Οι καλοκαιρινές διακοπές του Αυγούστου, σιγά σιγά ολοκληρώνονται. Το Φθινόπωρο αναμένεται ιδιαίτερα «πυκνό» σε εξελίξεις, καθώς βρίσκονται σε εκκρεμότητα πολλά ανοικτά μέτωπα, στον τομέα της εργασίας και της κοινωνικής ασφάλισης.
Αν συνυπολογίσει κανείς, την αβεβαιότητα που «κληροδοτεί», η εξέλιξη της πανδημίας, γίνεται αντιληπτό ότι, εργαζόμενοι και συνταξιούχοι, θα βρεθούν μπροστά σε σημαντικές αλλαγές, που θα επηρεάσουν δραστικά την καθημερινότητά τους.
Α. Στον τομέα της εργασίας
1.Η σημαντικότερη αλλαγή αφορά,στον υποχρεωτικό εμβολιασμό σε μεγάλο αριθμό εργαζομένων, στον χώρο της υγείας. Εργαζόμενοι του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα από σήμερα, τίθενται σε αναστολή σύμβασης εργασίας, ενώ στη θέση τους, δύναται να προσλαμβάνεται προσωπικό, με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Σήμερα, λήγει η προθεσμία για όλο το προσωπικό(διοικητικό, υγειονομικό κλπ.) σε κέντρα αποθεραπείας, σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων, ΑΜΕΑ κλπ, ώστε να προβούν τουλάχιστον στην πρώτη δόση του εμβολίου. Όποιος αρνείται ή δεν έχει ολοκληρώσει την πρώτη φάση του εμβολιαστικού κύκλου, τίθεται σε αναστολή εργασίας, άνευ αποδοχών, ενώ προβλέπονται τσουχτερά πρόστιμα για τις επιχειρήσεις, που θα «συλληφθούν» να απασχολούν ανεμβολίαστο προσωπικό. Την 1η Σεπτεμβρίου λήγει η σχετική προθεσμία και για το προσωπικό στα νοσοκομεία, διαγνωστικά κέντρα κλπ. Ο αριθμός των εργαζομένων, που δεν έχουν ολοκληρώσει τον εμβολιασμό, είναι σημαντικός και αναμένεται να υπάρξει έντονο λειτουργικό πρόβλημα, στις ιδιωτικές και δημόσιες δομές υγείας, αν προκύψει μεγαλύτερος αριθμός νοσούντων COVID-19,το επόμενο διάστημα και αυξημένες ανάγκες νοσηλείας.
2.Το φετινό Φθινόπωρο, αναμένεται να είναι το πρώτο χρονικό διάστημα, από την έναρξη του πανδημικού κύματος, που οι εργαζόμενοι θα μείνουν χωρίς «δίχτυ προστασίας». Οι αναστολές συβάσεων εργασίας και η ειδική αποζημίωση των 534 ευρώ, έχει παραμείνει πια σε ισχύ, για πολύ μικρό αριθμό εργαζομένων (σε εκθέσεις, παιδότοπους, σε πολιτιστικές και ψυχαγωγικές ενώσεις κλπ.).Το πραγματικό όμως πρόβλημα, είναι η λήξη της προστασίας από την απόλυση, για τους εργαζόμενους που είχαν τεθεί σε αναστολή σύμβασης εργασίας, το προηγούμενο διάστημα. Η λήξη της προστατευτικής περιόδου, αναμένεται να δώσει την δυνατότητα απολύσεων σε χιλιάδες επιχειρήσεις, αφού θα έχει λήξει και η σχετική απαγόρευση απολύσεων, για όσους έλαβαν τις λεγόμενες επιστρεπτέες προκαταβολές. Η τουριστική κίνηση έδωσε σημαντικές ανάσες, όμως το πρόβλημα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα είναι τεράστιο, αφού τον Σεπτέμβρη επανέρχονται οι φορολογικές και μέρος των ασφαλιστικών και δανειακών υποχρεώσεων, ενώ τίθεται σε «ουσιαστική» ισχύ, ο νέος Πτωχευτικός Νόμος.
3.Σε εκκρεμότητα παραμένει ουσιαστικά και η εφαρμογή του εργασιακού «νόμου Χατζηδάκη»(ν.4808/2021), που αλλάζει τα πάντα στα χρονικά όρια εργασίας( π.χ. άδειες, υπερωρίες), στις απολύσεις και στα συνδικαλιστικά δικαιώματα. Επί της ουσίας, η μόνη ερμηνευτική εγκύκλιος που έχει εκδοθεί μέχρι σήμερα, αφορά τα ζητήματα των αδειών και αναμένονται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι «οδηγίες», για την εφαρμογή των ρυθμίσεων του νόμου, που αφορούν τις καταγγελίες των συμβάσεων εργασίας για οικονομικο-τεχνικούς λόγους και για τις συνδικαλιστικές ελευθερίες(μητρώο συνδικαλιστικών οργανώσεων, αλλαγές στο δικαίωμα της απεργίας, προστασία συνδικαλιστικών στελεχών κλπ.).
Β. Στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης
1.Η πιο σημαντική παρέμβαση βρίσκεται σε εξέλιξη και αφορά την δημιουργία του νέου Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ).Η κυβέρνηση κατέθεσε το σχετικό νομοσχέδιο στη βουλή,λίγο πριν αυτή σταματήσει τις εργασίες της, για τις καλοκαιρινές διακοπές και αναμένεται με ενδιαφέρον η συζήτηση και η ψήφισή του στην Ολομέλεια, στα τέλη του Αυγούστου. Το νέο νομοσχέδιο, έχει ξεσηκώσει «θύελλα» αντιδράσεων από κόμματα και συνταξιουχικές ενώσεις, που ασκούν έντονη κριτική κάνοντας λόγο, για ένα δαπανηρό και κυρίως αχρείαστο ρίσκο, που λαμβάνεται, που στόχο έχει την ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης. Η βασική αντιπαράθεση εστιάζεται στο κόστος μετάβασης, από το διανεμητικό στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα,που ξεπερνάει τα 78 δις ευρώ, στο χειρότερο σενάριο, ποσό, που δημιουργεί ζητήματα βιωσιμότητας του χρέους και επηρεάζει την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Η κυβέρνηση απαντά ότι, το νέο σύστημα θα δώσει έντονες αναπτυξιακές προοπτικές και θα προκαλέσει αύξηση, στις μελλοντικές επικουρικές συντάξεις.
2.Σημαντικές εκκρεμότητες έχει να αντιμετωπίσει ο e-ΕΦΚΑ, που εισέρχεται ενδεχομένως, στην πιο κρίσιμη περίοδο, της τετράχρονης ιστορίας του. Η πανδημία έχει προκαλέσει καθίζηση στα έσοδα και εκτόξευση στις δαπάνες του φορέα, που οφείλονται αφενός στην υστέρηση πόρων, λόγω της πανδημίας και αφετέρου στην κάλυψη των αναστολών συμβάσεων εργασίας (κάλυψη των ασφαλιστικών υποχρεώσεων στο ύψος του ονομαστικού μισθού).Πρόβλημα όμως υπάρχει και με τις δαπάνες σε συντάξεις, καθώς το 2021 θα είναι το «έτος της μεγάλης φυγής» για τους υποψήφιους συνταξιούχους. Η παραπληροφόρηση για τις αλλαγές στα όρια ηλικίας από το 2022 και μετά, αλλά και οι γενικότερες συνθήκες εργασίας(πχ τηλεκπαίδευση, εντατικοποίηση εργασίας), σε συνδυασμό με τις ευνοϊκές διατάξεις που εξακολουθούν να ισχύουν, για όσους έχουν περισσότερα από 30 έτη ασφάλισης, θα οδηγήσουν σε περισσότερες από 220.000 αιτήσεις συνταξιοδότησης, μέχρι το τέλος του έτους, δημιουργώντας πρόσθετες υποχρεώσεις, για το ταμείο του e-ΕΦΚΑ. Παρεπόμενη συνέπεια, θα είναι και η διαιώνιση του προβλήματος των καθυστερήσεων στην διεκπεραίωση των συντάξεων, αφού οι παρεμβάσεις του Υπουργείου Εργασίας (συμμέτοχή ιδιωτών, προκαταβολές συντάξεων, απλοποίηση νομοθεσίας, νέο τηλεφωνικό κέντρο) δεν μοιάζουν ικανές να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Ήδη το χρονοδιάγραμμα της «ψηφιακής σύνταξης ΑΤΛΑΣ» δεν τηρείται και το κύμα φυγής, θα επιβαρύνει μια ήδη κάκιστη κατάσταση, που επικρατεί στις υπηρεσίες των ασφαλιστικών ταμείων.
3.Το δημοσιονομικό πρόβλημα, που περιγράφεται ανωτέρω, κινδυνεύει να γιγαντωθεί περαιτέρω, λόγω της αναμενόμενης απόφασης του ΣτΕ για τις αντισυνταγματικές μειώσεις-περικοπές σε επικουρικές συντάξεις και Δώρα(για το περίφημο ενδεκάμηνο 6/2015-5/2016), που όπως όλα δείχνουν, θα δικαιώνει τους συνταξιούχους. Το κόστος, θα ξεπεράσει τα 2 δις ευρώ και ο φόβος για μη συμμόρφωση, από πλευράς του κράτους, είναι περισσότερο από ορατός. Οι συνταξιούχοι δικαίως «βρίσκονται στα κάγκελα» και είναι βέβαιο ότι δεν θα ανεχτούν να χάσουν, ούτε ένα ευρώ, από όσα έστω «κουτσουρεμένα», τους έχει επιδικάσει η δικαιοσύνη, ειδικά μετά τα εκατοντάδες εκατομμύρια, που δόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, για την στήριξη μεγάλων επιχειρήσεων, για τα ΜΜΕ, για αμυντικές δαπάνες κλπ.
Το βέβαιο είναι ότι το αποτέλεσμα της κυβερνητικής διαχείρισης στην οικονομία, για την περίοδο της πανδημίας, θα φανεί, μέχρι το τέλος του έτους. Τότε θα έχουμε ξεκάθαρη εικόνα, για τις επιπτώσεις, με την προϋπόθεση ότι, όλα τα ανωτέρω, δεν θα ανατραπούν, από μια απευκταία, επιδείνωση, στο μέτωπο του κορωνοϊού.
Το πιθανότερο είναι αυτό χρονικά, να συμπέσει και με την άτυπη έναρξη και της προεκλογικής περιόδου.
(Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος-Εργατολόγος)
