Πολλές φορές η βιομηχανία της μόδας έχει κατακριθεί για τις σκοτεινές πρακτικές της, το τεράστιο αποτύπωμά της στον πλανήτη και τις διαβόητες εργασιακές της συνθήκες. Με την ανάδυση δε της «γρήγορης μόδας», υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο παράγονται 100 δισεκατομμύρια νέα ενδύματα, πολλά από τα οποία καταλήγουν γρήγορα σε χωματερές. Παγκοσμίως, η βιομηχανία της μόδας είναι υπεύθυνη για τεράστιες καταστροφές του περιβάλλοντος, για επιπλοκές στην ανθρώπινη υγεία και ολέθριες συνέπειες για την άγρια ζωή.
Στο παρόν θα εστιάσουμε σε μια βασική πτυχή: το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της βιομηχανίας της μόδας και το πλήγμα που έχει καταφέρει στην άγρια ζωή και τα οικοσυστήματα σε τέσσερις ενδεικτικές περιπτώσεις.
Πώς ένα φτηνό πουλόβερ από κασμίρ επηρεάζει τη Μογγολική στέπα;
Η Μογγολία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη χώρα παραγωγής κασμίρ παγκοσμίως. Όμως, η παγκόσμια αγορά και βιομηχανία της μόδας ζητά ολοένα και φθηνότερο κασμίρ. Και πώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί; Με την ολοένα και μεγαλύτερη παραγωγή, η οποία θα καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση και άρα πιθανότατα θα επιφέρει χαμηλότερες τιμές. Για τον σκοπό αυτό, λοιπόν, έχει αυξηθεί ραγδαία η βόσκηση ζωωδών, ιδίως κατσικιών, των οποίων το μαλακό τρίχωμα είναι ιδανικό για κασμιρένια πουλόβερ. Έτσι, η μογγολική στέπα, που ήδη πλήττεται από την κλιματική αλλαγή, λόγω της διάβρωσης του εδάφους και της αποξήρανσης λιμνών και ποταμών της περιοχής, αντιμετωπίζει ένα επιπλέον πρόβλημα: την υπερβόσκηση. Από τη δεκαετία του 1990, η βόσκηση ζώων έχει τριπλασιαστεί, ενώ συγκεκριμένα η βόσκηση κατσικιών αποδεικνύεται ιδιαίτερα καταστροφική, πολύ περισσότερο από των προβάτων, για παράδειγμα.
Εξαιτίας των «αναγκών» της μόδας, στη Μογγολία, η στέπα βρίσκεται σήμερα υπό μεγάλη απειλή. Τεράστιες εκτάσεις γης με εκτεταμένα λιβάδια, που φιλοξενούν σπάνια είδη άγριας ζωής, όπως η λεοπάρδαλη του χιονιού, η αλεπού corsac, η μαρμότα bobak, και ολόκληρα οικοσυστήματα που τα περιβάλλουν, κινδυνεύουν για άλλη μια φορά από αιτίες που οφείλονται στον άνθρωπο.
Πώς το πλύσιμο του fleece σας μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξη των καβουριών;
Γνωρίζουμε ότι ο όγκος των πλαστικών και μικροπλαστικών που εισέρχεται σε ωκεανούς και υδάτινες διαδρομές είναι ήδη σε τρομακτικά υψηλά επίπεδα και συνιστά απειλή για την άγρια ζωή που κατοικεί εντός τους. Κάτι λιγότερο γνωστό όμως είναι ότι μια από τις διαδρομές που ακολουθούν τα πλαστικά για να φτάσουν στα υδάτινα στοιχεία ξεκινά από τα πλυντήρια ρούχων. Συχνά τα ρούχα μας, και ιδίως αυτά που προέρχονται από την αλυσίδα της λεγόμενης ‘fast fashion’, είναι φτιαγμένα από συνθετικές ίνες (πολυεστέρα, νάιλον, ακρυλικά), οι οποίες περιέχουν τοξικές χημικές ουσίες. Όταν τα ρούχα αυτά πλένονται στο πλυντήριο, εκατομμύρια μικροΐνες απελευθερώνονται μέσω των εγκαταστάσεων του πλυντηρίου σε θάλασσες, ποτάμια και λίμνες.
Οι τοξικές χημικές ουσίες, που είτε ενυπάρχουν στο ύφασμα είτε διαχέονται απορροφώντας απορρυπαντικό και άλλες τοξίνες, μεταφέρουν ρύπους στα υδάτινα οικοσυστήματα και τα ζώα. Μεγάλη ποικιλία ειδών, όπως καβούρια, αστακοί, ψάρια, χελώνες, πιγκουίνοι, φώκιες και ενυδρίδες πλήττεται. Τα ζώα αυτά καταπίνουν τις μικροΐνες, οι οποίες μπορούν να μπλοκάρουν την πεπτική οδό και να βλάψουν την επένδυση του στομάχου, οδηγώντας σε μειωμένη σίτιση και ασιτία των ειδών αυτών. Σαφώς, οι μικροΐνες βρίσκονται και στις τροφές που καταναλώνει ο άνθρωπος.
Μάλιστα, ο πολυεστέρας και το νάιλον κατασκευάζονται με τη χρήση ορυκτών καυσίμων και η ρύπανση που προκαλείται από την παραγωγή τους, σε συνδυασμό με τα επικίνδυνα υψηλά επίπεδα χημικών ουσιών που διαρρέουν στο περιβάλλον μας, καθιστούν τα υλικά αυτά ακραία επιζήμια για τα οικοσυστήματα αλλά και τον άνθρωπο.
Πώς η βισκόζη και το rayon εντείνουν την αποψίλωση των δασών;
Το ύφασμα rayon και η βισκόζη, χρησιμοποιούμενα ευρέως στη βιομηχανία της μόδας, είναι υλικά που κατασκευάζονται από πολτό ξύλου. Συχνά δε, τα δέντρα που κόβονται για τον σκοπό αυτό, προέρχονται από απειλούμενα ή αιωνόβια δάση. Αυτό συνεπάγεται ότι τα ρούχα που αγοράζουμε και φοράμε συμβάλλουν άμεσα στην αποψίλωση των δασών και την καταστροφή των οικοτόπων. Σήμερα, πάνω από 150 εκατομμύρια δέντρα υλοτομούνται για να γίνουν ρούχα. Με εξαίρεση κάποιες μεγάλης φήμης μάρκες που συλλέγουν τη βισκόζη από βιώσιμα και αειφόρα δάση, σε ένα τεράστιο ποσοστό τα δέντρα που υλοτομούνται για την παραγωγή βισκόζης ανήκουν στα δάση του Αμαζονίου, της Ινδονησίας και του Καναδά και αυξάνονται δραματικά…
Η αποψίλωση των δασών είναι από τις μεγαλύτερες επιπτώσεις και αιτίες της κλιματικής αλλαγής. Πληθυσμοί χιλιάδων ειδών βιοποικιλότητας που φιλοξενούνται σε δασικά οικοσυστήματα πλέον σπανίζουν και απειλούνται με εξαφάνιση.
Πώς το βαμβάκι οδήγησε στην αποξήρανση της λίμνης Αράλη;
Το γεγονός ότι το βαμβάκι δεν είναι τεχνητό από τον άνθρωπο υλικό, δεν σημαίνει ότι είναι βιώσιμο. Στην πραγματικότητα, το βαμβάκι έχει αποβεί μια από τις πιο μη βιώσιμες καλλιέργειες στον πλανήτη. Καθ’ ότι απαιτεί τεράστιο όγκο νερού για την παραγωγή του, συμβάλλει στο παγκόσμιο έλλειμμα γλυκού νερού. Για να φτιαχτεί ένα μόνο βαμβακερό μπλουζάκι, μπορεί να χρειαστούν μέχρι και 2.700 λίτρα νερού. Η λίμνη Αράλη, στα σύνορα Καζακστάν-Ουζμπεκιστάν αποτελεί το εμφανέστερο και δραματικότερο σύμπτωμα αυτής της ακόρεστης χρήσης νερού. Η χρόνια ανεπάρκεια πολιτικών άρδευσης, οδήγησε τον υδάτινο αυτό παράδεισο στην καρδιά της Κεντρικής Ασίας, να μετατραπεί σε έρημο! Ενώ φιλοξενούσε πλήθος ειδών, πλέον οι αλατισμένες εναπομείνασες πεδιάδες, αποτελούν ένα μάλλον αφιλόξενο περιβάλλον όπου ελάχιστα είδη μπορούν να ευδοκιμήσουν.
Επιπλέον, η καλλιέργεια βαμβακιού απαιτεί τεράστιες ποσότητες φυτοφαρμάκων και άλλων επικίνδυνων χημικών ουσιών, τα οποία αναπόφευκτα εισχωρούν στο έδαφος και στις υδάτινες διαδρομές. Η παραγωγή βαμβακιού ευθύνεται για το 22,5% της χρήσης εντομοκτόνων παγκοσμίως, γεγονός που καθιστά άκρως επισφαλείς τους πληθυσμούς των εντόμων κατά τα επόμενα χρόνια. Αν θέλουμε να αποτρέψουμε τη μείωση των εντόμων, μια πιο βιώσιμη διαδικασία παραγωγής βαμβακιού καθίσταται επιτακτική.
