«Δεν αναμένουμε καμιά ριζική ή θεαματική στροφή στους κεντρικούς άξονες της, σε περίπτωση νίκης της αντιπολίτευσης σε σχέση με την Ελλάδα. Προβλέπεται πάντως ότι θα ξανανοίξουν διπλωματικοί δίαυλοι, θα πέσουν οι τόνοι και ο ρόλος των ΗΠΑ θα είναι πιο ενισχυμένος στην γειτονική χώρα».
Τα παραπάνω διαμηνύει με συνέντευξή της στο iEidiseis η Μαριλένα Κοππά, ενώ τάσσεται υπέρ της εκλογής Κιλιτσντάρογλου. «Μερικοί ισχυρίζονται ότι είναι καλύτερος ο διάβολος που γνωρίζεις. Διαφωνώ.
Πιστεύω ότι αξίζει στον Τουρκικό λαό μετά από 20 χρόνια αυταρχικής διακυβέρνησης να επιστρέψει στον δημοκρατικό δρόμο. Παράλληλα, η ανάδειξη ενός δημοκρατικού καθεστώτος θα συμβάλει στην σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου», τονίζει η Καθηγήτρια Συγκριτικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Η Μαριλένα Κοππά αναφέρεται λεπτομερώς στην επόμενη μέρα στην Τουρκία και πώς θα συμπεριφερθεί η Δύση, ενώ αναλύει και το τι πρέπει να πράξει η Ελλάδα στο νέο τοπίο που θα δημιουργηθεί.
Ερντογάν ή Κιλιτσντάρογλου; Τι προβλέπετε και, κυρίως, τι επιθυμείτε;
Μερικοί ισχυρίζονται ότι είναι καλύτερος ο διάβολος που γνωρίζεις. Διαφωνώ. Πιστεύω ότι αξίζει στον Τουρκικό λαό μετά από 20 χρόνια αυταρχικής διακυβέρνησης να επιστρέψει στον δημοκρατικό δρόμο. Παράλληλα, η ανάδειξη ενός δημοκρατικού καθεστώτος θα συμβάλει στην σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Φυσικά δεν πρέπει να εξιδανικεύουμε: η Τουρκική εξωτερική πολιτική και οι βασικές επιλογές της έχουν συνέχεια. Δεν αναμένουμε καμιά ριζική ή θεαματική στροφή στους κεντρικούς άξονες της, σε περίπτωση νίκης της αντιπολίτευσης σε σχέση με την Ελλάδα.
Προβλέπεται πάντως ότι θα ξανανοίξουν διπλωματικοί δίαυλοι, θα πέσουν οι τόνοι και ο ρόλος των ΗΠΑ θα είναι πιο ενισχυμένος στην γειτονική χώρα. Αυτή τη στιγμή, οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν προβάδισμα στον Κιλιτσντάρογλου κατά 5%, ενώ η αποχώρηση από την κούρσα ενός άλλου υποψηφίου, του Μουχαρέμ Ιντζέ, ευνοεί την αντιπολίτευση.
Όμως η Τουρκία δεν είναι μια τυπική δημοκρατία, αλλά ένα αυταρχικό κράτος όπου ο ηγέτης της δίνει μάχη για την επιβίωση του. Άρα όλα τα μέσα είναι πιθανόν να χρησιμοποιηθούν. Εξάλλου, αν και στις προεδρικές ο Κιλιτσντάρογλου δείχνει να προηγείται, στις κοινοβουλευτικές είναι δύσκολο η συμμαχία των έξι να πετύχει την αυτοδυναμία. Εκεί το κόμμα του Ερντογάν ΑΚ δείχνει να διατηρεί δυνάμεις, δημιουργώντας ένα σύνθετο σκηνικό που κάνει δύσκολη κάθε πρόβλεψη.
Αλλά υπάρχει και κάτι άλλο: η Τουρκία είναι μια χώρα όπου ένας στους τρεις ψηφοφόρους είναι κάτω των 33 χρονών. Αυτοί που ψηφίζουν για πρώτη φορά- ένας στους δέκα ψηφοφόρους-θα παίξουν μεγάλο ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα. Είναι λοιπόν κρίσιμο ποιος θα τους κερδίσει. Προς το παρόν, κανένας από τους δύο ισχυρότερους υποψήφιους δεν δείχνει να τους ελκύει.
Η επόμενη μέρα για την Τουρκία;
Η Τουρκία έχει μπροστά της τεράστιες προκλήσεις και δυσκολίες. Η αντιμετώπιση της μεγάλης καταστροφής από τους σεισμούς, η κακή οικονομική κατάσταση, ενδεχομένως και η υπερεπέκταση κατά τα τελευταία χρόνια στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Η χώρα έχει μπροστά της μια μεγάλη απόφαση για τον αν θα προσφύγει ή όχι στο ΔΝΤ με ότι αυτό σημαίνει για την κοινωνία της. Έχει παράλληλα να αντιμετωπίσει τις κλιμακούμενες πιέσεις για άρση του βέτο στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Αλλά δεν πρέπει να υποτιμούμε το ειδικό βάρος της χώρας αυτής. Είναι μια σημαντική, μεγάλη χώρα με γεωστρατηγική σημασία, κυρίως αυτήν την εποχή του πολέμου με την Ουκρανία. Το να κρατηθεί στο δυτικό στρατόπεδο είναι η μεγάλη πρόκληση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.
Η στάση της Δύσης έναντι της Τουρκίας;
Κατά το τελευταίο διάστημα η Δύση έδειξε καθαρά την επιθυμία της να αποτελέσει ο Ερντογάν παρελθόν. Ειδικά οι ΗΠΑ, διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με την αντιπολίτευση, γεγονός που οδήγησε τον Τούρκο Πρόεδρο να αρνηθεί να συναντήσει τον Αμερικάνο πρέσβη και να δηλώσει ότι οι ΗΠΑ σχεδιάζουν πραξικόπημα ανάλογο με του 2016.
Οι Αμερικανοί ελπίζουν ότι η νίκη της αντιπολίτευσης θα θέσει τέλος στο φλερτ με τον Πούτιν και η Τουρκία θα επιστρέψει στους «φυσικούς της συμμάχους», όπως ισχυρίζονται. Αυτό συνεπάγεται το τέλος του θρίλερ με τους ρωσικούς αντιαεροπορικούς πυραύλους S400 που είχε αγοράσει ο Ερντογάν, το άνοιγμα του δρόμου στην διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς τη Σουηδία και την εναρμόνιση με τους δυτικούς σε κεντρικές επιλογές στη Μέση Ανατολή και αλλού.
Από την άλλη, η ΕΕ είναι έτοιμη σύμφωνα με πληροφορίες, αν αποχωρήσει ο Ερντογάν από το προσκήνιο, να αρχίσει συζητήσεις για μια ενισχυμένη τελωνειακή ένωση με την Τουρκία.
Βέβαια τα πράγματα δεν είναι απλά. Γιατί δεν μπορεί απλά να γυρίσει ο χρόνος πίσω στην εποχή προ Ερντογάν ως να ήταν αυτή μια παρένθεση: η Τουρκία άλλαξε ριζικά και απέκτησε μια νέα αυτοπεποίθηση όχι πια ως περιφερειακός παίκτης αλλά ως διεθνής πρωταγωνιστής. Αυτή είναι η βάση πάνω στην οποία καλείται να οικοδομήσει η αντιπολίτευση, αν κερδίσει.
Και η Ελλάδα; Τι τακτική πρέπει να ακολουθήσει;
Η Ελλάδα πρέπει να είναι έτοιμη για όλα τα ενδεχόμενα και να έχει επεξεργαστεί τη δική της στρατηγική. Ακόμη κι αν ξαναβγεί ο Ερντογάν, θα υπάρχουν περιθώρια για συζήτηση και διάλογο. Αν κερδίσει η αντιπολίτευση, γυρνάμε σελίδα αλλά έχοντας πάντα στο μυαλό μας ότι η τουρκική πολιτική έχει συνέχεια και συνέπεια. Δεν πρέπει να περιμένουμε θαύματα: αυτό που καλούμαστε να κάνουμε είναι να διαμορφώσουμε ένα σχέδιο δράσης με τις επόμενες κινήσεις μας, τόσο στο διμερές, όσο και στο ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Δεν πρέπει να μείνουμε απλοί παρατηρητές στην νέα πραγματικότητα στις ευρωτουρκικές σχέσεις: έχουμε καθήκον να συνδιαμορφώσουμε την ατζέντα και να ακουστούν και οι δικές μας θέσεις. Να συνδέσουμε οτιδήποτε συμφωνηθεί με την Τουρκία με το αίτημα αποκλιμάκωσης και ασφάλειας που έχουμε ανάγκη αλλά και με την κοινή προσφυγή στη Χάγη.
Αλλά κυρίως, πρέπει να μιλήσουμε: να ανοίξουν πάλι οι δίαυλοι επικοινωνίας, να προσπαθήσουμε να οικοδομηθεί κλίμα εμπιστοσύνης και να συζητήσουμε οτιδήποτε δεν άπτεται της κυριαρχίας. Αυτό αποτελεί έναν οδηγό για την επόμενη μέρα, όπου οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα επιχειρήσουν να προσφέρουν στην Τουρκία την αρχή μιας νέας σχέσης χωρίς τα βαρίδια του παρελθόντος. Μακριά λοιπόν από κραυγές για εσωτερική κατανάλωση, καλούμαστε πιο επιτακτικά από ποτέ, να σκεφτούμε, να σχεδιάσουμε, να συζητήσουμε με αυτοπεποίθηση και καθαρούς στόχους.
Είναι στο χέρι μας να εξελιχθεί η κατάσταση με έναν τρόπο που προσφέρει προοπτική για το μέλλον της περιοχής και ασφάλεια για τους πολίτες. Η μοίρα και η ιστορία μας υποχρεώνει να βρούμε τρόπο να συνυπάρξουμε ειρηνικά. Πρέπει να κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας για να το πετύχουμε.
(Η Μαριλένα Κοππά είναι Καθηγήτρια Συγκριτικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο)
