Στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου φάνηκε η σύμπνοια της Δύσης για μεγαλύτερους εξοπλισμούς ακόμη και για κοινή προμήθεια πυρομαχικών (Ζ. Μπορέλ) προκειμένου να αναχαιτισθεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Παλιότερα η Διάσκεψη αυτή χρησιμοποιείτο για γεφύρωση των διαφορών ή για αναγγελία των προθέσεων των ισχυρών χωρών ώστε το παιγνίδι να είναι με ανοιχτά χαρτιά και να προλαμβάνονται τα δυσάρεστα. Βέβαια, το 2007 στις προθέσεις του Πούτιν δεν δόθηκε σημασία. Τώρα η μόνη προσέγγιση, με αμφίβολα αποτελέσματα, ήταν μεταξύ Αμερικανού και Κινέζου ΥΠΕΞ ενώ απουσίαζε η Ρωσία. Οι γέφυρες αντικαταστάθηκαν από σαλπίσματα. Οι συνομιλίες από συνθήματα.
Ένας χρόνος πολέμου στην Ουκρανία κατέληξε σε μακρόχρονο αγώνα τριβής των αντιπάλων. Τα πυρομαχικά και τα όπλα των Ευρωπαίων και Αμερικανών θα φτάσουν στους Ουκρανούς μετά από μήνες ενώ οι Ρώσοι φαίνεται να επικρατούν, με προοπτική ελέγχου της ανατολικής περιοχής που είναι πλούσια σε αγροτικά προϊόντα και μεταλλεύματα. Η κύρια γραμμή άμυνας των Ουκρανών φαίνεται ότι σταδιακά σπάει, δεν έχουν εφεδρείες και θα αναγκαστούν να αποσυρθούν στις μεγάλες πόλεις και στον Δνείπερο ποταμό. Η Ουκρανική κυβέρνηση δεν προφταίνει να καλύψει τις απώλειες με την δυτική στρατιωτική βοήθεια. Η Δύση διολισθαίνει σε μεγαλύτερη εμπλοκή και η Ρωσία ενεργοποιεί μεγάλους αριθμούς στρατευμάτων, με πιθανότητα να εξελιχθεί αυτός ο πόλεμος σε μακροχρόνια αντιπαράθεση. Μια «θερμή» και όχι «ψυχρή» γραμμή τύπου Νότιας και Βόρειας Κορέας.
Το στρατιωτικό-βιομηχανικό πλέγμα επανέρχεται ισχυρότερο και τροφοδοτεί την αμερικανική πολιτική έντασης μέσω των χρηματοδοτούμενων πολιτικών κομμάτων και προσώπων και συγχρόνως σπέρνει ελπίδες ότι μπορεί να τροφοδοτήσει μέσω των εξοπλισμών την οικονομική ανάπτυξη. Η Γερμανία παγιδεύτηκε σε αυτή τη λογική. Ο χαμένος είναι η Ευρώπη που μένει χωρίς ενεργειακούς πόρους και ξοδεύει για αμερικανικούς εξοπλισμούς και βοήθεια στην Ουκρανία αντί να εφαρμόζει κοινωνικά και αναπτυξιακά προγράμματα.
Το καπιταλιστικό σύστημα δεν μπορεί να διατηρήσει την παραγωγή προϊόντων και το επίπεδο των εργαζόμενων, με κίνδυνο να μειώνεται το ποσοστό κέρδους, να μειώνεται το παγκόσμιο εμπόριο, να αυξάνονται οι ανισότητες και να προσφεύγει σε επικίνδυνες διεξόδους για εύρεση πόρων και αύξηση του κέρδους, οι οποίες όμως έχουν κινδύνους παγκόσμιας σύρραξης και ολοκληρωτικής εγκατάλειψης ή συγκράτησης των κινδύνων του κλίματος.Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα οι ξένες επενδύσεις έφτασαν το 2007 το 5,3% του παγκόσμιου ΑΕΠ και διολίσθησε στο 1,3% το 2020. Μετά την παγκόσμια κρίση του 2008 αυξήθηκαν οι περιορισμοί του εμπορίου (κυρώσεις) κατά πέντε φορές.
Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες, δειλές και άβουλες, σέρνονται πίσω από την αμερικανική πολιτική που υπερασπίζεται πλέον όχι την παγκόσμια ελευθερία της αγοράς και των πολυεθνικών της γενικά αλλά το στρατιωτικο-βιομηχανικό πλέγμα και την τελευταία γραμμή διασφάλισης του επιπέδου των εργαζόμενών της.
Τα δεξιά-συντηρητικά κόμματα έχουν εγκαταλείψει κάθε έννοια φιλελευθερισμού, ακολουθούν πιστά τις οικονομικές ολιγαρχίες και την ακροδεξιά σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα.
Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην Ευρώπη χάνουν τη δυναμική τους λόγω έλλειψης στόχων και προγράμματος, διαφοροποιημένου από την Δεξιά.
Αυτή η κατάσταση δίνει χρόνο στις οικονομικές ολιγαρχίες, με την προστασία των συντηρητικών κυβερνήσεων και των νέων τεχνολογιών να διεκδικούν μεγαλύτερο μερίδιο, κύρια από την ενεργειακή πίτα.
Το ιδεολογικό κενό έρχονται να καλύψουν τα ακροδεξιά κόμματα ή τα μεταμορφωμένα δεξιά με περισσότερο εθνικισμό, καταστολή, αποπροσανατολισμό μέσω των ελεγχόμενων μέσων επικοινωνίας, εμφανή ρατσισμό και εργασιακή εκμετάλλευση.
Έχουμε λοιπόν μια αμφίβολη και με σκαμπανεβάσματα οικονομική ανάπτυξη, μια πανσπερμία τοπικών πολέμων, η οποία σε μερικές περιπτώσεις έχει κινδύνους επέκτασης, μια άνοδο της ακροδεξιάς που σε μερικές χώρες της Δύσης επελαύνει και φυσικά την κλιματική κρίση (εμφανίστηκε και στην ξένη ορολογία ο όρος Polycrisis).
Όπως τις παραμονές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου έτρεχαν οι ηγεσίες των χωρών σαν υπνωτισμένες να συμμετάσχουν σε μια αντιπαράθεση που τάχαμου θα έληγε σε λίγους μήνες και μετά θα ακολουθούσε η παγκόσμια ανακατανομή των πόρων και των αποικιών έτσι και τώρα αποδέχονται άκριτα την παγκόσμια γεωπολιτική κρίση και την μείωση του παγκόσμιου εμπορίου για να σταματήσουν την άνοδο της Κίνας.
Εξοπλίζονται όπως την εποχή του Ψυχρού Πολέμου και νομίζουν ότι η Δύση θα διατηρήσει τα κέρδη της με εμπόριο και καλές σχέσεις μόνο στο μισό του πλανήτη.
Οι κίνδυνοι συγκρούσεων μεγάλων δυνάμεων με πυρηνικά όπλα γίνονται ορατοί. Βάζουν όλοι μπροστά τον εκσυγχρονισμό των πυρηνικών όπλων που είχε σταματήσει το 1992. Τα μικρά πυρηνικά όπλα, μεγάλης όμως ισχύος, μεταφερόμενα σε φορτηγά αυτοκίνητα, αεροσκάφη ή υποβρύχια βγαίνουν από τις αποθήκες. Ποντάρουν ότι μπορεί να γίνει περιορισμένος πυρηνικός πόλεμος χωρίς να καταστραφεί ο πλανήτης. Επικίνδυνες ψευδαισθήσεις!
Οι στρατιωτικές δαπάνες το 2021 (τελευταία χρονιά που υπάρχουν στοιχεία από το SIPRI) αυξήθηκαν και έφτασαν για πρώτη φορά τα 2,2 τρις δολ. Φανταστείτε τι θα γίνει από εδώ και πέρα με τον πόλεμο στην Ουκρανία και την κακή αρχή που έγινε με τη διαφοροποίηση των συνόρων στην ίδια την ανατολική Ευρώπη.
Συμπέρασμα: Πολλαπλή κρίση. Πόλεμος στην Ευρώπη, κίνδυνοι στον Ειρηνικό (Ταϊβάν-Κίνα), τεράστιοι εξοπλισμοί, προετοιμασίες πυρηνικών όπλων, αναδίπλωση οικονομιών, εμπόδια στο διεθνές εμπόριο, στασιμότητα ανάπτυξης και άνοδος πληθωρισμού, διεύρυνση ανισοτήτων στο εσωτερικό των χωρών, ασθένειες-πανδημίες, κλιματική κρίση και φυσικές καταστροφές.
Χρειάζεται να ψάξουμε παραπάνω για να πούμε ότι αν δεν βάλουμε φρένο ο πλανήτης θα οδηγηθεί στην καταστροφή; Χρειάζεται πολύ σκέψη για να πούμε «ως εδώ»;
Η συνεργασία προοδευτικών κομμάτων και προσώπων για προστασία φιλελεύθερων και σοσιαλιστικών ιδεών είναι επιτακτική και άμεσης προτεραιότητας. Αλλιώς τα «γεράκια» θα μας οδηγήσουν όπως τη δεκαετία του 1910.
(Ο Ν. Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)
