβερνητικών επιδόσεων.
Από αυτή την άποψη προκύπτει ένα ερώτημα: αποτυπώνουν τη νίκη της ΝΔ ή την επιβάλουν, δίκην αυτοεκπληρούμενης προφητείας;
Με άλλα λόγια οι δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα είναι εργαλεία αποτύπωσης στιγμιαίων διαθέσεων της κοινής γνώμης ή μηχανισμοί διαμόρφωσής της;
Με αυξομειούμενα ευρήματα, το τελευταίο διάστημα, οι δημοσκοπικές εταιρείες δείχνουν την έκβαση της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης σταθερά υπέρ του Μητσοτάκη.
Μπορεί να έχουν δίκαιο. Αλλά οι έρευνες τους, περιβάλλονται από αδιαφάνεια, αντιφάσεις, δεν ελέγχονται από κανέναν και απλώς αξιοποιούνται μιντιακά για να επηρεάσουν δραστικά την κοινή γνώμη. Από τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ η «πρόθεση ψήφου στη συγκυρία, προβάλλεται ως απόφαση ψήφου και προεξόφληση του εκλογικού αποτελέσματος.
Στο βαθμό που δημοσκοπήσεις, παραγόμενες υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες χρησιμοποιούνται για να επηρεάσουν το φρόνημα των πολιτών, σημαδεύουν την τράπουλα του πολιτικού παιχνιδιού.
Εδώ αναδύεται το ερώτημα: μπορεί στην κοινοβουλευτική Δημοκρατία να μην υπάρχει έλεγχος σε επιχειρηματικές δραστηριότητες – οι εταιρείες ερευνών είναι επιχειρήσεις – που ενδεχομένως νοθεύουν την πολιτική αντιπαράθεση;
Ο καθένας μπορεί να διενεργεί δημοσκοπήσεις κατά τον τρόπο του και ο καθένας μπορεί να τις καταναλώνει κατά πως τον ευχαριστεί. Κάθε εταιρεία μπορεί να έχει τους πελάτες και τις μεθόδους της και σε κανέναν άλλο δεν πέφτει λόγος.
Από τη στιγμή όμως που δημοσιεύεται μια δημοσκόπηση, δεν είναι ένα πολιτικά ουδέτερο προϊόν . Αν οι υποκλοπές είναι ή όχι αρρωστημένη προσφυγή σε παραβίαση προσωπικών δεδομένων για άνομο πολιτικό όφελος, δεν μπορεί να κρίνεται από τα «ευρήματά» ενός δημοσκόπου.
Το λιγότερο που μπορεί να αξιώσει κανείς μπροστά σε ένα τέτοιο φαινόμενο είναι ο έλεγχος. Τι σημαίνει ότι ο κλάδος… αυτοελέγχεται. Δεν πρόκειται για κήρυκες του ευαγγελίου. Για μπίζνες μιλάμε. Και δεν αρκεί ο λόγος τους.
Από το 2016 οι δημοσκοπικές διαπιστώσεις είναι η αιχμή του επικοινωνιακού μηχανισμού του Μητσοτάκη και από το 2019 το τελευταίο δεκανίκι ενός συστήματος διακυβέρνησης που καταρρέει από παντού. Ακόμη και όταν βοά η κοινωνία εναντίον εμφανίζεται ως «κυρίαρχος».
Αλλά ο μηχανισμός της διαπίστωσης μπάζει, σε ότι αφορά βασικές προβλέψεις του νόμου του 2007 που ορίζει τη λειτουργία του. Πχ προβλέπεται ρητά – στο άρθρο – ότι πρέπει να παρέχονται στη Βουλή «συμπληρωματικές πληροφορίες σχετικά με, το κόστος διενέργειας της δημοσκόπησης και τον τρόπο κάλυψής της, τον τρόπο ελέγχου της ακρίβειας των στοιχείων και τις σταθμισμένες και μη βάσεις ποσοστών».
Η ελεγχόμενη από τον Μητσοτάκη κοινοβουλευτική πλειοψηφία δεν πήρε ποτέ αυτή την πρωτοβουλία και τώρα που την πήρε η αντιπολίτευση, ο Σκέρτσος και οι εταιρίες τάχθηκαν εν χορώ κατά της εφαρμογής του νόμου. Δικά τους τα γένια, δικά τους και τα χτένια.
