Καταπέλτης για την Ελληνική Κυβέρνηση η δήλωση της Αντιπροσωπείας της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών που βρέθηκε στην Αθήνα στις 6-8 Μαρτίου 2023, για να κάνει έναν απολογισμό θεμάτων και καταγγελιών σχετικά με την κατάσταση των αξιών της ΕΕ στην Ελλάδα.
Η επίσκεψη κάλυψε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και της ασφάλειας των δημοσιογράφων, της μεταναστευτικής πολιτικής, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ίσης μεταχείρισης, της χρήσης κατασκοπευτικού λογισμικού, του κράτους δικαίου και της καταπολέμησης της διαφθοράς. Στο τέλος της επίσκεψης, η πρόεδρος της αντιπροσωπείας Σοφί Ιν’τ Βέλντ εξέδωσε την ακόλουθη δήλωση εξ ονόματος της αντιπροσωπείας:
«Τα μέλη της αντιπροσωπείας εκφράζουν τα βαθιά τους συλλυπητήρια στις οικογένειες και τους οικείους των θυμάτων της τραγωδίας στα Τέμπη. Επιθυμούμε επίσης να αποδώσουμε σεβασμό στον ελληνικό λαό. Οι λέξεις «Πάρε με όταν φτάσεις» έχουν γίνει η έκφραση του απέραντου πόνου και της θλίψης, της δυσπιστίας για τόσες πολλές νέες ζωές που χάθηκαν. Αυτή η τραγωδία επηρεάζει το έθνος στο σύνολό του. Ως Ευρωπαίοι στεκόμαστε στο πλευρό των Ελλήνων.
Η αντιπροσωπεία είναι ευγνώμων για την πλούσια και ειλικρινή ανταλλαγή απόψεων με όλους τους συνομιλητές. Λυπάται που ο Πρωθυπουργός, υπουργοί της κυβέρνησης, εκπρόσωποι της αστυνομίας, ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου και άλλοι αξιωματούχοι δεν ήταν διαθέσιμοι ή αρνήθηκαν να συναντηθούν.
Παρόλο που η Ελλάδα διαθέτει ένα σταθερό θεσμικό και νομικό πλαίσιο, μια ζωντανή κοινωνία των πολιτών και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, η αντιπροσωπεία σημειώνει ότι υπάρχουν πολύ σοβαρές απειλές για το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Οι έλεγχοι και οι ισορροπίες, που είναι απαραίτητες για μια ισχυρή δημοκρατία, δέχονται ισχυρές πιέσεις. Ο έλεγχος από εξειδικευμένα όργανα και από τον ελεύθερο Τύπο έχει αποδυναμωθεί, η δικαιοσύνη είναι εξαιρετικά αργή και αναποτελεσματική, οδηγώντας σε μια κουλτούρα ατιμωρησίας. Η διαφθορά διαβρώνει τις δημόσιες υπηρεσίες και τα δημόσια αγαθά. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών δέχονται τεράστια πίεση.
Σχεδόν δύο χρόνια μετά τη δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ, δεν υπάρχει καμία ορατή πρόοδος στην αστυνομική έρευνα. Όχι μόνο δεν αποδίδεται δικαιοσύνη στην οικογένειά του, αλλά στέλνει και το μήνυμα ότι η ασφάλεια των δημοσιογράφων δεν αποτελεί προτεραιότητα για την κυβέρνηση. Η υπόθεση πρέπει να διερευνηθεί χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση και η αντιπροσωπεία καλεί τις αρχές να ζητήσουν βοήθεια από την Europol.
Επιπλέον, πολλοί δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν σωματικές απειλές, λεκτικές επιθέσεις, μεταξύ άλλων από υψηλόβαθμους πολιτικούς και υπουργούς, παραβίαση της ιδιωτικής τους ζωής με spyware ή SLAPPs. Η ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης από μικρό αριθμό ολιγαρχών επηρεάζει αρνητικά την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης, με αποτέλεσμα τη δραματική υποδημοσιοποίηση ορισμένων θεμάτων. Στον απόηχο του σιδηροδρομικού δυστυχήματος, μια κοινή δήλωση των ελληνικών δημοσιογραφικών ενώσεων ανέδειξε επίσης αυτό το πρόβλημα.
Δικαιοσύνη, έλεγχοι και ισορροπίες
Εκφράζουμε την ανησυχία μας για την υποχρηματοδότηση, την υποστελέχωση, τον περιορισμό των αρμοδιοτήτων, τις αδιαφανείς διαδικασίες διορισμού, καθώς και την παρενόχληση και τον εκφοβισμό των υπαλλήλων ανεξάρτητων δημόσιων φορέων, όπως ο Συνήγορος του Πολίτη, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και η Αρχή για την Ασφάλεια των Επικοινωνιών και την Προστασία του Απορρήτου. Σημειώνουμε επίσης ότι η Εθνική Υπηρεσία Διαφάνειας, η οποία θα έπρεπε να διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στον έλεγχο των δημόσιων αρχών, δεν φαίνεται να είναι αποτελεσματική και έχουν εκφραστεί ανησυχίες σχετικά με την ανεξαρτησία της. Η συνεχιζόμενη παρενόχληση της εισαγγελέως κατά της διαφθοράς Ελένης Τουλουπάκη προκαλεί επίσης σοβαρή ανησυχία.
Η διάρκεια των δικαστικών διαδικασιών, σε συνδυασμό με τις αμφιβολίες σχετικά με την ακεραιότητα τμημάτων της αστυνομίας και τις συγκρούσεις συμφερόντων στο υψηλότερο επίπεδο, οδηγούν σε μια κουλτούρα ατιμωρησίας όπου η διαφθορά μπορεί να ευδοκιμήσει. Τα ζητήματα αυτά πρέπει να αποκατασταθούν κατά προτεραιότητα. Οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πρέπει να εφαρμοστούν.
Ισότητα, κράτος δικαίου και σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Η μεταχείριση των μεταναστών στα εξωτερικά σύνορα και στο εσωτερικό της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των αναφορών για συστηματικές απωθήσεις, βία, αυθαίρετη κράτηση και κλοπή των αντικειμένων τους, είναι άκρως ανησυχητική. Οι περιορισμοί που έχουν επιβληθεί στις ΜΚΟ και στους δημοσιογράφους που κάνουν ρεπορτάζ για τη μετανάστευση θα πρέπει να αρθούν αμέσως. Όλες οι πρωτοβουλίες που συμβάλλουν σε μεγαλύτερη διαφάνεια, όπως ο μηχανισμός αναφοράς απωθήσεων από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, πρέπει να αγκαλιαστούν και να ενισχυθούν.
Όσον αφορά την ίση μεταχείριση, η Ελλάδα διαθέτει ένα σταθερό νομικό πλαίσιο και έχουν γίνει θετικά βήματα, όπως η δημιουργία της νέας Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ωστόσο, η πρακτική είναι πολύ διαφορετική για τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, τους Ρομά και άλλες εθνικές μειονότητες και τις γυναίκες. Η πλειοψηφία της αντιπροσωπείας καλεί όλες τις πολιτικές δυνάμεις να επιδείξουν ηγετική ικανότητα και να προωθήσουν την κοινωνική αλλαγή. Ιδιαίτερα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν είναι η ενδοοικογενειακή βία, η αστυνομική βία και η ισότητα στο γάμο.
Τέλος, η νομοθετική διαδικασία πρέπει να βελτιωθεί με την καθιέρωση πραγματικής και ουσιαστικής διαβούλευσης και με την κατάργηση της αμφιλεγόμενης πρακτικής της νομοθεσίας omnibus».
