Τις σημαντικές επιπτώσεις που θα έχει το Brexit στη Μεγάλη Βρετανία, την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και στους έλληνες που ζουν και εργάζονται εκεί, αναλύει με μια σημαντική συνέντευξή του στο iEidiseis, ο Αντώνης Τζανακόπουλος, καθηγητής αναπληρωτής Καθηγητής Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
«Οι σχέσεις με την ΕΕ θα παραμείνουν τεταμένες για πολύ καιρό ακόμη, δεδομένου και ότι η συμφωνία που επιτεύχθηκε είναι στην ουσία συμφωνία-σκελετός, με πολλά θέματα (όπως π.χ. αυτά της ασφάλειας, της ανταλλαγής πληροφοριών, της παροχής υπηρεσιών κλπ) να έχουν παραπεμφθεί σε περαιτέρω διαπραγματεύσεις», εκτιμά, μεταξύ άλλων, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζει η εκτίμησή του πως θα ενισχυθούν οι αποσχιστικές τάσεις στη Σκωτία, αλλά και στη Βόρεια Ιρλανδία, δεδομένου ότι πλέον θα υπάρχει «σκληρό σύνορο» εντός του κράτους. «Η συμφωνία απόσχισης, προκειμένου να αποφύγει το σκληρό σύνορο πάνω στο νησί της Ιρλανδίας (μεταξύ Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και Βόρειας Ιρλανδίας) προβλέπει ότι η Βόρεια Ιρλανδία θα συνεχίσει να εφαρμόζει ευρωπαϊκό δίκαιο και να μην έχει στην ουσία σύνορο με την ΕΕ. Το σύνορο άρα μεταφέρεται στην Ιρλανδική Θάλασσα, εντός του Ηνωμένου Βασιλείου. Σαν να λέμε ότι έχουμε σκληρό σύνορο εντός Ελλάδας, στα Τέμπη ας πούμε», αναφέρει χαρακτηριστικά. Παράλληλα, αναλύει το πώς θα επιδράσει το Brexit στην ίδια την ΕΕ, αν δηλαδή σε βάθος χρόνου ενθαρρύνει νέες αποχωρήσεις ή θα συσπειρώσει γύρω από τις Βρυξέλλες-απάντηση που θα εξαρτηθεί εν πολλοίς από το πόσο επιτυχημένα ή όχι θα πορευτεί η Βρετανία εκτός Ευρώπης.
Ο Αντώνης Τζανακόπουλος επισημαίνει πως οι Έλληνες που ζουν ήδη στη Μεγάλη Βρετανία θα υποστούν τις ίδιες επιπτώσεις που θα υποστεί και όλος ο υπόλοιπος πληθυσμός από την συρρίκνωση της οικονομίας, τους ελέγχους στα αεροδρόμια κλπ. Δεν θα έχουν όμως άλλες επιπτώσεις από την έξοδο, εφόσον ζουν ήδη στη Βρετανία και έχουν αιτηθεί και λάβει το λεγόμενο settled ή pre-settled status, που εγγυάται πλέον το δικαίωμά τους να ζουν εκεί. Όπως αναφέρει, οι αλλαγές που θα υπάρξουν είναι για τις Έλληνες που θα θέλουν από δω και στο εξής να έρθουν να σπουδάσουν ή να εργαστούν στη Μεγάλη Βρετανία, αφού θα πρέπει να λάβουν σχετική θεώρηση (βίζα) με βάση το νέο μεταναστευτικό κανονιστικό πλαίσιο, το οποίο δεν είναι ακόμη γνωστό στις λεπτομέρειές του.
Τι σηματοδοτεί το Brexit για το μέλλον της Μεγάλης Βρετανίας στον κόσμο;
Σηματοδοτεί σίγουρα, βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον, μια σημαντική πτώση του ΑΕΠ της και σμίκρυνση της οικονομίας της, καθώς και μειωμένη επιρροή – πράγμα που έχει ήδη αρχίσει να διαφαίνεται, αν όχι τόσο στην οικονομία (καθώς έως και 31 Δεκεμβρίου 2020 δεν έχει αλλάξει τίποτα στην ουσία, πέραν του τυπικού της αποχώρησης από την ΕΕ από 31 Ιανουαρίου 2020), τουλάχιστον στο πολιτικό επίπεδο. Είναι χαρακτηριστικό π.χ. ότι για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες η Μεγάλη Βρετανία δεν κατάφερε, μετά την απόφαση για αποχώρηση από την ΕΕ, να εκλέξει δικαστή στο Διεθνές Δικαστήριο του ΟΗΕ (της «Χάγης») παρά το γεγονός ότι είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η Μεγάλη Βρετανία θα μπορεί φυσικά από δω και στο εξής να κάνει δικές της εμπορικές συμφωνίες με τρίτα κράτη (πράγμα που δεν ήταν δυνατόν εντός ΕΕ), αλλά φυσικά θα πάρει πολύ καιρό να διαπραγματευτεί αυτές τις συμφωνίες, είναι αμφίβολο αν θα υπερκαλύψει το εμπόριο (και κυρίως την παροχή υπηρεσιών) που θα χάσει προς την ΕΕ, και τέλος θα διαπραγματεύεται από θέση πολύ μικρότερης ισχύος σε σχέση με την ΕΕ των 28, ή ακόμη και των 27.
Είναι χαρακτηριστικό π.χ. ότι για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες η Μεγάλη Βρετανία δεν κατάφερε, μετά την απόφαση για αποχώρηση από την ΕΕ, να εκλέξει δικαστή στο Διεθνές Δικαστήριο του ΟΗΕ (της «Χάγης») παρά το γεγονός ότι είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας
Οι σχέσεις της με την ΕΕ;
Οι σχέσεις με την ΕΕ θα παραμείνουν τεταμένες για πολύ καιρό ακόμη, δεδομένου και ότι η συμφωνία που επιτεύχθηκε είναι στην ουσία συμφωνία-σκελετός, με πολλά θέματα (όπως π.χ. αυτά της ασφάλειας, της ανταλλαγής πληροφοριών, της παροχής υπηρεσιών κλπ) να έχουν παραπεμφθεί σε περαιτέρω διαπραγματεύσεις. Η εμπιστοσύνη έχει χαθεί από πλευράς ΕΕ, ειδικά αφότου η κυβέρνηση Τζόνσον επιχείρησε μέσω εθνικού νόμου να παραβιάσει σημεία της συμφωνίας αποχώρησης που οδήγησε τελικά στην επίσημη έξοδο από την ΕΕ τον περασμένο Ιανουάριο. (Να διευκρινίσουμε εδώ ότι σκοπός και των δύο μερών ήταν να επιτύχουν την αποχώρηση με ΔΥΟ συμφωνίες: τη συμφωνία αποχώρησης, αυτήν που δεν κατάφερε να περάσει η Τερέζα Μαίη και κατάφερε τελικά, με μικρές αλλαγές, να περάσει ο Τζόνσον τον περασμένο Ιανουάριο, και τη συμφωνία μελλοντικής σχέσης, που είναι αυτή που επετεύχθη πριν μερικές μέρες και θα πρέπει να εγκριθεί από τα κοινοβούλια της Μεγάλης Βρετανίας και των 27 ως 31 Δεκεμβρίου 2020, οπότε και λήγει η «μεταβατική περίοδος» από την έξοδο στις 31 Ιανουαρίου 2020. Η ΕΕ έχει πει ότι θα θέσει τη συμφωνία σε προσωρινή εφαρμογή, γιατί θα ήταν αδύνατο να κυρωθεί από 27 κοινοβούλια σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα.) Άρα μπορεί προς το παρόν να αποφεύχθηκε το κρας-άουτ, αλλά πολλά σημεία παραμένουν να συμφωνηθούν, και φυσικά ακόμη και σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των συμπεφωνημένων δεν αποκλείεται να υπάρξουν εντάσεις.
Οι σχέσεις με την ΕΕ θα παραμείνουν τεταμένες για πολύ καιρό ακόμη, δεδομένου και ότι η συμφωνία που επιτεύχθηκε είναι στην ουσία συμφωνία-σκελετός, με πολλά θέματα (όπως π.χ. αυτά της ασφάλειας, της ανταλλαγής πληροφοριών, της παροχής υπηρεσιών κλπ) να έχουν παραπεμφθεί σε περαιτέρω διαπραγματεύσεις
Τάσεις ανεξαρτησίας , όπως αυτή της Σκωτίας, τι δυναμική εκτιμάτε ότι θα λάβουν;
Ήδη η αποσχιστική τάση της Σκωτίας έχει ενισχυθεί σημαντικά, πράγμα που βγάζει απόλυτο νόημα (η Σκωτία άλλωστε είναι πολύ πιο προοδευτική από την Αγγλία και την Ουαλία, αλλά αναγκάζεται εδώ και δεκαετίες να ανέχεται συντηρητικές κυβερνήσεις). Όμως θα υπάρξουν και έντονες αποσχιστικές τάσεις εκ μέρους της Βόρειας Ιρλανδίας δεδομένου ότι πλέον θα υπάρχει «σκληρό σύνορο» εντός του κράτους: η συμφωνία απόσχισης, προκειμένου να αποφύγει το σκληρό σύνορο πάνω στο νησί της Ιρλανδίας (μεταξύ Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και Βόρειας Ιρλανδίας) προβλέπει ότι η Βόρεια Ιρλανδία θα συνεχίσει να εφαρμόζει ευρωπαϊκό δίκαιο και να μην έχει στην ουσία σύνορο με την ΕΕ. Το σύνορο άρα μεταφέρεται στην Ιρλανδική Θάλασσα, εντός του Ηνωμένου Βασιλείου. Σαν να λέμε ότι έχουμε σκληρό σύνορο εντός Ελλάδας, στα Τέμπη ας πούμε. Αυτό κόβει τη χώρα στα δύο και δεν μπορώ να φανταστώ πώς δεν θα έχει σοβαρές επιπτώσεις μακροπρόθεσμα (είτε παραβίαση της συμφωνίας αποχώρησης με συνεπακόλουθη παραβίαση της συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής που έφερε την ειρήνη στην Ιρλανδία— και άρα νέα ανάφλεξη, είτε απόσχιση της Βόρειας Ιρλανδίας. Όλα λοιπόν είναι στο παιχνίδι.
Ήδη η αποσχιστική τάση της Σκωτίας έχει ενισχυθεί σημαντικά, πράγμα που βγάζει απόλυτο νόημα (η Σκωτία άλλωστε είναι πολύ πιο προοδευτική από την Αγγλία και την Ουαλία, αλλά αναγκάζεται εδώ και δεκαετίες να ανέχεται συντηρητικές κυβερνήσεις)
Στο εσωτερικό της Βρετανίας, πώς επηρεάζει το συσχετισμό και την προοπτική των πολιτικών δυνάμεων το Brexit;
Προς το παρόν ο Τζόνσον είναι κυρίαρχος. Ο κόσμος είχε κουραστεί από την παρατεταμένη περίοδο διαπραγματεύσεων κλπ, και ήθελε τελικά να κλείσει το θέμα —με όποιο τρόπο. Οι εργατικοί έχουν επιλέξει μια ηγεσία που έχει στόχο κυρίως να εξολοθρεύσει ό,τι αριστερό είχε δημιουργηθεί επί Κόρμπυν και λίγο ασχολείται με το Brexit—άλλωστε η νίκη του Τζόνσον ήταν εκκωφαντική. Σκωτία και Βόρεια Ιρλανδία έχουν δικούς τους πολιτικούς συσχετισμούς που πόρρω απέχουν από αυτούς σε Αγγλία και Ουαλία. Και κυρίως, λόγω κορονοϊού, η επικαιρότητα είναι επικεντρωμένη εκεί. Θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε και να αισθανθούμε τις πρώτες πραγματικές συνέπειες της εξόδου από την ΕΕ, με την αρχή της νέας χρονιάς για να δούμε τι ανακατατάξεις μπορεί αυτές να επιφέρουν στο πολιτικό σκηνικό.
Θα υπάρξουν και έντονες αποσχιστικές τάσεις εκ μέρους της Βόρειας Ιρλανδίας δεδομένου ότι πλέον θα υπάρχει «σκληρό σύνορο» εντός του κράτους
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση πώς θα επιδράσει η έξοδος μιας τόσο μεγάλης δύναμης; Θα ενισχύσει προοπτικά νέες αποσχιστικές τάσεις ή θα οδηγήσει σε αύξηση της συσπείρωσής της;
Δεν θα διακινδύνευα μια πρόβλεψη. Όπως και η Μεγάλη Βρετανία, έτσι και η Ευρωπαϊκή Ένωση έβαλαν τα χέρια τους και έβγαλαν τα μάτια τους. Η μεν Μεγάλη Βρετανία γιατί δεν είχε καταλάβει το μέγεθος της αποστροφής του εργαζόμενου πληθυσμού προς τις ελίτ και την απογοήτευσή του για την συνεχή πτώση του βιοτικού του επιπέδου, πράγμα που οι λαϊκιστές μπόρεσαν πολύ εύκολα να στρέψουν εναντίον «των Βρυξελλών» και «των ντόπιων υποχειρίων τους», και που η αριστερά δεν μπόρεσε να κατευθύνει εναντίον του καπιταλισμού-καζίνο που δημιουργεί αυτήν την κατάσταση, είτε αυτός λαμβάνει χώρα εντός ΕΕ είτε εκτός. Η δε ΕΕ γιατί δεν κατάλαβε ότι η δήθεν τεχνοκρατική απολιτική γραμμή είναι απολύτως πολιτική τελικά και δημιουργεί σοβαρές αντίρροπες δυνάμεις που, όταν νιώθουν ότι δεν μπορούν να αλλάξουν τίποτα οδηγούνται στο να τα τινάξουν όλα στον αέρα. Ως εκ τούτου, δεν αποκλείεται να έχουμε κι άλλα τέτοια αποσχιστικά φαινόμενα ή τασεις αποσυσπείρωσης. Από την άλλη, ίσως αν η έξοδος από την ΕΕ έχει τραγικές επιπτώσεις για τη Μεγάλη Βρετανία, πράγμα που μένει να δούμε, να «τρομάξουν» αρκετά κράτη που μπορεί να παίζουν με την ιδέα της απόσχισης.
Όπως και η Μεγάλη Βρετανία, έτσι και η Ευρωπαϊκή Ένωση έβαλαν τα χέρια τους και έβγαλαν τα μάτια τους
Εκτιμάτε ότι θα ενισχυθεί ο –παραδοσιακός- άξονας Λονδίνου και Ουάσιγκτον;
Πάντα ισχυρός ήταν αυτός ο άξονας σε πολιτικό επίπεδο, με το Λονδίνο στο ρόλο του ετερόρρυθμου εταίρου. Τώρα αν εννοείτε οικονομικά, φυσικά στο βαθμό που η Μεγαλη Βρετανία θα δεχτεί το κανονιστικό της πλαίσιο να καθορίζεται από τις ΗΠΑ αντί από την ΕΕ (στο σύγχρονο καπιταλισμό πάντα ο ισχυρός υπαγορεύει το κανονιστικό πλαίσιο στον λιγότερο ισχυρό, είτε αυτό σημαίνει κανόνες για την προστασία του περιβάλλοντος, είτε σημαίνει κοτόπουλα βουτηγμένα στις χλωρίνες, διαλέγεις και παίρνεις) τότε ναι, είναι πιθανό.
Οι επιπτώσεις στους έλληνες που ζουν ήδη στη Μεγάλη Βρετανία;
Οι Έλληνες που ζουν ήδη στη Μεγάλη Βρετανία θα υποστούν τις ίδιες επιπτώσεις που θα υποστεί και όλος ο υπόλοιπος πληθυσμός από την συρρίκνωση της οικονομίας, τους ελέγχους στα αεροδρόμια (αν καταφέρουμε ποτέ να ξαναταξιδέψουμε κανονικά) κλπ. Αλλά δεν θα έχουν άλλες επιπτώσεις από την έξοδο εφόσον ζουν ήδη εδώ και έχουν αιτηθεί και λάβει το λεγόμενο settled ή pre-settled status, που εγγυάται πλέον το δικαίωμά τους να ζουν εδώ.
Οι Έλληνες που ζουν ήδη στη Μεγάλη Βρετανία θα υποστούν τις ίδιες επιπτώσεις που θα υποστεί και όλος ο υπόλοιπος πληθυσμός από την συρρίκνωση της οικονομίας, τους ελέγχους στα αεροδρόμια (αν καταφέρουμε ποτέ να ξαναταξιδέψουμε κανονικά) κλπ
Οι αλλαγές που θα υπάρξουν είναι για τις Έλληνες που θα θέλουν από δω και στο εξής να έρθουν να σπουδάσουν ή να εργαστούν στη Μεγάλη Βρετανία, αφού θα πρέπει να λάβουν σχετική θεώρηση (βίζα) με βάση το νέο μεταναστευτικό κανονιστικό πλαίσιο, το οποίο δεν είναι ακόμη γνωστό στις λεπτομέρειές του.
