Ρεκόρ ζέστης στην Κίνα, οι πυρκαγιές αναγκάζουν τα ελβετικά χωριά να εκκενωθούν, η ξηρασία καταστρέφει τις ισπανικές καλλιέργειες. Καθώς το κόστος της κλιματικής αλλαγής αυξάνεται, η συζήτηση μεταξύ των κυβερνήσεων κορυφώνεται: Ποιος πρέπει να πληρώσει;
Το ερώτημα αυτό βρέθηκε στο επίκεντρο των συνομιλιών για το κλίμα μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, αυτή την εβδομάδα, όταν οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου προσπάθησαν να βρουν τρόπους να συνεργαστούν σε θέματα που κυμαίνονται από την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως τη χρηματοδότηση του κλίματος ενόψει της φετινής Συνόδου Κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα (COP28) στο Ντουμπάι.
Δεδομένης της ταχείας οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας και της αύξησης των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, έχει αυξηθεί η πίεση προς το Πεκίνο να ενταχθεί στην ομάδα των χωρών που παρέχουν αυτή τη χρηματοδότηση, όπως αναφέρει το Reuters χαρακτηριστικά.
Climate change: Which countries will foot the bill? https://t.co/UBubNn9OlA pic.twitter.com/GKqfOF6GuZ
— Reuters (@Reuters) July 21, 2023
Πιέσεις στην Κίνα και σε άλλες πλούσιες χώρες
Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στο Πεκίνο, ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα, Τζον Κέρι, δήλωσε ότι οι δύο πλευρές θα συνεχίσουν να συζητούν για τη χρηματοδότηση του κλίματος τους επόμενους τέσσερις μήνες, πριν από τη διάσκεψη COP28, που αρχίζει στις 30 Νοεμβρίου.
«Είναι δύσκολο να υποστηρίξει κανείς ότι χώρες όπως η Κίνα, η Βραζιλία ή η Σαουδική Αραβία θα πρέπει να εξακολουθούν να τοποθετούνται στο ίδιο επίπεδο με τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες και τα μικρά νησιωτικά αναπτυσσόμενα κράτη», δήλωσε στο Reuters διπλωμάτης από μια χώρα της Ε.Ε.
Η Ε.Ε., που σήμερα είναι ο μεγαλύτερος «αιμοδότης» για τη χρηματοδότηση του κλίματος, έχει πιέσει να διευρυνθεί η ομάδα των χωρών που την παρέχουν. Άλλωστε, η χρηματοδότηση του κλίματος αναφέρεται στα χρήματα που καταβάλλουν οι πλούσιες χώρες για να βοηθήσουν τα φτωχότερα έθνη να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και να προσαρμοστούν σε έναν πιο θερμό και σκληρό κόσμο.
Μέχρι στιγμής, οι λίγες πλούσιες χώρες που υποχρεούνται να κάνουν αυτές τις πληρωμές, δεν έχουν δώσει τα ποσά που έχουν υποσχεθεί. Αυτός ο κατάλογος των χωρών αποφασίστηκε κατά τη διάρκεια των συνομιλιών του ΟΗΕ για το κλίμα το 1992, όταν η οικονομία της Κίνας ήταν ακόμα μικρότερη και από της Ιταλίας.
Τώρα, ορισμένες χώρες ζητούν από την Κίνα να συνεισφέρει. Αμερικανοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένης της υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν, έχουν σημειώσει ότι η κινεζική συνεισφορά θα ενίσχυε την αποτελεσματικότητα του Ταμείου του ΟΗΕ για το κλίμα.
Άλλες χώρες που δέχονται παρόμοιες πιέσεις είναι το Κατάρ, η Σιγκαπούρη και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τρία από τα πλουσιότερα έθνη του κόσμου από άποψη κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Επί του παρόντος, η Κίνα έχει αντισταθεί σε αυτές τις εκκλήσεις.
Σε συνάντηση με τον Τζον Κέρι την Τρίτη (18/07), ο Λι Τσιάνγκ τόνισε ότι οι ανεπτυγμένες χώρες θα πρέπει να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις τους για τη χρηματοδότηση του κλίματος και να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στη μείωση των εκπομπών, σύμφωνα με το Γραφείο του Πρωθυπουργού της Κίνας. Πρότεινε, επίσης, ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες θα μπορούσαν να συνεισφέρουν «στο πλαίσιο των δυνατοτήτων τους». Η αλλαγή του επίσημου καταλόγου των «αιμοδοτών» του ΟΗΕ θα απαιτούσε διεθνή συναίνεση.
«Υπάρχει πολύ μεγάλη αντίσταση μεταξύ χωρών, όπως η Κίνα και η Σαουδική Αραβία», δήλωσε ένας αξιωματούχος της Ε.Ε. υπό τον όρο της ανωνυμίας. Οι υποστηρικτές της επέκτασης των χωρών που συνεισφέρουν οικονομικά, πρέπει να γίνει πριν από τη θέσπιση ενός νέου – και πιθανότατα πολύ μεγαλύτερου – στόχου του ΟΗΕ για τη χρηματοδότηση του κλίματος μετά το 2025. Οι χώρες πρέπει, ακόμα, να διαπραγματευτούν το μέγεθος αυτού του στόχου και ποια κράτη θα συμβάλλουν καθοριστικά σε αυτόν.
Ο πρέσβης Πα’ολελέι Λουτέρου, ο οποίος προεδρεύει της Συμμαχίας των Μικρών Νησιωτικών Κρατών, δήλωσε: «Όλες οι χώρες που είναι σε θέση, πρέπει να συνεισφέρουν στην παγκόσμια χρηματοδότηση του κλίματος». Το μεγαλύτερο ζήτημα, όπως συμπλήρωσε ο ίδιος, είναι ποιες από τις φτωχές και πιο ευάλωτες χώρες θα είναι στη σειρά για να τη λάβουν.
Ποιες χώρες είναι υπεύθυνες για την κλιματική αλλαγή
Η ρύθμιση του ΟΗΕ για τη χρηματοδότηση του κλίματος βασίζεται στην αρχή ότι οι πλούσιες χώρες έχουν μεγαλύτερη ευθύνη για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, επειδή έχουν προκαλέσει το μεγαλύτερο μέρος των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που θερμαίνουν τον πλανήτη από τη βιομηχανική επανάσταση.
Ιστορικά, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα των ΗΠΑ είναι μεγαλύτερες από εκείνες οποιασδήποτε άλλης χώρας, αλλά η Κίνα είναι σήμερα ο μεγαλύτερος παράγοντάς τους στον κόσμο από την άποψη της ρύπανσης που παράγεται κάθε χρόνο.
Επισημαίνεται ότι οι χώρες θα βρεθούν αντιμέτωπες με το ζήτημα της ιστορικής ευθύνης στη COP28, καθώς επιδιώκουν να εγκαινιάσουν ένα νέο ταμείο για την αποζημίωση των ευάλωτων κρατών σχετικά με το κόστος που έχουν ήδη υποστεί από τις φυσικές καταστροφές, οι οποίες προκαλούνται από το κλίμα.
Η Ε.Ε. εγκατέλειψε πέρσι τη σθεναρή αντίστασή της στο εν λόγω ταμείο, αλλά υπό τον όρο ότι μια μεγαλύτερη ομάδα χωρών θα καταβάλει εισφορές σε αυτό. Οι χώρες δεν έχουν ακόμα αποφασίσει ποιες θα συνεισφέρουν.
Οι ΗΠΑ είναι επιφυλακτικές ως προς την καταβολή πληρωμών που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως αποζημιώσεις για την κλιματική αλλαγή. Μάλιστα, ορισμένες χώρες που δεν είναι υποχρεωμένες να συνεισφέρουν στα ταμεία του ΟΗΕ για το κλίμα, το έκαναν ούτως ή άλλως, όπως η Νότια Κορέα και το Κατάρ. Άλλες έχουν αρχίσει να διοχετεύουν βοήθεια μέσω άλλων διαύλων.
Η Κίνα εγκαινίασε το Ταμείο Συνεργασίας Νότου για το Κλίμα το 2015 για να βοηθήσει τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες να αντιμετωπίσουν τα κλιματικά ζητήματα και – μέχρι στιγμής – έχει διαθέσει περίπου το 10% των 3,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων που έχει υποσχεθεί, σύμφωνα με τη δεξαμενή σκέψης E3G. Αυτό είναι ένα μέρος των εκατοντάδων δισεκατομμυρίων που δαπανά το Πεκίνο για την «Πρωτοβουλία μιας ζώνης και ενός δρόμου», υποστηρίζοντας έργα όπως πετρελαιαγωγοί και λιμάνια.
Τέτοιες ρυθμίσεις επιτρέπουν στις χώρες να συνεισφέρουν χωρίς υποχρέωση και αν αυτό γίνεται εκτός των κεφαλαίων του ΟΗΕ, μπορεί να αντιμετωπίσουν λιγότερο αυστηρά κριτήρια στις σχετικές δημόσιες εκθέσεις του Οργανισμού – γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την παρακολούθηση του πού πηγαίνουν τα χρήματα και πόσα πράγματι καταβάλλονται.
Ο Μπίφορντ Τσανγκ, ανώτερος σύμβουλος Πολιτικής στο E3G, δήλωσε ότι τυχόν μεγαλύτερη χρηματοδότηση για το κλίμα από την Κίνα θα ήταν «win-win» για το Πεκίνο. «Θα κέρδιζε η Κίνα διπλωματική επιρροή και θα πίεζε τους δυτικούς δωρητές να αυξήσουν τα ποσοστά τους στη χρηματοδότηση του κλίματος», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Πάντως, ορισμένες ευάλωτες χώρες, απογοητευμένες από τη μέχρι σήμερα υποτονική χρηματοδότηση, αναζητούν νέες πηγές για μετρητά. Η πρωτοβουλία «Bridgetown Initiative» υπό την ηγεσία των Μπαρμπέιντος πιέζει για την αναμόρφωση των πολυμερών αναπτυξιακών τραπεζών, ώστε να μπορούν να προσφέρουν μεγαλύτερη υποστήριξη σε έργα για το κλίμα. Άλλα έθνη έχουν συσπειρωθεί πίσω από μια παγκόσμια στον τομέα της Ναυτιλίας για την άντληση κεφαλαίων.
