Καθ´ όλη την διάρκεια της β´ προεκλογικής περιόδου, βλέποντας τα κόμματα εξουσίας με περίσσια απερισκεψία να παίζουν με την «φωτιά» στην Θράκη για μια χούφτα ψήφων, σας ομολογώ ότι είχα πέσει σε κατάθλιψη. Πρόκειται για έναν τόπο ευλογημένο αλλά και ταυτόχρονα καταφρονεμένο που επί σειρά δεκαετιών βρίσκεται στην μέγγενη των γεωστρατηγικών παιγνίων της Βαλκανικής και των Ελληνοτουρκικών σχέσεων.
Μια ιδιαίτερη περιοχή, την Ορεινή Ζώνη της οποίας με τα διάσπαρτα μειονοτικά χωριά τους Πομάκους , τους Αθίγγανους και τους Τουρκογενείς παρακολουθώ στενά τα τελευταία τριάντα χρόνια με την βοήθεια της επιτελικής ομάδας του στρατηγού Μανούσου Παραγιουδάκη, που το 1995 ως Διοικητής του Δ´ Σώματος Στρατού τόλμησε να εισηγηθεί στην Πολιτεία έναν διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης της μειονότητας στην Θράκη. Είναι η εποχή του επί υπουργίας Αρσένη έπεσε η μπάρα στον Εχίνο και οι έλληνες μουσουλμάνοι της Θράκης άρχισαν να έχουν μια διαφορετική αντιμετώπιση από το Αθηνοκεντρικό κράτος.
Μια κίνηση με έντονο παρασκήνιο που εάν δεν ήταν το «τσακάλι» του στρατηγού Παραγιουδάκη θα είχε συνθλιβεί στα γρανάζια της ελληνικής διπλωματίας. Και το «τσακάλι» του στρατηγού ήταν ένας απλός υπαξιωματικός, ο Νίκος ο γιος του ζωέμπορα του Κυρ Στέφανου που στην Ορεινή Ζώνη τον ήξεραν όλοι με το μικρό του όνομα, που τον εμπιστεύονταν και στον οποίο άνοιγαν την καρδιά τους.
Για τους Έλληνες Μουσουλμάνους της Ορεινής Ζώνης στην Ξάνθη , ο Νικος Λουκιδης ήταν και εξακολουθεί να είναι ο δικός τους άνθρωπος , προστάτης και συνάμα αυστηρός κριτής , ακριβοδίκαιος που ξέρει να τους λέει τα πράγματα με τ όνομα τους. Τα σύκα- σύκα και την σκάφη – σκάφη…
Το παρασκήνιο με την μπάρα του Εχίνου
Ο Νίκος Λουκίδης ήταν αυτός που συνετέλεσε στο να αγαπήσει ο στρατηγός Παραγιουδάκης την Ορεινή Ζώνη. Μια αγάπη που εξελίχθηκε σε πάθος. Ένα πάθος που έσπευσε να αξιοποιήσει πολιτικά ο Γεράσιμος Αρσένης λέγοντας το μεγάλο «ΝΑΙ» για την πτώση της μπάρας στον Εχίνο παρά την λυσσαλέα αντίδραση της ΝΔ αλλά και του διπλωματικού κατεστημένου των Αθηνών.
Όλα ξεκίνησαν όταν ανώτατος αξιωματικός διαψεύδει εγγράφως την πληροφορία ότι οι Πομάκοι για να παρακάμψουν την μπάρα για τον έλεγχο έχουν φτιάξει την «παραεγναντία» . Ο στρατηγός στέλνει τον γιο του ζωέμπορα για επιτόπιο έλεγχο ο οποίος και αναφέρει ότι υφίσταται η παράκαμψη καθώς οι κάτοικοι της ορεινής περιοχής για να πάνε στα χωριά τους χρησιμοποιούν έναν παράλληλο δασικό δρόμο παρακάμπτοντας την μπάρα και τον έλεγχο.
Ο στρατηγος του ζητάει να πάνε μαζί για επιτόπιο έλεγχο όπου και διαπιστώνει πως η μπάρα είχε καταργηθεί στην πράξη. Από την στιγμή εκείνη και μετά ο Μ. Παραγιουδάκης αναθέτει στον υπαξιωματικό χρέη ταξίαρχου και του αναθέτει τον έλεγχο της Ορεινής Ζώνης και αποκλειστικά το θέμα της μπάρας στην Γλαύκη και τον Εχίνο.
Ο στρατηγος Παραγιουδάκης πείθει τον Αρσένη να ρίξει την μπάρα στον Εχίνο καθώς του εξηγεί ότι ήταν απομεινάρι του εμφυλίου και της χούντας. Ωστόσο μέχρι την τελευταία στιγμή και ενώ ο Αρσένης βρίσκεται ήδη στην Ξάνθη για την τελετή κατάργησης της μπάρας το κατεστημένο των Αθηνών προσπαθεί να τον αποτρέψει υποστηρίζοντας ότι δεν είναι δική του δικαιοδοσία αλλά του ΚΥΣΕΑ.
Απόγευμα της 15ης Νοεμβρίου 1995 ο Γ. Αρσένης μετά της Λούκας Κατσελη ανεβαίνουν στην Ξάνθη ώστε την επομένη να πάνε στα Πομακοχώρια για να ρίξουν την μπάρα. Τους συνοδεύουν πλήθος δημοσιογράφων τηλεοπτικών συνεργείων από Ελλάδα, ΗΠΑ , Βουλγαρία και Τουρκία. Ωστόσο στο δείπνο που παραθέτει ο στρατηγός προ Τιμή του Υπουργού στο τραπέζι επικρατεί νεκρική σιγή. Μόλις είχαν φτάσει τα νέα από την Βουλή ότι η ΝΔ είχε καταθέσει επερώτηση καταγγέλοντας τον Αρσένη και την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ότι παράνομα επιχειρείται η κατάργηση της μπάρας καθώς δεν εντάσσεται στις αρμοδιότητες του Υπουργού Άμυνας…
Στην Λέσχη Αξιωματικών που εξελίσσεται η σχετική συζήτηση με έντονο προβληματισμό εμφανίζεται και παρεμβαίνει ως από μηχανής Θεός ο βλοσυρός υπαξιωματικός – σύμβουλος του στρατηγού επι μειονοτικών θεμάτων- έχοντας στα χέρια του δυο χουντικά χαρτιά. Το ένα της Δικτατορίας του Μεταξά που τον Δεκέμβριο του 1936, κύρωσε τον Αναγκαστικό Νόμο 736/1936 «περί μέτρων ασφαλείας οχυρών θέσεων». Βάσει του νόμου αυτού ορισμένες παραμεθόριες περιοχές, στα βόρεια σύνορα της χώρας, χαρακτηρίστηκαν «αμυντικές περιοχές», δεδομένου ότι θα εκτελούνταν έργα οχύρωσης.
Κάθε αμυντική περιοχή αποτελούνταν από δυο Ζώνες, την «Απαγορευμένη» και την «Επιτηρούμενη». Στην πρώτη απαγορευόταν η είσοδος προσώπων μη στρατιωτικών. Στη δε Επιτηρούμενη ζώνη, η είσοδος και η κυκλοφορία προσώπων ή οχημάτων γινόταν υπό αυστηρούς όρους και περιορισμούς. Στις περιοχές αυτές είχαν τοποθετηθεί ειδικές πινακίδες, οι οποίες επεσήμαναν την ιδιαιτερότητα του χώρου. Οι κάτοικοι των περιοχών αυτών είχαν εφοδιαστεί με ειδικές ταυτότητες (λευκές), ενώ χρειαζόταν ειδική άδεια από τη αστυνομία και τον στρατό για όποιον δεν ήταν μόνιμος κάτοικος.
Το άλλο χαρτί που κρατούσε στα χέρια του ο Λουκίδης ήταν της χούντας των Συνταγματαρχών όπου τον Δεκέμβριο του 1970, καταργούσε παντού τις «επιτηρούμενες ζώνες» εκτός από τη Δυτική Θράκη οι οποίες και αυτές καταργήθηκαν σταδιακά μέσα στην δεκαετία του 80. Μέχρι το 1993 είχαν καταργηθεί όλες οι «επιτηρούμενες ζώνες» πλην από μια προς τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα στον Εχίνο. Εκεί παρέμενε η περιβόητη μπάρα που απέκλειε 15 μειονοτικά χωριά, στα οποία κατοικούσαν 20.000 κάτοικοι.
Αυτά και τα δυο χουντικά χαρτιά , οι νόμοι Μεταξά και Παπαδόπουλου που αναφέρονταν στις «επιτηρούμενες ζώνες» έδιναν την δικαιοδοσία και την αποκλειστική ευθύνη στον υπουργό Άμυνας να τις καταργεί ή να τις διατηρεί…
Τα μάτια του Αρσένη άστραφταν καθώς κρατούσε στα χέρια του τα έγγραφα των χουντικών που του έδιναν το «πράσινο φως» να αποφασίσει εκείνος για την κατάργηση ή μη της μπάρας του Εχίνου. Αγκαλιάζει τον υπαξιωματικό , του λέει «Είσαι τσακάλι» και του ζητάει να τον πάρει στην Αθήνα συνεργάτη του επι μειονοτικών θεμάτων. Το ακούει ο στρατηγος Παραγιουδάκης και εξεγείρεται : «Όχι κύριε υπουργέ. Ο Νικος χρειάζεται εδώ. Παράγει πολύτιμο έργο».
Είναι αλήθεια ότι πριν πέσει η μπάρα στον Εχίνο είχε παραχθεί σοβαρό κοινωνικό έργο του Δ´ Στόματος Στρατού στην ορεινή περιοχή.
Ο Στρατός άνοιξε καινούργιους αγροτικούς δρόμου, δημιουργήθηκαν εβδομαδιαία προγράμματα προληπτικής ιατρικής με στρατιωτικούς γιατρούς, συντηρήθηκαν όλα τα μειονοτικά σχολεία, δημιουργήθηκαν κοινωνικά παντοπωλεία και το σημαντικότερο έγινε καταγραφή της πομακικής γλώσσας και δημιουργία ελληνο πομακικού λεξικού Έργα πνοής με ελάχιστο κόστος που έδωσαν μια μικρή ανάσα στη περιοχή και κατέδειξαν ότι το Ελληνικό κράτος υπάρχει και για την περιοχή αυτή.
Το Τουρκικό αφήγημα ότι ζουν απομονωμένοι οι Πομάκοι σε μια επιτηρούμενη περιοχή απαξιωμένοι από την Ελληνική διοίκηση άρχισε να καταρρέει. Δυστυχώς το κοινωνικό αυτό έργο δεν είχε συνέχεια από τους διαδόχους του Στρατηγού Παραγιουδάκη. Λοιδορήθηκε σε μεγάλο βαθμό αυτή η προσπάθεια και όλα αφέθηκαν στην μοίρα τους.
Ωστόσο κοντά τριάντα χρόνια μετά το αποτύπωμα όλων των έργων παραμένει και δεν ξεχάστηκε από τους κατοίκους της περιοχής που πάντα μνημονεύουν την περίοδο εκείνη με πεσκέσια που φτάνουν κάθε Πάσχα στην Λούκα σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για ότι έκανε ο Μάκης γι αυτούς, τα παιδιά και τα εγγόνια τους.
Το «δώρο» του στρατηγού
Εκεί στα 1994 ο στρατηγος Παραγιουδάκης ως Σωματάρχης στην Ξάνθη μου έκανε ένα πολύτιμο «δώρο» καθώς μ´ έφερε σ´ επαφή με τον Νίκο Λουκίδη και από τότε γίναμε «αυτοκόλλητοι». Επι τριάντα χρόνια ο Νίκος αποτελεί το «μάτι» και το «αφτί» μας στην Ορεινή Ζώνη της Ξάνθης. Και λέω «μας» διότι ο φίλος μου ο Νίκος αποτελεί «εθνική πηγή» που δεν ανήκει σε πρόσωπα αλλά στο Έθνος. Θυμάμαι τα φλογερά σχόλια για τον Νίκο του ναύαρχου Λεωνίδα Βασιλικόπουλο και του πτέραρχου Μπάμπη Σταυρακάκη αλλά και το καμάρι του στρατηγού Παραγιουδάκη για το «παιδί» του.
Ο Νίκος, απόστρατος εδώ και δυο δεκαετίες αλλά με ενεργό κοινωνική δράση στην Ξάνθη, παρακολουθώντας τους προεκλογικούς διαξιφισμούς για την μειονότητα της Θράκης, ήταν έντονα προβληματισμένος για την άγνοια, τον ερασιτεχνισμό , την υποκρισία , την επιπολαιότητα και την απουσία εθνικής στρατηγικής του κεντρικού πολιτικού συστήματος της χώρας.
Για να τον τονώσω ψυχολογικά του υποσχέθηκα ότι τον Αύγουστο θα ανηφορίσω προς την Ξάνθη. Μια υπόσχεση που τώρα κάνω πράξη…
Το τρένο εκτροχιάστηκε στην Θράκη
Ξεκινάω το οδοιπορικό με τρένο. Διασχίζω την ματωμένη κοιλάδα των Τεμπών και μετά από περίπου 11 ώρες φτάνω στην Δράμα! Τελευταίος προορισμός! Το τρένο ΔΕΝ φτάνει στην Θράκη! Ο σιδηροδρομικός αποκλεισμός της Ξάνθης, της Κομοτηνής και της Αλεξανδρούπολης αποτελεί γεγονός τα τελευταία χρόνια. Google-άρω για να μάθω σχετικά με το επίμαχο θέμα και νιώθω ότι αποτελεί «κανονικότητα» το γεγονός ότι δεν λειτουργεί μια ιστορική σιδηροδρομική γραμμή που ξεκινάει από τα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όπου έγινε η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή, που ερχόταν από την Κωνσταντινούπολη και μέσω της Θράκης έφτανε στη Θεσσαλονίκη.
Από το 1890 έως το 1897 δούλεψε η γαλλοελβετική εταιρεία και παρέδωσε έναν σιδηρόδρομο που οι συρμοί του τότε έτρεχαν με 40 χλμ. την ώρα. Από το 1920, επί ελληνικής διοίκησης πια, έγιναν βελτιώσεις και το τρένο διέσχιζε τη Θράκη και την Ανατολική Μακεδονία, μεταφέροντας επιβάτες και εμπορεύματα με ασφάλεια και χαμηλό κόμιστρο. Μέχρι τα χρόνια του μνημονίου οι επιβάτες από την Αλεξανδρούπολη είχαν να διαλέξουν καθημερινά ανάμεσα σε οκτώ δρομολόγια για τη Θεσσαλονίκη και σε τέσσερα για την Αθήνα. Σήμερα ΔΕΝ έχουν να διαλέξουν κανένα!
Οι αθεόφοβοι έχουν αφήσει την Θράκη χωρίς σιδηροδρομική σύνδεση και προεκλογικά κόπτονταν για το πως αυτοπροσδιορίζεται η μειονότητα «μουσουλμανική» ή «τουρκική» ;
Τσίπα φιλότιμο που θα έλεγε και η γιαγιά μου. Από το 2017 υπάρχει σχέδιο για σύνδεση της Καβάλας με τη Θεσσαλονίκη, αλλά και για γραμμές που να συνδέουν την Αλεξανδρούπολη με τη Θεσσαλονίκη είτε μέσω Καβάλας είτε μέσω Σερρών και Δράμας. Η γραμμή αυτή θα περνούσε από δεκαεννιά αρχαιολογικούς χώρους και τέσσερις περιοχές Natura, αλλά η κυβέρνηση της ΝΔ επι υπουργίας του Σερραίου Κων. Αχ. Καραμανλή έβαλε «Χ» στην γραμμή Δράμας – Σερρών…
Στον σταθμό της Δράμας με περιμένει ο Νίκος με το «υπηρεσιακό» όχημα, το φορτηγάκι του Στέφανου , του γιου του , που διατηρεί παραδοσιακό φούρνο στην Ξάνθη κληρονομιά των προγόνων του. Η κουβέντα μας ξεκινάει με τον σιδηροδρομικό αποκλεισμό της Θράκης, ο παππούς του Νίκου ήταν σταθμάρχης στο δίκτυο αυτό και έχει μεγαλώσει μέσα στα τρένα . «Βλέπω τους ερειπωμένους σταθμούς να γκρεμίζονται στην Θράκη και ραγίζει η καρδιά μου» μονολογεί ο Νίκος. Και έχει απόλυτο δίκιο αλλά τι να του πεις!
Με «οδηγό» τον Νίκο ξεκινάμε αύριο την βόλτα μας στην άλλη Ελλάδα , την μειονοτική Θράκη απο κάθε άποψης θρησκευτικής, οικονομικής, πολιτικής….
(Συνεχίζεται – Την Πέμπτη 17/8/2023 με το 2ο μέρος του μετεκλογικού Οδοιπορικού στην Θράκη).
