Η ολική επαναφορά των ταλιμπάν μετά από 20 χρόνια αλλάζει τις συνθήκες στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και προκαλεί μεγάλη νευρικότητα στη δύση αφού οι εκτιμήσεις των αναλυτών αλλά και κυβερνήσεων έπεσαν έξω.
Είναι προφανές ότι θα προκληθεί νέο προσφυγικό ρεύμα, ήδη χιλιάδες Αφγανοί έχουν εκτοπιστεί στο εσωτερικό της χώρας ενώ πολλοί έχουν ξεκινήσει ένα μακρύ και αβέβαιο ταξίδι σε ένα περιβάλλον τουλάχιστον εχθρικό. Το Πακιστάν ήδη φιλοξενεί περίπου 3 εκατομμύρια Αφγανούς και δεν θα δεχθεί άλλους, το Ιράν φιλοξενεί και αυτό 3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες και ετοιμάζει σκηνές για τη φιλοξενία και άλλων και η Τουρκία που και αυτή φιλοξενεί εκατομμύρια πρόσφυγες χτίζει τείχος για να εμποδίσει την πρόσβαση σε άλλους.
Σε επίπεδο ΕΕ πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες συναντήσεις και ήδη διαφαίνεται ότι και πάλι δε θα υπάρξει κοινή διαχείριση. Κράτη μέλη έσπευσαν να παρουσιάσουν τις θέσεις τους με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Ελλάδα η οποία μέσω του υπουργού μετανάστευσης τόνισε ότι η ΕΕ δεν είναι έτοιμη να βιώσει μια κρίση σαν του 2015. Το ερώτημα είναι βέβαια τι έκανε η ΕΕ τόσο καιρό για να προετοιμαστεί αφού το 2015 η αποτυχία να βρει μια ευρωπαϊκή απάντηση στο προσφυγικό οδήγησε στην τεράστια κρίση υποδοχής εκείνης της περιόδου. Η Αυστρία από την πλευρά της προτείνει κέντρα απέλασης σε γειτονικές του Αφγανιστάν χώρες και επιτόπου βοήθεια ώστε να αποτραπεί η μετακίνηση προσφύγων. Υπάρχουν και αρκετές δηλώσεις αξιωματούχων της ΕΕ, οι οποίες το μόνο που φανερώνουν είναι τις διαφορετικές προσεγγίσεις. Υπάρχει συμφωνία στη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων και την εκκένωση Αφγανών που συνεργάστηκαν με την ΕΕ και τα κράτη μέλη. Η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, αρμόδια για τη Μετανάστευση, τόνισε ότι πρέπει να προστατευθούν άνθρωποι που βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο και αναφέρθηκε σε δημοσιογράφους, εργαζόμενους σε ΜΚΟ και υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ειδικά γυναίκες.
Οι δηλώσεις του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νταβιντ Σασόλι ότι «Η Ε.Ε. οφείλει να υποδεχθεί Αφγανούς πρόσφυγες», δεν μπορούν να αντιστρέψουν την εικόνα της γνωστής αναποτελεσματικότητας της ΕΕ στη διαχείριση μεγάλων πολιτικών κρίσεων. Γιατί η κρίση του Αφγανιστάν δεν προέκυψε σήμερα αλλά σοβεί δεκαετίες και έχει κοστίσει στη δύση λόγω των επιλογών της.
Η ΕΕ πριν την πτώση της Καμπούλ είχε «δείξει» την κατεύθυνση που θα ακολουθήσει μέσω δηλώσεων του Ύπατου Αρμοστή για τις εξωτερικές υποθέσεις Γιόζεπ Μπορέλ, ο οποίος τόνισε ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να παρέχει βοήθεια στον αφγανικό λαό με βάση τις ανάγκες και καλεί όλα τα μέρη να επιτρέψουν την ασφαλή και απρόσκοπτη πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας στον αφγανικό πληθυσμό —γυναίκες, άνδρες και παιδιά— που βρίσκεται σε ανάγκη, συμπεριλαμβανομένου του μεγάλου αριθμού εσωτερικά εκτοπισμένων ατόμων. Η ΕΕ καλεί τους Ταλιμπάν να τηρούν τις υποχρεώσεις τους δυνάμει του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου σε όλες τις περιστάσεις. Η ΕΕ θα στηρίξει επίσης τους γείτονες του Αφγανιστάν για την αντιμετώπιση των αρνητικών δευτερογενών συνεπειών, που είναι αναμενόμενο να προκύψουν από την αύξηση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών». Δεν έκανε καμία αναφορά σε πρόσφυγες και ενδεχόμενες ροές ούτε στο πως και εάν η ΕΕ θα προετοιμαστεί για αυτό.
Για την Ελλάδα «ασπίδα της Ευρώπης» δεν μπορούμε δυστυχώς να περιμένουμε πολλά, ειδικά όταν ο αρμόδιος υπουργός σε απάντηση στην αξιωματική αντιπολίτευση για το θέμα αναφέρεται σε «ορδές μεταναστών» που παραπέμπει σε ακροδεξιά και φασιστική ρητορική που ακούστηκε και την περίοδο της ονομαζόμενης «προσφυγικής κρίσης».
Ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης είναι Επικεφαλής Συνηγορίας SolidarityNow
