«Το επιθυμητό είναι κάθε εξουσία να αντιρροπεί τη λειτουργία των άλλων, όχι για να τις ακυρώνει, αλλά για να προκύπτει συνθετική δημοκρατική απόφαση, χωρίς τον κίνδυνο να συγκεντρώνεται ανέλεγκτη εξουσία σε κάποιον θύλακο της δημοκρατικής επικράτειας.
Για να δώσω ένα παράδειγμα, πρέπει να φανταστούμε τη συνταγματική θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας και ως αντίρροπη στην εξουσία του Πρωθυπουργού και της Κυβέρνησης, χωρίς βεβαίως να καταστρατηγείται η αρχή της δεδηλωμένης. Έτσι, όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναπέμψει ένα νόμο στη Βουλή (λ.χ. με πρόδηλες αντισυνταγματικότητες), θα πρέπει να ψηφισθεί ο ίδιος νόμος με αυξημένη πλειοψηφία, δηλαδή με ευρύτερες συναινέσεις. Σήμερα, δεν ασκείται το δικαίωμα του Προέδρου, αφού η δυναστική κυριαρχία της μονοκομματικής πλειοψηφίας μπορεί να επιβάλλει ό,τι θέλει με απλή πλειοψηφία και πριν από την αναπομπή και μετά από αυτήν».
Την παραπάνω πρόταση κατέθεσε ο υποψήφιος για την ηγεσία του ΚΙΝΑΛ Χάρης Καστανίδης στην παρέμβασή του στην εκδήλωση των «Κινήσεων Πολιτών για τη Σοσιαλδημοκρατία» με θέμα: «Η Δημοκρατία σε κίνδυνο», ενώ τόνισε ότι η αντιπροσωπευτική δημοκρατία πρέπει να αποκτήσει ισχυρά χαρακτηριστικά της συμμετοχικής δημοκρατίας. «Αυτό σημαίνει ότι κατοχυρώνεται η θεσμικά οργανωμένη επέμβαση του λαϊκού παράγοντα στα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Τέτοιο παράδειγμα συνιστά η δυνατότητα διεξαγωγής δημοψηφίσματος για σοβαρά κοινωνικά ζητήματα, μετά από συγκέντρωση υπογραφών από ένα ποσοστό των εκλογέων», είπε χαρακτηριστικά.
Ακολουθούν αποσπάσματα από την παρέμβαση του Χάρη Καστανίδη:
«Η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση αύξησε τις ανισότητες μεταξύ των χωρών, όπως και στο εσωτερικό των κοινωνιών, ενώ ταυτόχρονα υπονόμευσε τη Δημοκρατία με την κυριαρχία του οικονομικού επί του πολιτικού.
Από τη στιγμή που αναδύθηκε η οικονομική και τεχνολογική παγκοσμιοποίηση, ανακαλύφθηκε και το δόγμα του τέλους της ιστορίας. Όπως παρατηρεί ο Μαρκ Οζέ «το τέλος της ιστορίας δεν είναι το τέλος της συμβαντολογικής ιστορίας. Είναι η επιβεβαίωση μιας υποτιθέμενης γενικής συμφωνίας για τον ισχυρό και ακατάλυτο εφεξής δεσμό ανάμεσα στην οικονομία της αγοράς και τη Δημοκρατία».
Μόνο που οι εμπνευστές του δόγματος απέκρυψαν ποια ακριβώς είναι η φύση της Δημοκρατίας που συνδέεται με την οικονομία της αγοράς, γιατί η δυναστική κυριαρχία της αγοράς αλλοίωσε τη Δημοκρατία, τη μετέτρεψε σε αυτό που προσφυώς ο Κόλιν Κράουτς χαρακτήρισε Μεταδημοκρατία. Δηλαδή, ένα αντιπροσωπευτικό καθεστώς, στο εσωτερικό του οποίου η οικονομία αποφασίζει και η πολιτική υποτάσσεται, τα κέντρα οικονομικής ισχύος καθορίζουν τις αποφάσεις και οι πολίτες παραμένουν αδρανείς στο περιθώριο, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης χειραγωγούν μετατρέποντας τους πολίτες από ιστορικά υποκείμενα σε καταναλωτές. Οι καταναλωτές, ως γνωστόν, αρκούνται στον κόσμο τους.
Είναι επιτακτική ανάγκη η ριζική αναδιοργάνωση της Δημοκρατίας, ώστε το γενικό δημόσιο συμφέρον να καταστεί η μόνη ισχυρή κανονιστική αρχή των πολιτικών αποφάσεων. Δεν θα υπάρξει κανένα φωτεινό σημάδι στην εθνική μας πορεία, εάν δεν επαναδιατυπωθεί ολότελα το δημοκρατικό αίτημα, εάν δηλαδή δεν εκμηδενισθεί η ασφυκτική επιρροή ολιγαρχικών ομάδων του πλούτου και της εξάρτησης στα κέντρα λήψης των πολιτικών αποφάσεων και δεν αυξηθεί, αντιστρόφως, η επιρροή του λαϊκού παράγοντα σε αυτά.
Η επαναθέσμιση της Δημοκρατίας πρέπει να στηριχθεί σε δύο κατευθυντήριες αρχές. Η πρώτη, είναι η αρχή μιας νέας ισορροπίας μεταξύ των διακεκριμένων εξουσιών, αλλά και στο εσωτερικό κάθε εξουσίας ξεχωριστά. Το επιθυμητό είναι κάθε εξουσία να αντιρροπεί τη λειτουργία των άλλων, όχι για να τις ακυρώνει, αλλά για να προκύπτει συνθετική δημοκρατική απόφαση, χωρίς τον κίνδυνο να συγκεντρώνεται ανέλεγκτη εξουσία σε κάποιον θύλακο της δημοκρατικής επικράτειας. Για να δώσω ένα παράδειγμα, πρέπει να φανταστούμε τη συνταγματική θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας και ως αντίρροπη στην εξουσία του Πρωθυπουργού και της Κυβέρνησης, χωρίς βεβαίως να καταστρατηγείται η αρχή της δεδηλωμένης. Έτσι, όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναπέμψει ένα νόμο στη Βουλή (λ.χ. με πρόδηλες αντισυνταγματικότητες), θα πρέπει να ψηφισθεί ο ίδιος νόμος με αυξημένη πλειοψηφία, δηλαδή με ευρύτερες συναινέσεις. Σήμερα, δεν ασκείται το δικαίωμα του Προέδρου, αφού η δυναστική κυριαρχία της μονοκομματικής πλειοψηφίας μπορεί να επιβάλλει ό,τι θέλει με απλή πλειοψηφία και πριν από την αναπομπή και μετά από αυτήν.
Κατά τον ίδιο τρόπο η νομοθετική εξουσία πρέπει να αποκτήσει αυθεντική και ανεξάρτητη νομοθετική πρωτοβουλία, ακυρώνοντας τη δυνατότητα της εκτελεστικής εξουσίας να καθορίζει τον τρόπο του νομοθετείν ή να παρακάμπτει τη Βουλή ασκώντας καταχρηστικά έκτακτες νομοθετικές εξουσίες. Τα τελευταία χρόνια η νομοθετική παραγωγή συνιστά ευθεία προσβολή της Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, με πρακτική γνώριμη για όσες χώρες περάσανε από τα καυδιανά δίκρανα της Σχολής του Σικάγο. Ο κανονισμός της Βουλής πρέπει να τροποποιηθεί αυστηρά και να αποτελέσει τον νέο καταστατικό χάρτη ενός σώματος που θα καταστεί η κιβωτός της λαϊκής κυριαρχίας.
Η δεύτερη κατευθυντήρια αρχή για την επαναθέσμιση της Δημοκρατίας πρέπει να κατατείνει σε μια αρχιτεκτονική των δημοκρατικών θεσμών, σε ένα θεσμικό σχηματισμό που θα τροφοδοτείται και θα διαμορφώνεται δυναμικά από τις λαϊκές πρωτοβουλίες και την κοινωνική δυναμική. Με άλλα λόγια, η αντιπροσωπευτική δημοκρατία πρέπει να αποκτήσει ισχυρά χαρακτηριστικά της συμμετοχικής δημοκρατίας. Αυτό σημαίνει ότι κατοχυρώνεται η θεσμικά οργανωμένη επέμβαση του λαϊκού παράγοντα στα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Τέτοιο παράδειγμα συνιστά η δυνατότητα διεξαγωγής δημοψηφίσματος για σοβαρά κοινωνικά ζητήματα, μετά από συγκέντρωση υπογραφών από ένα ποσοστό των εκλογέων. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η διαρκής ενίσχυση της τοπικής εξουσίας, με την έννοια ότι ένα πλέγμα δικαιωμάτων πρέπει να ασκείται σε διοικητικές ενότητες που είναι πολύ κοντά στον πολίτη, άρα είναι εύκολα προσβάσιμες και ελέγξιμες από αυτόν, συγκριτικά με την πιο απόμακρη εθνική διάσταση».
