Οι διαφωνίες για το ερωτηματικό της εκδήλωσης με τίτλο «Μένουμε Ευρώπη;» δεν ήταν συγκυριακές, όσο και αν εκ πρώτης όψης όσοι αντιτάχθηκαν σ’ αυτήν το έκαναν επειδή καθοδηγείτο από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Αυτές όμως οι διαφωνίες αφορούν το πως κανείς αντιλαμβάνεται την Ευρώπη. Η θέση πως στ’ ότι «Μένουμε Ευρώπη» χωρά μόνο τελεία, θυμίζει τους φεουδάρχες και τους αποικιοκράτες που αντιλαμβάνονταν τη δουλοπαροικία και την αποικιοκρατία αντίστοιχα ως το τέλος της ιστορίας. Η Ευρώπη όμως είναι μια δημοκρατική κοινότητα λαών και ατόμων και ως τέτοια κανένα τέλος και καμία τελεία δεν χωρά σ’ αυτήν. Όπως τόνισε σ’ αυτή την εκδήλωση ο Ευάγγελος Βενιζέλος «δεν υπάρχει Ευρώπη χωρίς δημοκρατικές αξίες, χωρίς κράτος δικαίου, χωρίς θεμελιώδη δικαιώματα, χωρίς ανεξάρτητη δικαιοσύνη, χωρίς ανεξάρτητες αρχές, χωρίς τη νομολογία του ΔΕΕ και του ΕΔΔΑ, χωρίς το κεκτημένο του θεσμικού και νομικού πολιτισμού της ευρωπαϊκής φιλελεύθερης δημοκρατίας….Δεν είναι ούτε μια, ούτε δεδομένη η Ευρώπη. Είναι μια συνεχής σκληρή διαπραγμάτευση. Μια δύσκολη διαρκής επιβεβαίωση».
Όσοι εξηγούν την άνοδο του λαϊκισμού απαξιώνοντας όλους όσοι ψηφίζουν λαϊκίστικά μορφώματα ή είναι βαθιά νυχτωμένοι ή θέλουν να φέρουν οι ίδιοι βαθιές νύχτες. Η άνοδος των λαϊκιστών δεν οφείλεται στον ανορθολογισμό, αν και είναι εκδήλωση ανορθολογισμού. Οφείλεται στ’ ότι στα μάτια αυτών των ανθρώπων, οι ελίτ βάζουν «τελεία» στην κατάστασή τους. Αυτή η «τελεία» προβάλλει στα μάτια τους ως το δόγμα εκείνων των «προσοντούχων» που ζουν τέλεια και συνάμα απαξιώνουν όσους δεν έχουν τα «αξιοκρατικά προσόντα» τους. Όπως λέει και ο γραφειοκράτης του Επιμελητηρίου Γεωργίας στο βιβλίο του Ματιάς Ενάρ, «Το ετήσιο συμπόσιο της συντεχνίας των νεκροθαφτών», από το Στερέωμα σε μετάφραση της Σοφίας Διονυσοπούλου: «Δεξιότητες κάποιου που δεν κατέχει καμία δεξιότητα». Οι πολίτες που τους απαξιώνουν οι «αξιοκρατικές» θεωρίες επειδή αδυνατούν να παρακολουθήσουν τους ρυθμούς των αγορών, βλέποντας να μη σέβονται την αξιοπρέπεια τους, όταν ακούν πως η Ευρώπη είναι μια «τελεία», συσπειρώνονται εναντίον της και εναντίον της Δημοκρατίας. Αυτή η Ευρώπη στο μυαλό τους ταυτίζεται με την αδιαφορία για το μέλλον τους. Μπορεί και να τους αδικώ. Δεν είναι όλοι όσοι σκέπτονται πως μετά το «Μένουμε Ευρώπη», μπαίνει μόνο τελεία, μια ελίτ αδιάφορη για τους φτωχούς και τους μεσαίους. Δυστυχώς όμως οι λεπτές αποχρώσεις αυτής της άποψης δεν γίνονται αντιληπτές απ’ όσους αγωνιούν συνεχώς για το αύριο το δικό τους και της οικογένειάς τους.
Η Ευρώπη είναι ένας διάδρομος. Σ’ αυτόν τρέχουν όλοι όσοι θεωρούν την οικονομική ενοποίηση το τέλος του διαδρόμου και βάζουν εδώ τελεία και όσοι από την άλλη επιμένουν πως αυτός ο διάδρομος δεν έχει τέλος και τελεία. Γιατί δεν υπάρχει τελεία στην προσπάθεια μείωσης των ανισοτήτων και ενοποίησης της Ευρώπης. Μόνο μια τέτοια Ευρώπη μπορεί να γίνει όραμα και των μεσαίων και των φτωχότερων στρωμάτων και όχι μόνο των ελίτ. Μόνο έτσι η Ευρώπη θα εμπνέει για την περαιτέρω εμβάθυνση και ομοσπονδοποίηση της και δεν θα φαντάζει σαν διάδρομος στον οποίο τρέχουν μόνο Μεγάλες Εταιρείες, γραφειοκράτες, διεφθαρμένοι Παντσέρι και όσοι πίσω από τη φιλολογία περί «Κέντρου» βλέπουν την κατάργηση της διάκρισης Αριστερά – Δεξιά από την αντίθεση «ανοικτό-κλειστό». Την κατάργηση δηλαδή του οξυγόνου κάθε φιλελεύθερης αστικής Δημοκρατίας.
(Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι δρ κοινωνιολογίας)
