Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί, μερικές φορές, ο καιρός είναι απαίσιος εκεί που βρίσκεστε, ενώ στο σπίτι του φίλου σας, λίγα χιλιόμετρα μακριά, επικρατεί λιακάδα; Λοιπόν, αν τυχαίνει να ζείτε κοντά σε ύψωμα, αυτό μπορεί να οφείλεται σε κάτι που ονομάζεται φαινόμενο Foehn (ή Föhn).
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το IFL Science, το φαινόμενο Foehn είναι ένα καιρικό φαινόμενο κατά το οποίο η μία πλευρά ενός υψώματος – συχνότερα κάτι σαν βουνό – παρουσιάζει κρύο και υγρό καιρό, ενώ οι συνθήκες στην άλλη πλευρά είναι ζεστές και ξηρές. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί από τον υγρό αέρα που ωθείται προς τα πάνω, όταν συναντά ένα βουνό.
«Ο αέρας στη συνέχεια ψύχεται και συμπυκνώνεται καθώς ανεβαίνει, σχηματίζοντας σύννεφα βροχής», εξηγεί ο παρουσιαστής καιρού, Stav Danaos, σύμφωνα με το BBC Weather, προσθέτοντας: «Καθώς βρέχει στην προσήνεμη πλευρά, η υγρασία χάνεται και η θερμότητα επικρατεί. Αυτός ο θερμότερος αέρας κατεβαίνει, στη συνέχεια, από την άλλη πλευρά του βουνού, γνωστή ως υπήνεμη πλευρά».
Ποιοι οι πιθανοί μηχανισμοί του φαινομένου Foehn
Ως εκ τούτου, ο ζεστός και ξηρός άνεμος στην υπήνεμη πλευρά είναι γνωστός ως άνεμος Foehn. Ωστόσο, η παραπάνω εξήγηση δεν είναι η μόνη καθώς, σύμφωνα με τη Μετεωρολογική Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου (Met Office), υπάρχουν τέσσερις πιθανοί μηχανισμοί πίσω από το φαινόμενο Foehn και ένας συνδυασμός όλων μπορεί να συμβάλει ταυτόχρονα.
Ένας από αυτούς τους άλλους μηχανισμούς εμφανίζεται όταν ο άνεμος που «χτυπά» τη μία πλευρά του βουνού, δεν είναι αρκετά ισχυρός ώστε να αναγκαστεί να «ανέβει» στην κορυφή. Αντ’ αυτού, ο αέρας που βρίσκεται πιο κοντά στην κορυφή του βουνού, στέλνεται προς την υπήνεμη πλευρά, όπου η αλλαγή της πίεσης καθώς πέφτει, τον αναγκάζει να θερμανθεί. Οι αναταράξεις μπορεί, επίσης, να παίζουν ρόλο καθώς ο αέρας περνά πάνω από τα βουνά, γεγονός που τον αναγκάζει να αναμειγνύεται.
«Αυτή η ανάμειξη οδηγεί γενικά σε μια προς τα κάτω θέρμανση και προς τα πάνω ύγρανση της ροής του αέρα που διασχίζει το βουνό», εξηγεί το Met Office, τονίζοντας: «Κατά συνέπεια, οδηγούμαστε σε θερμότερους και ξηρότερους ανέμους στις κοιλάδες κάτω από τον άνεμο».
Στη συνέχεια, δεδομένου ότι τείνουν να υπάρχουν λιγότερα σύννεφα στην υπήνεμη πλευρά του βουνού, δίνεται ευκαιρία στον Ήλιο να ζεστάνει τις συνθήκες.
Πότε γίνονται επικίνδυνοι αυτοί οι άνεμοι
Αν και ακούγεται πολύ ωραίο αν τυχαίνει να βρίσκεστε στην υπήνεμη πλευρά, ωστόσο το φαινόμενο Foehn μπορεί να καταλήξει να έχει κάποιες επικίνδυνες συνέπειες. Για παράδειγμα, οι πιο ζεστές θερμοκρασίες μπορούν να λιώσουν γρήγορα το χιόνι – ακόμη και κατά τη διάρκεια ενός χειμώνα στην Ανταρκτική – αυξάνοντας τον κίνδυνο για χιονοστιβάδες και πλημμύρες, ενώ οι θερμοί και ξηροί άνεμοι μπορούν να δημιουργούν τις ιδανικές συνθήκες για την ανάφλεξη και την εξάπλωση πυρκαγιών.
Οι άνεμοι Foehn μπορεί να είναι επικίνδυνα ισχυροί. Επισημαίνεται ότι, το 1982, το Κολοράντο χτυπήθηκε από τους ανέμους Chinook – η ονομασία για τους ανέμους Foehn στην περιοχή των Βραχωδών Ορέων – τόσο έντονους που ξεριζώθηκαν δέντρα, κατέρρευσαν ηλεκτροφόρα καλώδια και υπέστησαν ζημιές πολλές στέγες κτηρίων.
