Ένας νέος αυτοκινητόδρομος τεσσάρων λωρίδων που διασχίζει δεκάδες χιλιάδες στρέμματα προστατευόμενου τροπικού δάσους του Αμαζονίου κατασκευάζεται για τη σύνοδο κορυφής για το… κλίμα COP30 στην πόλη Μπελέμ της Βραζιλίας, ο ορισμός της ειρωνείας -θα έλεγε κάποιος.
Στόχος του είναι να διευκολύνει την κυκλοφορία στην πόλη, η οποία θα φιλοξενήσει περισσότερους από 50.000 ανθρώπους – συμπεριλαμβανομένων των παγκόσμιων ηγετών – στη διάσκεψη του Νοεμβρίου.
Η πολιτειακή κυβέρνηση προβάλλει τα «βιώσιμα» διαπιστευτήρια του αυτοκινητόδρομου, αλλά ορισμένοι ντόπιοι και οικολόγοι είναι εξοργισμένοι με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Ο Αμαζόνιος παίζει ζωτικό ρόλο στην απορρόφηση του άνθρακα για τον κόσμο και στην παροχή βιοποικιλότητας και πολλοί λένε ότι αυτή η αποψίλωση των δασών έρχεται σε αντίθεση με τον ίδιο τον σκοπό μιας συνόδου κορυφής για το κλίμα.
Εκσκαφείς και μηχανήματα σκαλίζουν το δάσος, ανοίγοντας υγροβιότοπους για να καλύψουν την επιφάνεια του δρόμου, ο οποίος θα διασχίσει μια προστατευόμενη περιοχή.
Ο Claudio Verequete ζει περίπου 200 μέτρα από το σημείο όπου θα γίνει ο δρόμος. Συνήθιζε να αποκτά εισόδημα από τη συγκομιδή μούρων açaí από τα δέντρα που κάποτε καταλάμβαναν τον χώρο.
«Τα πάντα καταστράφηκαν», λέει στο ΒΒC, δείχνοντας το ξέφωτο.
«Η συγκομιδή μας έχει ήδη κοπεί. Δεν έχουμε πλέον αυτό το εισόδημα για να στηρίξουμε την οικογένειά μας».
Λέει ότι δεν έχει λάβει καμία αποζημίωση από την πολιτειακή κυβέρνηση και επί του παρόντος βασίζεται στις αποταμιεύσεις του.
Ανησυχία που τώρα η περιοχή είναι προσβάσιμη στις επιχειρήσεις
Ανησυχεί ότι η κατασκευή αυτού του δρόμου θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη αποψίλωση των δασών στο μέλλον, τώρα που η περιοχή είναι πιο προσβάσιμη για τις επιχειρήσεις.
«Ο φόβος μας είναι ότι μια μέρα κάποιος θα έρθει εδώ και θα πει: ‘Ορίστε μερικά χρήματα. Χρειαζόμαστε αυτή την περιοχή για να χτίσουμε ένα βενζινάδικο ή για να χτίσουμε μια αποθήκη». Και τότε θα πρέπει να φύγουμε.
«Γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε εδώ στην κοινότητα. Πού θα πάμε;»
«Για εμάς που ζούμε στην πλευρά του αυτοκινητόδρομου, δεν θα υπάρξουν οφέλη. Θα υπάρξουν οφέλη για τα φορτηγά που θα περνούν από εκεί. Αν κάποιος αρρωστήσει και χρειαστεί να πάει στο κέντρο του Μπελέμ, εμείς δεν θα μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε».
Ο δρόμος αφήνει δύο αποσυνδεδεμένες περιοχές προστατευόμενου δάσους. Οι επιστήμονες ανησυχούν ότι θα κατακερματίσει το οικοσύστημα και θα διαταράξει τις μετακινήσεις της άγριας ζωής.
Κίνδυνος για τα άγρια ζώα
Η καθηγήτρια Silvia Sardinha είναι κτηνίατρος άγριας ζωής και ερευνήτρια σε πανεπιστημιακό νοσοκομείο ζώων που βλέπει το σημείο του νέου αυτοκινητόδρομου.
Η ίδια και η ομάδα της αποκαθιστούν άγρια ζώα με τραυματισμούς, που προκαλούνται κυρίως από τον άνθρωπο ή τα οχήματα.
Μόλις θεραπευτούν, τα απελευθερώνουν πίσω στη φύση – κάτι που, όπως λέει, θα είναι πιο δύσκολο αν υπάρχει αυτοκινητόδρομος στο κατώφλι τους.
«Από τη στιγμή της αποψίλωσης των δασών, υπάρχει απώλεια. Θα χάσουμε μια περιοχή για να απελευθερώσουμε αυτά τα ζώα πίσω στη φύση, το φυσικό περιβάλλον αυτών των ειδών», είπε.
«Τα χερσαία ζώα δεν θα μπορούν πλέον να περάσουν και στην άλλη πλευρά, μειώνοντας τις περιοχές όπου μπορούν να ζήσουν και να αναπαραχθούν».
Ο πρόεδρος της Βραζιλίας και ο υπουργός Περιβάλλοντος λένε ότι αυτή θα είναι μια ιστορική σύνοδος κορυφής, διότι πρόκειται για «μια COP στον Αμαζόνιο, όχι μια COP για τον Αμαζόνιο».
Ο πρόεδρος λέει ότι η συνάντηση θα δώσει την ευκαιρία να επικεντρωθεί στις ανάγκες του Αμαζονίου, να δείξει το δάσος στον κόσμο και να παρουσιάσει τι έχει κάνει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση για την προστασία του.
Αλλά η καθηγήτρια Sardinha λέει ότι ενώ αυτές οι συζητήσεις θα γίνουν «σε πολύ υψηλό επίπεδο, μεταξύ επιχειρηματιών και κυβερνητικών αξιωματούχων», εκείνοι που ζουν στον Αμαζόνιο «δεν ακούγονται».
Η κυβέρνηση της πολιτείας Pará είχε προωθήσει την ιδέα αυτού του αυτοκινητόδρομου, γνωστού ως Avenida Liberdade, ήδη από το 2012, αλλά είχε επανειλημμένα αναβληθεί λόγω περιβαλλοντικών ανησυχιών.
Τώρα μια σειρά από έργα υποδομής έχουν αναβιώσει ή εγκριθεί για να προετοιμαστεί η πόλη για τη σύνοδο κορυφής της COP.
Amazon forest felled to build road for climate summit https://t.co/eYUXNIPpno
— BBC News (World) (@BBCWorld) March 12, 2025
Ο Adler Silveira, γραμματέας υποδομών της πολιτειακής κυβέρνησης, απαρίθμησε τον εν λόγω αυτοκινητόδρομο ως ένα από τα 30 έργα που συμβαίνουν στην πόλη για την «προετοιμασία» και τον «εκσυγχρονισμό» της, ώστε «να μπορέσουμε να έχουμε μια κληρονομιά για τον πληθυσμό και, το σημαντικότερο, να εξυπηρετήσουμε τους ανθρώπους για την COP30 με τον καλύτερο δυνατό τρόπο».
Μιλώντας στο BBC, είπε ότι πρόκειται για έναν «βιώσιμο αυτοκινητόδρομο» και μια «σημαντική παρέμβαση κινητικότητας».
Πρόσθεσε ότι θα διαθέτει διαβάσεις άγριας ζωής για να περνούν τα ζώα, ποδηλατόδρομους και ηλιακό φωτισμό. Επίσης, θα κατασκευαστούν νέα ξενοδοχεία και το λιμάνι θα αναδιαμορφωθεί ώστε να μπορούν να ελλιμενίζονται εκεί κρουαζιερόπλοια για να φιλοξενήσουν τους πλεονάζοντες επισκέπτες.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Βραζιλίας επενδύει περισσότερα από 81 εκατ. δολάρια (62 εκατ. λίρες) για να επεκτείνει τη χωρητικότητα του αεροδρομίου από «επτά σε 14 εκατομμύρια επιβάτες».
Ένα νέο αστικό πάρκο 500.000 τ.μ., το Parque da Cidade, βρίσκεται υπό κατασκευή. Θα περιλαμβάνει χώρους πρασίνου, εστιατόρια, ένα αθλητικό συγκρότημα και άλλες εγκαταστάσεις που θα μπορεί να χρησιμοποιεί το κοινό στη συνέχεια.
Ορισμένοι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων στην τεράστια υπαίθρια αγορά Ver-o-peso της πόλης συμφωνούν ότι η ανάπτυξη αυτή θα φέρει ευκαιρίες για την πόλη.
«Η πόλη στο σύνολό της βελτιώνεται, επισκευάζεται και πολλοί άνθρωποι επισκέπτονται από άλλα μέρη. Αυτό σημαίνει ότι μπορώ να πουλήσω περισσότερα και να κερδίσω περισσότερα», λέει ο Dalci Cardoso da Silva, ο οποίος διατηρεί έναν πάγκο με δερμάτινα παπούτσια.
Λέει ότι αυτό είναι απαραίτητο επειδή όταν ήταν νέος, το Μπελέμ ήταν «όμορφο, καλοδιατηρημένο, φροντισμένο», αλλά έκτοτε έχει «εγκαταλειφθεί» και «παραμεληθεί» με «ελάχιστο ενδιαφέρον από την άρχουσα τάξη».
Ο João Alexandre Trindade da Silva, ο οποίος πουλάει φυτικά φάρμακα του Αμαζονίου στην αγορά, αναγνωρίζει ότι όλες οι οικοδομικές εργασίες μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα, αλλά αισθάνεται ότι ο μελλοντικός αντίκτυπος θα αξίζει τον κόπο.
«Ελπίζουμε οι συζητήσεις να μην είναι μόνο στα χαρτιά και να γίνουν πραγματικές δράσεις. Και τα μέτρα, οι αποφάσεις που λαμβάνονται, να γίνουν πραγματικά πράξη, ώστε ο πλανήτης να αναπνέει λίγο καλύτερα, ώστε ο πληθυσμός στο μέλλον να έχει λίγο καθαρότερο αέρα».
