Θερμοκρασίες ρεκόρ εν μέσω ακραίου καύσωνα και δυνατοί άνεμοι αποτέλεσαν ένα εκρηκτικό «κοκτέιλ» που προκάλεσε φωτιές σε πολλά μέρη της Ελλάδας τις τελευταίες μέρες.
Οι φλόγες εξαπλώθηκαν αστραπιαία με αποτέλεσμα χιλιάδες άτομα να αναγκαστούν να εκκενώσουν τα σπίτια τους και να απομακρυνθούν από τις περιοχές όπου μαίνονταν οι φωτιές.
Ο ρόλος της κλιματικής αλλαγής στην αύξηση του κινδύνου πυρκαγιών δεν μπορεί να αγνοηθεί. Ο πλανήτης είναι πλέον κατά μέσο όρο, 1,2 βαθμούς Κελσίου θερμότερος από ό,τι στο προβιομηχανικό κλίμα, με αποτέλεσμα αυτή η επιπλέον ζέστη να φέρνει συχνότερους καύσωνες και ξηρασίες.
Αυτές οι καιρικές συνθήκες κάνουν το περιβάλλον πιο επιρρεπές σε φωτιές και η αυξανόμενη συχνότητά τους έχει εκθέσει σε μεγαλύτερο κίνδυνο καταστροφής περιοχές που είναι ήδη ευαίσθητες στη φωτιά, όπως η Μεσόγειος, σύμφωνα με ανάλυση του Conversation.com.
Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν έναν δείκτη καιρού πυρκαγιάς για να εκτιμήσουν πόσο εύφλεκτη γίνεται η βλάστηση κάτω από ένα σύνολο καιρικών συνθηκών, όπως η θερμοκρασία, η υγρασία, η ταχύτητα του ανέμου και πόσο πρόσφατα έπεσε βροχή. Στη Μεσόγειο, η συχνότητα των ακραίων τιμών σε αυτόν τον δείκτη έχει αυξηθεί ταχύτερα από σχεδόν οπουδήποτε αλλού στη Γη από τα τέλη του 20ού αιώνα. Ως αποτέλεσμα, η Μεσόγειος αντιμετωπίζει τώρα 29 επιπλέον ημέρες ακραίων πυρκαγιών το χρόνο.
Η πρόσφατη περίοδος ακραίων πυρκαγιών στην Ελλάδα προέκυψε από ένα κύμα καύσωνα που θα ήταν τουλάχιστον 50 φορές λιγότερο πιθανό στο προβιομηχανικό κλίμα. Οι ημέρες με ακραίες καιρικές συνθήκες πυρκαγιάς αναμένεται να αυξηθούν έως το 2100, εάν δεν μειωθούν οι εκπομπές αερίων.
Αύξηση της περιόδου με ακραίο κίνδυνο φωτιάς – Δείτε το γράφημα
Αναλύοντας τα αίτια των πυρκαγιών
Όταν αποδίδεται η αιτία μιας πυρκαγιάς, είναι σημαντικό να γίνεται διάκριση μεταξύ των παραγόντων που προκαλούν την ανάφλεξη μιας φωτιάς και εκείνων που προκαλούν τη βλάστηση να γίνει τόσο ξηρή ώστε να προετοιμάζεται να καεί. Η κλιματική αλλαγή από μόνη της δεν μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά – μια σπίθα από πηγή ανάφλεξης ή κεραυνός είναι απαραίτητη.
Οι εμπρηστές κατηγορήθηκαν για την έναρξη τουλάχιστον ορισμένων από τις φωτιές στην Ελλάδα, αν και ο εμπρησμός είναι στην πραγματικότητα μια μικρή αιτία πυρκαγιών στη χώρα.
Από τις προηγούμενες ελληνικές πυρκαγιές με εξακριβωμένη αιτία ανάφλεξης, μόνο το 23% προκλήθηκαν από εμπρησμό. Τα περισσότερα προέκυψαν από φωτιές σε γεωργικές εκτάσεις που αρχικά άρχισαν να καίνε τα απόβλητα των καλλιεργειών, ή από πυρκαγιές σε θαμνώδεις εκτάσεις στην ανεπιθύμητη βλάστηση. Φυσικά, ο σχεδιασμός και τα μέτρα πρόληψης παίζουν τεράστιο ρόλο.
Καθώς η κλιματική αλλαγή παρέχει περισσότερες από τις συνθήκες που υποστηρίζουν τη φωτιά, δημιουργούνται νέες ευκαιρίες για τους ανθρώπους να ξεκινήσουν πυρκαγιές, είτε επίτηδες είτε κατά λάθος.
Μπορούν ακόμα να αποφευχθούν τα χειρότερα
Η συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων πυρκαγιάς θα επιταχυνθεί εάν η υπερθέρμανση του πλανήτη ξεπεράσει τους 2 βαθμούς Κελσίου, αλλά ο κόσμος μπορεί να αποφύγει τα πιο σοβαρά αποτελέσματα μειώνοντας δραστικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Δεν είναι πολύ αργά να σταματήσουμε να καίμε τα ορυκτά καύσιμα που προκαλούν την κλιματική αλλαγή και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, σημειώνει το Conversation.
Περιοχές όπως η Μεσόγειος έχουν φυσικά τοπία επιρρεπή στη φωτιά και δεν είναι ρεαλιστικό να περιμένουμε από τους ανθρώπους να αποκλείσουν εντελώς τις πυρκαγιές από τη ζωή τους. Η κοινωνία πρέπει να μάθει να προσαρμόζεται και να ζει με τη φωτιά, αυξάνοντας παράλληλα τις προετοιμασίες για πιο ακραία περιστατικά στο μέλλον.
Οι πυρκαγιές στην Ελλάδα είναι μια έντονη υπενθύμιση της απειλής που συνεπάγεται η κλιματική αλλαγή και χρειάζονται σύγχρονα μέσα και νέες αντιλήψεις για να αντιμετωπιστούν με επιχειρησιακό σχέδιο την ώρα που είναι σε εξέλιξη η πύρινη λαίλαπα, αλλά και περαιτέρω μέτρα για τη μείωση των εκπομπών. Η αποφασιστική δράση για τον περιορισμό των εκπομπών, τη διαχείριση των καυσίμων και την προετοιμασία των κοινοτήτων μπορεί, άλλωστε, να είναι ένα λιθαράκι για να μειώσουμε τους κινδύνους που θα προκαλέσουν οι φωτιές στο μέλλον.
