Πέρασα για πρώτη φορά την πόρτα του ΔΟΛ- στην παραδοσιακή έδρα του στη Χρήστου Λαδά- τον Οκτώβριο του 1984. Δοκίμαζαν νέους δημοσιογράφους και με πρότεινε ο Γιώργος Παπαχρήστος, που ήταν ήδη εκεί από το καλοκαίρι. Με το θνησιγενές πείραμα της κυκλοφορίας του «Βήματος» ως πρωινής εφημερίδας το απόγευμα της… προηγουμένης!.
Ο πρώτος «αξιωματούχος» που με υποδέχθηκε με απέρριψε . Ο σπουδαίος Ανδρέας Δεληγιάννης , αρχισυντάκτης στο ελεύθερο ρεπορτάζ τότε, με κράτησε για δοκιμή. Και ο Σταύρος Ψυχάρης όταν με είδε από μακριά είπε «αυτός να φύγει» – επειδή είχα μούσι- και όταν πήρε το πρώτο μου χειρόγραφο με έβαλε αμέσως στο μισθολόγιο!
Στην πορεία μπορώ να ισχυριστώ ότι υπήρξα φίλος του. Τουλάχιστον με την έννοια ότι ο ίδιος και η Χριστίνα έρχονταν στο σπίτι μας και μας καλούσαν στο δικό τους.
Παρέλυε το νευρικό σύστημα
Στο επαγγελματικό πλαίσιο, υπήρχαν διακυμάνσεις. Στις περιόδους των ρήξεων μου έλεγε απηυδισμένος: «Κάνε ότι θέλεις, πάντως δεν απολύεσαι». «Θα πάρω τους αναγνώστες μου και θα φύγω», του έλεγα. Δυο φορές πράγματι αποχώρησα-μια για τον Κοσκωτά και μια για τον «Ελεύθερο Τύπο» των Αγγελόπουλων. Για να επιστρέψω. Μέχρι το 2014, όταν για λόγους που δεν είναι του παρόντος, φεύγοντας οριστικά του ανακοίνωσα – παρουσία του Αντ. Καρακούση: «Παίρνω τους αναγνώστες μου και φεύγω». «Δεν έχουμε, δεν έχουμε», ψιθύρισε, μόλις που ακουγόταν.
Η ασθένειά του παρέλυε το νευρικό σύστημα και κυρίως τις χορδές που παράγουν τη φωνή. Ενώ η διάνοιά του παρέμεινε οξύτατη, και το μυαλό του δούλευε πυρετωδώς, δεν μπορούσε να επικοινωνήσει. Όταν τον κάλεσα να παρουσιάσει το βιβλίο μου «Έγκλημα στο da Capo»-που του είχα αφιερώσει- έγραψε ένα συνοπτικό κείμενο και με τη συνδρομή του οπτικού νεύρου, διάβασε.
Δίπλα στον Ψυχάρη- αλλά όχι και πολύ κοντά- παρακολούθησα για τέσσερις διαδοχικές δεκαετίες από το «Βήμα»- με μια τετραετία στα «Νέα» αργότερα- τον θαυμαστό κόσμο της δημοσιογραφίας και της πολιτικής. Από ένα δημοσιογραφικό μαγαζί που υπήρξε το κρυφό αντικείμενο του πόθου για τους δημοσιογράφους της γενιάς μου.
Η σχέση του με τη δημοσιογραφία ήταν αυθεντική. Χάρη τον Ψυχάρη, μπήκαν στο Βήμα- και κάποιοι συνέχισαν στα «Νέα»- ανερχόμενοι δημοσιογράφοι της εποχής, που δεν είχαν «πλάτες». Με το ιδιότυπο σκάουτινγκ που έκανε διαρκώς ανακάλυπτε τις ικανότητές τους και τους αναδείκνυε.
Η δημιουργία της νέας γενιάς των δημοσιογράφων
Εκείνη την περίοδο ο Ψυχάρης- παλαιός πολιτικός συντάκτης με δάφνες- εδραίωνε την κυριαρχία του στον ΔΟΛ, με τη μέθοδο που έχουν οι μάνατζερ με ένστικτο: τη δημιουργία μιας νέας γενιάς δημοσιογράφων.
Επί των ημερών του ήταν εύκολο να περάσει κάποιος από το ΔΟΛ, καθώς δεν έκλεινε την πόρτα σε κανέναν. Αλλά δεν ήταν εύκολο να μείνει, καθώς η φιλοδοξία του να δημιουργήσει την καλύτερη εφημερίδα με τη μεγαλύτερη κυκλοφορία και υψηλό κύρος, είχε συγκεκριμένες απαιτήσεις εργασίας. Πχ τη σύσκεψη στις …οκτώ το πρωί. Για όποιον δεν μπορούσε να ξυπνήσει, το ανέθετε στη … γραμματέα του.
Αναζητούσε νέους δημοσιογράφους, αλλά είχε μεγάλο σεβασμό στους παλαιούς του ΔΟΛ- όπως ο Λεωνίδας Ζενάκος και ο Στάθης Ευσταθιάδης και πάνω από όλους ο Λέων Καραπαναγιώτης. Η σχέση του με τον Λαμπράκη, δεν άλλαξε στις δεκαετίες που την παρακολουθούσα: του μιλούσε στον πληθυντικό και καθόταν «σούζα» μπροστά του, παρότι έγινε κουμπάρος του. Στις κουμπαριές είχε και ο ίδιος έφεση, ιδιαίτερα με συντάκτες του.
Συγκρουσθήκαν μόνο την περίοδο της ακμής του Χρηματιστηρίου, όταν δυο διοικητικά στελέχη του ΔΟΛ, ο Νίκος Μπιλίρης και ο Δημ. Χαζής, -βρέθηκαν κοντά στον Λαμπράκη και ο Ψυχάρης έφτασε ως την έξοδο, σχεδιάζοντας νέο φύλο- με μια ομάδα συντακτών που θα τον ακολουθούσαν.
Ότι έφτασε να διεκδικεί και τελικά να αποκτήσει την ιδιοκτησία του ΔΟΛ, ήταν προϊόν εκείνης της περιόδου. Υποκινήθηκε από την επιθυμία του να μην βρεθεί ποτέ ξανά στο περιθώριο της επιχείρησης που θεωρούσε σπίτι του.
Χρηματοδοτήθηκε από την ισχύ που του έδωσε η επιτυχία του με το «Βήμα» την περίοδο Σημίτη. Όταν στα ΜΜΕ και σε ορισμένους κλάδους της οικονομίας έδεναν τα σκυλιά με τα λουκάνικα, ο διευθυντής του «Βήματος» ήταν εύκολο να πλουτίσει. Ακολουθούσε απλώς τον ΔΟΛ στην άνοδό του. Αλλά στην πτώση τους, ο καθένας έπεσε μόνος.
Καθώς ο Ψυχάρης είχε άνεση με τους πολιτικούς, αντιμετώπιζε τον καθένα τον τρόπο του. Με τον Σημίτη ήταν πάντα επιφυλακτικός, προτιμούσε να τον «χειρίζεται» με ενδιάμεσους και κατά κάποιο τρόπο τον θεωρούσε «άνθρωπο του μαγαζιού». Αυτός ανταποκρίνονταν στις κοινωνικές προσκλήσεις του, ακόμη και ως Πρωθυπουργός. Ηταν γείτονες άλλωστε.
Ψυχάρης – Ανδρέας, οι σχέσεις τους
Με τον Ανδρέα Παπανδρέου τον συνέδεε «κουμπαριά, αλλά οι σχέσεις τους διακοπήκαν, όταν ο Ψυχάρης ανέδειξε τον θαυμασμό του για τον Καραμανλή και μπήκε στον παραδοσιακό «πόλεμο των Ρόδων», ανάμεσα στον οίκο των Παπανδρέου και των οίκο των Λαμπράκηδων – για την «ιδιοκτησία» της Δημοκρατικής παράταξης.
Η εμφάνιση του Κοσκωτά σηματοδότησε την κορύφωση της ένταξης μεταξύ τους- όσο και η προδικτατορική σύγκρουση στο περιθώριο της Αποστασίας.
Προς τα τέλη του βίου του ο Ανδρέας Παπανδρέου, για τρίτη φορά πρωθυπουργός ήδη, σε ένα διάλλειμα των εναλλασσόμενων καταστάσεων μεταξύ τους, τον κάλεσε στην Εκάλη. Όταν ήλθε το τσάι που το προσέφερε και το ήπιε ο ίδιος, ο Ψυχάρης -που τον θαύμαζε- συμπέρανε ότι οι αντοχές του τον εγκατέλειψαν. «Είδες τι έπαθε ο Παπανδρέου για να πιει το τσάι που προοριζόταν για τον Ψυχάρη;» έλεγαν στον ΔΟΛ, όταν μερικές μέρες αργότερα ο Πρωθυπουργός μπήκε στο «Ωνάσειο».
Πλην του Καραμανλή στον οποίο υποκλινόταν, ο Ψυχάρης είχε αρκετούς φίλους στην πολιτική -κυρίως στη ΝΔ- και έπαιξε ρόλο στα εσωτερικά και των δυο κομμάτων – ιδίως στις αλλαγές ηγεσίας. Κάποιες διεργασίες έγιναν στο… σπίτι του.
Με το ΠΑΣΟΚ περισσότερο υλοποιούσε τη «γραμμή Λαμπράκη». Οργάνωσε την αντιπαπανδρεϊκή στάση του ΔΟΛ στο σκάνδαλο Κοσκωτά, χωρίς να θίξει ποτέ τον Ανδρέα Παπανδρέου προσωπικά. Όταν το επικαλέστηκε στο Ειδικό Δικαστήριο, όλοι συνειδητοποίησαν εκ των υστέρων ότι πράγματι χρησιμοποιούσε τον όρο «παρακυβέρνηση» για τις επιθέσεις του.
Στα ενδο-νεοδημοκρατικά είχε λόγο. Ο Κώστας Μητσοτάκης, τον οποίο δεν ήθελε ούτε να βλέπει ο Λαμπράκηςκαι ο Καραπαναγιώτης απεχθανόταν- με τον Ψυχάρη συνομιλούσε. Η επιμονή του Λαμπράκη στον Έβερτ, τον έφερε σε ισόβια σύγκρουση με τον νεώτερο Καραμανλή, όταν τον πρόσβαλε, με τον παραλληλισμό «Ντόλυ»- ως κλώνο του ιδρυτή της ΝΔ.
Οσοι ξέρουν πρόσωπα και πράγματα βεβαιώνουν ότι ο μόνος πραγματικός φίλος του από τον πολιτικό κόσμο ήταν ο Αθανάσιος Τσαλδάρης.
Ως διευθυντής προστάτευε τους δημοσιογράφους του από τις διαμαρτυρίες πολιτικών, όταν δυσφορούσαν για κάτι. Δεν υπέκυψε ποτέ στην πίεση του Ανδρέα Παπανδρέου, να του αποκαλύψει την προέλευση πληροφορίας του «Βηματοδότη» που τον αφορούσε προσωπικά.
Αν του ζητούσε πολιτικός να απολύσει συντάκτη θα απέλυε τον πολιτικό.
Όταν ο Άκης Τσοχατζόπουλος, ως πανίσχυρος υπουργός Προεδρίας μίλησε για «διατεταγμένη δημοσιογραφία» μετά από δημοσίευμα, του έστειλε επιστολή: «Κύριε υπουργέ Το Βήμα προϋπήρχε υμών και θα υπάρχει και μετά από εσάς».
Το «Βήμα» υπάρχει και μετά τον Ψυχάρη. Αλλά δεν είναι το μεγάλο «Το Βήμα» του Ψυχάρη…
