Η κυβέρνηση θέλει να μας πείσει ότι κάνει ότι μπορεί σε δύσκολες συνθήκες. Δεν μας λέει όμως που το πάει σε βάθος χρόνου. Είναι η κλασική νοοτροπία της Δεξιάς. «Πάμε και βλέπουμε». «Τα ρυθμίζει όλα η αγορά». Και την Οικονομία και την Υγεία και την Παιδεία.
Έτσι, βλέπει πολύ κοντά, μέχρι τα πόδια της.
Από την πλευρά της Αριστεράς, ένα μέρος της βλέπει μόνο πολύ μακριά και ένα άλλο βλέπει κι αυτό τα πόδια του. Μας λείπει η προσέγγιση στο μέσο. Εκεί είναι το πρόβλημα.
Ιστορικά, υπήρξαν πολιτικές, σε δύσκολες συνθήκες, που φρόντισαν και τα ζητήματα του παρόντος και λίγο πιο πέρα, έστρεψαν την κοινωνία λίγο δημοκρατικότερα και μείωσαν τις ανισότητες.
Η περίπτωση του προγράμματος NewDeal από τον πρόεδρο Ρούζβελτ από το 1933-1939 είναι μια από αυτές που άφησε τα σημάδια της μέχρι και σήμερα, παρά τις προσπάθειες άλλων προέδρων να την αντιστρέψουν.
Η οικονομική κρίση
Η κρίση του 1929, μείωσε την βιομηχανική παραγωγή στο ένα τρίτο, οι τιμές έπεσαν κατά 20% προκαλώντας αποπληθωρισμό που δυσκόλεψε την αποπληρωμή των δανείων. Σχεδόν το 50% της εργατικής δύναμης δεν χρησιμοποιείτο. Οι καταθέσεις στις τράπεζες μέχρι τότε δεν διασφαλίζονταν. Η ανακούφιση των φτωχών ήταν υπόθεση οικογενειακή ή της φιλανθρωπίας. Η αγροτική παραγωγή έπεσε κατά 50%. Το 40% των τραπεζών κατέρρευσε. Οι ΗΠΑ ήταν η μόνη βιομηχανική χώρα χωρίς σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Η ανεργία την περίοδο 1929-1933 έφτασε από το 4% στο 25%.
Και τι εφαρμόσθηκε στο NewDeal;
Έγιναν μεταρρυθμίσεις στην Wall Street, πάρθηκαν μέτρα για τους αγρότες και τους άνεργους, δημιουργήθηκε Κοινωνικό Σύστημα (όχι σαν τα ευρωπαϊκά),φτιάχτηκαν 650.000 μίλια δρόμοι, αεροδρόμια, φράγματα, κτίσθηκαν 125.000 δημόσια κτίρια, υπήρξε πρόγραμμα αναδάσωσης και ελέγχου των πλημμυρών, δόθηκαν κουπόνια φαγητού για τους φτωχούς, ενισχύθηκαν τα συνδικάτα εργαζομένων, απαγορεύθηκε η εργασία των ανηλίκων.
Σαν αποτέλεσμα βγήκε η κοινωνία με λιγότερες απώλειες από την οικονομική κρίση και βρέθηκε πιο συμπαγής και προετοιμασμένη όταν έφτασε η δίνη του πολέμου.
Που βρήκαν τα χρήματα για την υλοποίηση αυτού του προγράμματος;
Φορολογήθηκε ο μεγάλος πλούτος πάνω από 5 εκατομμύρια δολάρια με φόρο 79% και τα αδιανέμητα κέρδη με φόρο από 7-27%, εκτός από τις μικρές επιχειρήσεις.
Τα μέτρα αυτά έδωσαν τη δυνατότητα στο Δημοκρατικό κόμμα να κερδίσει τις 7 από εννέα προεδρικές αναμετρήσεις από το 1933 μέχρι το 1969. Ακόμη και ο ρεπουμπλικάνος Αϊζενχάουερ(1953-1961) δεν τόλμησε να τα πειράξει.
Ήταν το τέλειο φάρμακο οι πρακτικές του NewDeal; Όχι, ο Κέϋνς αμφισβητεί ότι η ύφεση τελείωσε με τα μέτρα. Έγιναν μεγάλες υποχωρήσεις και συμβιβασμοί. Ο πόλεμος ήταν καταλυτικός στη χρησιμοποίηση όλων των ανθρώπων κι όλων των πόρων.
Τα παραπάνω απλά δείχνουν ότι μπορεί να υπάρξει αναπτυξιακό και κοινωνικό πρόγραμμα ακόμη και όταν μια χώρα (ομολογουμένως μεγάλη και με πολλούς πόρους και δυνατότητες) βρίσκεται με το 40% των τραπεζών σε κατάρρευση και το 25% του εργατικού δυναμικού σε ανεργία.
Δυστυχώς, η κυβέρνηση της ΝΔ προσανατολίζεται σε άλλη κατεύθυνση. Ενισχύει τον μεγάλο πλούτο, που δεν είναι καν παραγωγικός. Είναι στη χώρα μας παρασιτικός (επικοινωνία και ποδόσφαιρο) και επεμβατικός στα πολιτικά πράγματα. Με διάλυση των κοινωνικών προγραμμάτων και καταστολή για όσους αντιδρούν. Αυτό οδηγεί σε σπατάλη των πόρων, αύξηση των ανισοτήτων και αποσύνθεση της κοινωνίας.
Είναι καθήκον των δημοκρατικών δυνάμεων να αποκαλύψουν τα κυβερνητικά σχέδια και μεθοδεύσεις, να αντιστρέψουν την αναδιανομή προς τα πάνω και να δείξουν άλλους δρόμους, δοκιμασμένους όχι αναγκαστικά σε σοσιαλιστικό περιβάλλον αλλά με βήματα που οδηγούν σήμερα σε μείωση των ανισοτήτων και αύριο σε καλύτερες συνθήκες. Αν τολμήσουν θα τους ακολουθήσει ο κόσμος της εργασίας που παραπλανήθηκε. Αν ακολουθήσουν την πεπατημένη, τάχαμου για σιγουριά, κι ο κόσμος θα ακολουθήσει την ‘’πεπατημένη’’ της Δεξιάς ή μπορεί και την Ακροδεξιά.
Στην αναδιανομή και στις δουλειές θα κριθεί η μάχη, όχι στα λόγια.
(Ο Νίκος Τόσκας είναι Υποστράτηγος (ε.α.), πρώην Υπουργός)
