Όσο «κακόβουλα» και εάν είναι τα λογισμικά παρακολούθησης κινητών τηλεφώνων (smartphone) και ηλεκτρονικών υπολογιστών, αποτελούν τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία των Μυστικών Υπηρεσιών.
Προηγμένες κοινωνίες – Γαλλία πχ – τα έχουν ήδη νομιμοποιήσει και νομοθετικά τα έχουν εντάξει στις Μυστικές Υπηρεσίες τους για επιχειρήσεις ειδικού σκοπού όπως την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του λαθρεμπορίου όπλων και ναρκωτικών.
Επομένως το Predator, το Pegasus και αρκετά άλλα παρόμοια κακόβουλα λογισμικά που κυκλοφορούν στην παγκόσμια αγορά έχουν ήδη μπει στην ζωή μας. Αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα και πλέον το ζητούμενο είναι εάν υπάρχουν ασφαλιστικές δικλείδες ως προς την λειτουργία τους ώστε να μην μετατραπεί η κοινωνία σε ζούγκλα.
Ένας κύκλος ραδιοφωνικών εκπομπών με τίτλο «Γεωπολιτικά Παίγνια» κατά την προηγούμενη σεζόν (2021-2022) στον «989 Alpha Radio» μου έδωσε την μοναδική ευκαιρία να προσεγγίσω δημοσιογραφικά τον σκοτεινό κόσμο των Μυστικών Υπηρεσιών με την βοήθεια του Κώστα Πικραμένου, εμπειρογνώμονα στο Ευρωκοινοβούλιο για θέματα Υπηρεσιών Πληροφοριών και συγγραφέα του best seller βιβλίου «Oι Μυστικές Υπηρεσίες στον 21ο αιώνα» (Εκδόσεις Ινφογνώμων).
Καταρχάς ας αναρωτηθούμε το αυτονόητο: Μπορεί να λειτουργήσει ένα Κράτος χωρίς Μυστικές Υπηρεσίες; Φυσικά και ΟΧΙ! Για να είναι αποτελεσματική μία Υπηρεσία Πληροφοριών πρέπει να διαθέτει εργαλεία (ορθόδοξα και ανορθόδοξα); Φυσικά και ΝΑΙ!
Το ζητούμενο είναι πώς και από ποιους χρησιμοποιούνται αυτά τα «εργαλεία» και εάν υπάρχει αυστηρό επιχειρησιακό πλαίσιο και ασφαλιστικές δικλείδες για την αποφυγή αυθαιρεσιών και κολάσιμων πράξεων.
Άκρως ενδιαφέρουσα είναι η περίπτωση της Γαλλίας , η οποία σε αντίθεση με την Ελλάδα έχει θεσμοθετήσει από το 2015 ένα πλαίσιο λειτουργίας των Μυστικών Υπηρεσιών που εγγυάται την προστασία της ιδιωτικής ζωής. Ο νόμος περί Πληροφοριών εισάγει ρυθμίσεις για τις τεχνικές μεθόδους και τα κριτήρια άρσης απορρήτου. Ακόμη και η χρήση κακοβουλων λογισμικών είναι νόμιμη αλλά μέσα σε αυστηρό πλαίσιο ελέγχου και εγγυήσεων.
Όπως μου εξηγεί ο συγγραφέας Κ. Πικραμένος:
«Το 2015 ψηφίστηκε στη Γαλλία ο νόμος πλαίσιο για τις Υπηρεσίες Πληροφοριών ο οποίος εξειδίκευε μεταξύ άλλων α) την έννοια της εθνικής ασφάλειας, β) τα κριτήρια έγκρισης μιας νόμιμης συνακρόασης (υποκλοπής) και γ) τις μεθόδους συλλογής δεδομένων με τεχνικά μέσα. Συγκεκριμένα ο όρος Εθνική Ασφαλεια αυτο-καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από 7 υπο-όρους που περιγράφουν ρητώς το λόγο άρσης του απορρήτου:
1) Εδαφική Ακεραιότητα – Εθνική Άμυνα
2) Προστασια συμφερόντων εξωτερικής πολιτικής & Αντικατασκοπεία
3) Προστασία Θεμελιωδών Οικονομικών, Βιομηχανικών, Επιστημονικών Υποδομών
4) Αντιτρομοκρατία
5) Προστασία του Συντάγματος – Πολιτεύματος
6) Οργανωμένο Έγκλημα
7) Διασπορά όπλων Μαζικής Καταστροφής
Ρωτάω τον Κ. Πικραμένο τι προβλέπει το γαλλικό νομικό πλαίσιο των Μυστικών Υπηρεσιών σχετικά με τα κριτήρια που πρέπει να πληρούνται για να εγκριθεί η άρση του τηλεφωνικού απορρήτου και μου εξηγεί ότι αυτά «είναι 4 και αφορούν την τεκμηρίωση, την αναλογικότητα, την επικουρικότητα και την επιδίωξη σκοπού». Εν συνεχεία εάν στοιχειοθετηθεί «έγκλημα» τότε η υπόθεση διαβιβάζεται στην Εισαγγελία που αξιολογεί το ποινικό της βάρος και διατάσσει κατά περίπτωση προανακριτική εξέταση. Ο φάκελος αποστέλλεται στην Αστυνομία για τα περαιτέρω…
Στην Γαλλία οι μέθοδοι άντλησης δεδομένων με τεχνικά μέσα που χρησιμοποιούν οι Υπηρεσίες Πληροφοριών οπως εξηγεί ο Κ. Πικραμένος «περιλαμβάνουν από την υποκλοπή τηλεφωνικών κλήσεων μέχρι την παρακολούθηση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και την τοποθέτηση μικροφώνων και καμερών εντός οικιών». Πιο συγκεκριμένα υπάρχουν οκτώ τεχνικές μέθοδοι συλλογής πληροφοριών που χρησιμοποιούν οι μυστικές υπηρεσίες της Γαλλίας:
• Παρακολούθηση κινητού και σταθερού τηλεφώνου.
• Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.
• Ιστορικό επισκεψιμότητας Διαδικτύου και μεταδεδομένα
• Γεωεντοπισμός κινητού τηλεφώνου.
• Χακαρισμα με κακόβουλα λογισμικά
• Τοποθέτηση καμερών και μικροφώνων εντός οικίας και αυτοκινήτου.
• Αλγόριθμος (φίλτρα) στους servers των παροχών διαδικτύου για εντοπισμό ακραίων στοιχείων (τζιχαντιστές κλπ)
Η αίτηση για «χακάρισμα» κινητού θα πρέπει να είναι λεπτομερής και με βάση την αρχή της αναλογικότητας. Αφορά δε μόνο υποθέσεις τρομοκρατίας, μαστροπείας, λαθρεμπορίου ναρκωτικών και όπλων και ΜΟΝΟ αφού έχει στοιχειοθετηθεί έγκλημα μετά από εισαγγελική έρευνα.
Με αφορμή τα όσα ζούμε τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα με τις καταγγελίες για παρακολουθήσεις πολιτικών και δημοσιογράφων μέσω κακόβουλων λογισμικών ο Κ. Πικραμένος αποκαλύπτει ότι ακόμη και η χρήση κατασκοπευτικών λογισμικών (Pegasus, Predator κλπ) «προβλέπεται στο Γαλλικό νόμο που ψηφίστηκε το 2017 και ιδρύει την Εθνική Τεχνική Υπηρεσία Νομίμων Συνακροάσεων (STNIJ) εντός της Υπηρεσίας Πληροφοριών Εσωτερικής Ασφάλειας (DGSI)». Η μόνη διαφορά είναι ότι το εν λόγω λογισμικό «χρησιμοποιείται αποκλειστικά για σοβαρές υποθέσεις που χειρίζεται ήδη η Δικαιοσύνη και όχι επιχειρήσεις (προληπτικού χαρακτήρα) των Υπηρεσιών Πληροφοριών».
Από την άλλη πλευρά, η διαδικασία που ακολουθείται στην Γαλλία για την άρση του απορρήτου είναι συγκεκριμένη και δεν έχει καμία σχέση με το δικό μας τσίρκο Medrano.
Συγκεκριμένα, η Υπηρεσία πληροφοριών καταθέτει σχετικό αίτημα στο γραφείο πρωθυπουργού. Κατόπιν η αίτηση προωθείται στην ανεξάρτητη αρχή υπό τον τίτλο Εθνική Επιτροπή Τεχνικών Μεθόδων Παρακολούθησης. Αυτή η επιτροπή είναι υποχρεωμένη να απαντήσει θετικά ή αρνητικά εντός 24 ωρών ώστε ο πρωθυπουργός να δώσει ή να απορρίψει το αίτημα παρακολούθησης. Σπανίως ο πρωθυπουργός έχει διαφορετική γνώμη απο την ΕΕΤΜΠ η οποία μπορεί να προσφύγει στο Συμβούλιο Επικρατείας εάν ο Πρωθυπουργός αποφασίσει αντίθετα από την εισήγηση της!
Ας το κάνουμε λοιπόν αλλά …Γαλλικά ! Στον σύγχρονο κόσμο δεν αρκεί τα ξορκίζουμε να κακόβουλα λογισμικά αλλά να καθορίσουμε με σύνεση και αυστηρότητα το νομοθετικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα πρέπει να χρησιμοποιούνται από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, ενώ κάθε άλλη χρήση τους να τιμωρείται παραδειγματικά.
Υ.Γ : Λεπτομέρειες για το πως λειτουργούν οι Μυστικές Υπηρεσίες σε όλο τον κόσμο μπορείτε να βρείτε στο νέο βιβλίο του Κώστα Πικραμένου, που κυκλοφόρησε αρχές Σεπτεμβρίου με τίτλο: «Oι Μυστικές Υπηρεσίες στον 21ο αιώνα» (Εκδόσεις Ινφογνώμων). Ένα βιβλίο που πρωτίστως θα πρέπει να διαβάσουν τα μέλη της Εξεταστικής επιτροπής για τις υποκλοπές.
(Ο Δήμος Βερύκιος είναι δημοσιογράφος)
