Ο «στρατηγός Φεβρουάριος», το φρούριο και η μπλόφα…
«Η Ρωσία έχει δύο στρατηγούς που μπορεί να εμπιστεύεται: Τους στρατηγούς Ιανουάριο και Φεβρουάριο». Την ρήση του τσάρου Νικόλαου του Α´ (1796-1855) φαίνεται ότι έλαβε σοβαρά υπόψη του ο Βλαντριμίρ Πούτιν για να ξεκινήσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου του 2022.
Το ζητούμενο είναι η τελική έκβαση της κάθε στρατιωτικής επιχείρησης. Επ΄ αυτού ο Ναπολέων Βοναπάρτης έλεγε ότι: «Τα φρούρια και τις γυναίκες ή πρέπει να τα καταλάβει κανείς αμέσως ή να παραιτηθεί από την κατάληψή τους».
Στην προκειμένη περίπτωση ο Πούτιν μας έχει δείξει ότι από γυναίκες ξέρει, απομένει να δούμε εάν ξέρει και από φρούρια…
Ο Σουν Τζου, Κινέζος θεωρητικός της στρατηγικής του 5ου αιώνα έλεγε : «Να φαίνεσαι αδύναμος όταν είσαι δυνατός και δυνατός όταν είσαι αδύναμος». Και αυτό είναι το αίνιγμα των τελευταίων ημερών:
– Τελικά η Ρωσία διαθέτει στρατιωτική ισχύ και γι΄ αυτό σηκώνει ανάστημα στην Δύση ή παραμένει αδύναμη και απλώς εμφανίζεται δυνατή βάσει του θεωρήματος Σουν Τζου ;
Στην Δύση, την τελευταία τριαντακονταετία είχε διαμορφωθεί η εντύπωση ότι η στρατιωτική μηχανή της Ρωσίας παρέμενε ημιπαράλυτη. Η δε ρωσική αμυντική βιομηχανία που βρίσκεται υπο τον απόλυτο έλεγχο του Κρεμλίνου -θεωρούσε η Δύση ότι-έχει μέτριες αποδόσεις και πάντως διόλου ανταγωνιστικές στην αμερικανική και ευρωπαϊκή βιομηχανία. Ενώ όταν η Ρωσική αμυντική βιομηχανία παρουσίαζε στο πεδίο της μάχης ή των ασκήσεων κάποιο αξιόλογο προϊόν (πχ αντιαεροπορικά S-400 ,πύραυλοι Iskandar, τεθωρακισμένα BMB-3 ) που επιχειρησιακά υπερείχε του αντίστοιχου δυτικού συστήματος, η Δύση το ξόρκιζε και αντί να φτιάξει καλύτερο προϊόν απειλούσε όποιον έσπευδε να το προμηθευτεί (πχ Τουρκία με τους S-400)…
Ψευδαίσθηση…
Η υποτίμηση της ρωσικής αμυντικής μηχανής ήταν ένας από τους κύριους λόγους που Ευρώπη και Αμερική εμφανίζουν καμπή στους τομείς: Έρευνας και τεχνολογίας, σχεδίασης και ανάπτυξης, νέων συμβατικών
αλλά και πυρηνοκίνητων οπλικών συστημάτων, ψηφιακής τεχνολογίας.
Είναι ενδεικτικό ότι οι αμερικανοί εδώ και χρόνια δεν έχουν βρει το αντίδοτο των S-400. Η κατασκευάστρια αμερικανική εταιρία RAYTHEON δεν έχει καταφέρει να αναβαθμίσει τους αντίστοιχους Patriot και να καλύψει το κενό που δημιούργησε η εμφάνιση αρχικά των S-300, εν συνεχεία των S-400 και σε λίγο των S-500…
Όπως επίσης και ο κατακερματισμός της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, στηρίχτηκε στο αφήγημα ότι η Ρωσία αμυντικά είναι ξεδοντιασμένη και ως εκ τούτου η γηραιά ήπειρος δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει πόλεμο μεγάλης κλίμακας στα επόμενα εκατό έτη, γι αυτό τα ευρωπαϊκά έθνη θα μπορούσαν να στραφούν στις κοινωνικές δαπάνες. Με αυτή την κοσμοθεωρία ναυαγούσε κάθε ιδέα για ανάπτυξη και παραγωγή ευρωμαχητικού αεροσκάφους ή κοινή ευρωπαϊκή σχεδίαση πολεμικών σκαφών.
Σε αντίθεση με τις δυτικές αμυντικές εταιρείες, η ρωσική αμυντική βιομηχανία ανήκει σε μεγάλο βαθμό στο κράτος, de facto αν όχι πάντα de jure. Με την εισβολή στην Ουκρανία αποκαλύπτεται ο λόγος για τον οποίο ο Πούτιν το 2002 συγκέντρωσε υπο τον απόλυτο έλεγχο του την αμυντική βιομηχανία, όπως επίσης η εξωτερική πολιτική του βασίζεται στην στρατιωτική ισχύ και την αναβίωση του μεγαλείου της Ρωσίας.
Η αμυντική βιομηχανία αποτελεί ζωτικής σημασίας τομέας για το σύστημα Πούτιν.
Από τότε που εκδηλώνεται η πρόθεση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ να δημιουργήσουν πυραυλική ασπίδα στην Ανατολική Ευρώπη, το Κρεμλίνο αθόρυβα, κεκλεισμένων των θυρών προχώρησε στην παραγωγή συγκεκριμένων οπλικών συστημάτων που θα μπορούσαν να στραφούν κατά των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.
Τελευταίο παράδειγμα το υπο ανάπτυξη Sarmat ICBM που σύμφωνα με τους Δυτικούς, το αντίστοιχο αμερικανικό σύστημα Minuteman ICBM μοιάζει με οδοντογλυφίδα που προωθείται από πυραύλους. Ο συγκεκριμενος Ρωσικός πύραυλος είναι τροποποίηση του Σοβιετικού.
Την τελευταία τριαντακονταετία η αμυντική βιομηχανία της Ρωσίας έχει διανύσει δυο οικονομικούς και οργανωτικούς κύκλους. Ο πρώτος την δεκαετία του ´90 που περιλάμβανε αποτυχημένες προσπάθειες με ισχνή έως μηδενική κρατική ενίσχυση. Ωστόσο κατάφερε να επιβιώσει βασιζόμενη στη συνεργασία με δυτικές επιχειρήσεις, που αναζητούσαν ρωσικές πατέντες για την συντήρηση και υποστήριξη των σοβιετικών υλικών που διέθεταν τρίτες χώρες. Εν τω μεταξύ, δυτικές κυβερνήσεις συνεργάστηκαν με τη Ρωσία σε διαστημικά προγράμματα. Η Ρωσία αποσυναρμολόγησε δεκάδες πυρηνικά υποβρύχια της Σοβιετικής εποχής με Δυτική Οικονομική Βοήθεια, αλλά παράλληλα δημιούργησε 16 νέα πυρηνικά υποβρύχια !
Την ίδια περίοδο, η Ρωσία προσπαθεί να μειώσει την αμυντική εξάρτησή της από άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες (πχ Ουκρανία) δεδομένου ότι το Κρεμλίνο προσπαθεί να διατηρήσει τον απόλυτο έλεγχο και την αυτονομία της Ρωσικής αμυντικής βιομηχανίας.
Ο δεύτερος κύκλος της Ρωσικής Αμυντικής Βιομηχανίας ανοίγει την αυγή του 21ου αιώνα με την αποδέσμευση της από το υπουργείο Άμυνας ! Οι αμυντικές εταιρείες έρχονται υπό τον έλεγχο απευθείας του Κρεμλίνου και του Βλαντιμίρ Πούτιν !Το κρατικό μονοπώλιο παραγωγής και εξαγωγής όπλων περνάει στην Rosoboronexport, την περίοδο 2000-2007, η οποία εν συνεχεία γίνεται θυγατρική της Rostec-One που αναλαμβάνει το σύνολο των αμυντικών εκμεταλλεύσεων.
Την περίοδο αυτή η Δύση φαίνεται να κάνει μία λανθασμένη εκτίμηση. Υποτιμάει τις δυνατότητες της ρωσικής αμυντικής βιομηχανίας καθ ότι δεν την βλέπει ως δόρυ στην εξωτερική πολιτική του Πούτιν αλλά ως οικονομικό εργαλείο -πλυντήριο- του καθεστώτος Πούτιν.
Η ρωσική συνεργασία με δυτικές αμυντικές εταιρείες, μειώνεται από τη δεκαετία του 2000. Η Δύση εκτιμάει ότι αμυντική βιομηχανία της Ρωσίας εξακολουθεί να υφίσταται από οικονομική αναποτελεσματικότητα, έλλειψη τεχνολογιών και κατά συνέπεια, να θεωρείται μη ανταγωνιστική και κυρίως μη απειλητική.
Η Δύση δεν παρακολουθεί τις δυνατότητες που αναπτύσσουν οι ρωσικές αμυντικές βιομηχανίες αλλά εστιάζει το ενδιαφέρον της στις μετοχικές μεταβολές των εταιριών για να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για “χακί πλυντήρια“ του Πούτιν.
Για παράδειγμα, την Δύση δεν την απασχολεί η εμφάνιση ολοένα και πιο εκσυγχρονισμένων ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων αλλά η μερική ιδιωτικοποίηση ορισμένων βασικών αμυντικών εταιριών που γίνεται με άτομα που συνδέονται με ανώτερους ρωσικούς αξιωματούχους. Οι μυστικές υπηρεσίες της Δύσης ασχολήθηκαν εκτενώς με την Rostec που το 2014 πούλησε το 75% των μετόχων της εταιρίας παραγωγής των όπλων Kalashnikov σε μια εταιρεία που ελέγχεται από τον Alexei Krivoruchko, ο οποίος έγινε αν συνεχεία έγινε αναπληρωτής υπουργός Άμυνας τον Ιούνιο του 2018 και πώλησε το μερίδιό του στον πρώην υπουργό Μεταφορών Αλ Ο Lushnikov.
Οι ρωσικές εταιρείες άμυνας δεν χρειάζεται να ξοδεύουν χρήματα σε λομπίστες στην Δύση, επειδή τα βασικά άτομα που εργάζονται για αυτές κρατούν ταυτόχρονα ανώτερες πολιτικές θέσεις και ήδη συμμετέχουν σε υψηλού επιπέδου λήψης αποφάσεων.
Η «περιστρεφόμενη πόρτα»
Αντιθέτως με την Ρωσία, η αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ, μπορεί να μην είναι ελεγχόμενη από το κράτος, ωστόσο είναι απολύτως εξαρτώμενη από τις κρατικές συμβάσεις. Υπάρχει η λεγόμενη «περιστρεφόμενη πόρτα» μεταξύ στρατιωτικών , κυβερνητικών αξιωματούχων και πλασιέ , ομάδων συμφερόντων.
Ο τομέας της αμυντικής βιομηχανίας στην Αμερική μπορεί να μην είναι θεσμικά εξαρτημένος από το πολιτικό σύστημα, ωστόσο άπαντες οι μηχανισμοί του κράτους και του πολιτικού συστήματος έχουν εμπλοκή…
Σημειωτέον , όπως στην Ρωσία , έτσι και στην Κίνα η αμυντική βιομηχανία είναι κρατική και το Κομμουνιστικό Κόμμα έχει διατηρήσει τον κεντρικό του ρόλο ως διαμεσολαβητή ανταγωνιστικών πολιτικών, γραφειοκρατικών και οικονομικών συμφερόντων.
Τα τρία μηνύματα Πούτιν…
Ο πόλεμος στην Ουκρανία φέρνει την Ευρώπη προ των ευθυνών της. Η συγκρότηση ενιαίας ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας μπορεί μέχρι πρότινος να αποτελούσε αναγκαιότητα, σήμερα αποτελεί μονόδρομος.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν χρησιμοποιεί την Ουκρανία για τρεις σκοπούς:
• Πρώτον, να μεταφέρει ακόμα μεγαλύτερη πίεση στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ (η Ουκρανία έχει σύνορα με τη Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Σλοβακία και την Ουγγαρία).
• Δεύτερον, να προειδοποιήσει την Σουηδία και τη Φινλανδία ότι θα βρεθούν αντιμέτωπες με πολιτικές και στρατιωτικές επιπτώσεις σε περίπτωση που παραβιάσουν την ουδετερότητά τους και ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Μήνυμα που Επίσης έχει αποδέκτες την Μολδαβία και τη Γεωργία, χώρες που δεν είναι ενταγμένες ούτε στο ΝΑΤΟ, ούτε και στην Ε.Ε.
• Τρίτον και κυριότερο, η αρχιτεκτονική Ασφάλειας στην Ευρώπη δεν μπορεί να δημιουργηθεί και να είναι βιώσιμη χωρίς την εμπλοκή της Μόσχας. Η Ρωσία διεκδικεί ρόλου βασικού εταίρου στην Ευρώπη και συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.
Ο αιφνιδιασμός…
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αιφνιδίασε την αδύναμη Ευρώπη αλλά και το “κλινικά νεκρό” ΝΑΤΟ με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζονται από γραφικότητα οι αντιδράσεις τους. Με καθυστέρηση δύο ημερών η μια μετά την άλλη ευρωπαϊκή χώρα δήλωνε το Σαββατοκύριακο ότι αποστέλλουν όπλα στους Ουκρανούς για να αντιμετωπίσουν τους Ρώσους, χωρίς ωστόσο να εξηγούν τι είδους όπλα στέλνουν και εάν αυτά είναι συμβατά με τα ουκρανικά συστήματα!
Την Παρασκευή το βράδυ το ΝΑΤΟ αποφάσισε την ενεργοποίηση , για πρώτη φορά της Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης (NRF-NATO Response Force).
Η NRF έχει συγκροτηθεί στα χαρτιά και διαθέτει συγκεκριμένη διοικητική δομή . Την τελευταία δεκαετία έχει ενσωματώσει την VJTF (Very High Readiness Joint Task Force) ως δύναμη εμπροσθοφυλακής που μπορεί να φθάσει τις 40.000 στελεχών με υποστήριξη από μονάδες του Στρατού Ξηράς, της Αεροπορίας, του Ναυτικού και των Ειδικών Δυνάμεων. Η συμβολή στην NRF είναι περιοδική και η Ελλάδα έχει συνεισφέρει κατά καιρούς με διάφορους τρόπους.
Ωστόσο η διαδικασία συγκρότησης και ανάπτυξης της NRF είναι χρονοβόρα καθώς υπάρχουν τα αναχώματα της γραφειοκρατίας των συμμαχικών χωρών της Ευρώπης.
Ωστόσο ο πόλεμος στην Ουκρανία θέτει επί τάπητος το θέμα της συλλογικής ευρωπαϊκής
ασφαλείας επι πρακτικών θεμάτων. Η Ευρώπη έστω και αργά προφανώς πρέπει να έβγαλε δυο διδάγματα : 1) Την αξία της στρατιωτικής ισχύος ως διαπραγματευτικού όπλου. 2) Ήταν
λαθεμένη η άποψη πως εξέλειπε η απειλή των μεγάλων πολέμων την Ευρώπη.
Δεν είναι δυνατόν, όπως είπε η Νίκος Δένδιας στις 21 Ιανουαρίου, η μικρή Ελλάδα να διαθέτει περισσότερα άρματα μάχης απ´ όσα έχουν μαζί η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία μ ένα πληθυσμό άνω των 200 εκατομμυρίων! Δεν μπορεί η Ελλάδα να διαθέτει την μεγαλύτερη πολεμική Αεροπορία της Ευρώπης με 250 μαχητικά αεροσκάφη. Πρέπει όλοι να βάλουν το χέρι στην τσέπη.
Ήδη χτες Κυριακή, η Γερμανία ανακοίνωσε εξοπλιστικό πρόγραμμα μαμούθ 100 δις ευρώ για να αντιμετωπιστεί ο αναθεωρητισμός του Πούτιν! Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια του Γερμανού καγκελαρίου Σολτς που αναδύουν τον τρόμο και τον πανικό της Γερμανίας και της Ευρώπης συνολικά : «Πρέπει να επενδύσουμε -είπε- περισσότερα για την ασφάλεια της χώρας, να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία. Μιλάμε για μια μεγάλη εθνική κινητοποίηση. Χρειαζόμαστε πλοία, αεροσκάφη και ικανούς στρατιώτες και θα το κάνουμε. Αλλά αυτό κοστίζει, βέβαια, πολλά χρήματα. Θα συγκροτηθεί, όμως, ειδικό ταμείο για την ενίσχυση του γερμανικού στρατού, το οποίο θα ενισχυθεί με 100 δισ. ευρώ».
Και τώρα τρεχάτε ποδαράκια μου…
Αργά ή γρήγορα ο πόλεμος στην Ουκρανία θα τελειώσει ωστόσο η ανασφάλεια και ο εκνευρισμός στην Ανατολική Ευρώπη όχι μόνο θα εξακολουθεί να υπάρχει αλλά προβλέπεται και να διογκωθεί. Το επόμενο χρονικό διάστημα οι συνεδριάσεις των Ευρωπαϊκών Οργάνων αλλά και του ΝΑΤΟ αναμένεται να μετατραπούν σε αρένα ανάμεσα στους Ανατολικοευρωπαίους εταίρους οι οποίοι θα αισθάνονται ακόμα πιο κοντά τους την Ρωσική απειλή ενώ τα παλαιότερα μέλη θα επιθυμούν σταδιακή εξομάλυνση των σχέσεων με την Ρωσία λόγω της ενεργειακής εξάρτησης.
(Ο Δήμος Βερύκιος είναι δημοσιογράφος)
