Στο Κίνημα Αλλαγής πιστεύουμε ότι είναι απαραίτητο ένα σύγχρονο πλαίσιο για την έγκαιρη προειδοποίηση, τη ρύθμιση οφειλών, την αναδιάρθρωση των βιώσιμων επιχειρήσεων και την γρήγορη εκκαθάριση των μη βιώσιμων επιχειρήσεων.
Το Νομοσχέδιο που φέρνει η κυβέρνηση αντί να ενισχύει το δίπολο ‘’εξυγίανση για τις βιώσιμες-εκκαθάριση για τις μη βιώσιμες’’ επιχειρήσεις, θεσπίζει κυρίως κίνητρα για τη διευκόλυνση της πτώχευσης αντί της εξυγίανσης, ενώ από τους θεσμούς δεύτερης ευκαιρίας διατηρεί μόνο την απαλλαγή από τα χρέη που έρχεται μετά από 3-4 χρόνια στην καλύτερη περίπτωση.
Σε μια σύντομη ιστορική αναδρομή ενδεικτική και των προθέσεων της κυβέρνησης για αναλυτικό και ειλικρινή διάλογο, η Νέα Δημοκρατία τον Μάιο του 2020, ήταν το μόνο κόμμα που απέρριψε την πρόταση του Κινήματος Αλλαγής για σύσταση διακομματικής επιτροπής της Βουλής για την προστασία της πρώτης κατοικίας και τη θέσπιση ενός σύγχρονου πτωχευτικού πλαισίου. Για ένα τόσο σημαντικό νομοσχέδιο που αφορά χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις, δεν συγκροτήθηκε καν νομοπαρασκευαστική επιτροπή από καθηγητές Πανεπιστημίου, δικαστικούς και έγκριτους επιστήμονες, όπως συνήθως γίνεται κατά την προπαρασκευή τόσο σημαντικών νομοθετημάτων-κωδίκων.
Αναμφισβήτητα, υπάρχουν στρατηγικοί κακοπληρωτές και επιχειρήσεις που δεν είναι βιώσιμες και λειτουργούν εις βάρος της υγιούς επιχειρηματικότητας. Όμως δεν πρέπει να στερήσουν μια πραγματική δεύτερη ευκαιρία από τους πολλούς έντιμους επιχειρηματίες που είναι «αφερέγγυοι» λόγω αντικειμενικών καταστάσεων. Μια δεύτερη ευκαιρία για να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους και να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας.
Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες (Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία) οι οφειλέτες τίθενται στο επίκεντρο της προστασίας και προκρίνεται η εξυγίανση και η αναδιάρθρωση αντί των μαζικών πτωχεύσεων.
Η κυβέρνηση εντάσσει στο νομοσχέδιο τον μηχανισμό της έγκαιρης προειδοποίησης, χωρίς όμως να τον στηρίζει, καθώς δεν θεσπίζονται εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης, δεν διασφαλίζονται συμβουλευτικές υπηρεσίες, ενώ δεν λαμβάνεται υπόψη ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν αντέχουν το υψηλό κόστος αναδιάρθρωσης.
Τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά προστατεύθηκαν με το Ν.3869/10 της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ (γνωστός ως ‘’νόμος Κατσέλη’’), παρά την έντονη αντίδραση τότε. Το επιχείρημα της κυβέρνησης ότι ο Ν.3869/10 ήταν για τους ‘’μπαταχτσήδες’’ δεν ισχύει. Για να υπαχθεί κάποιος στη δικαστική προστασία του 3869/10 απαιτείτο δικαστική απόφαση, η οποία έκρινε ότι συντρέχουν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις. Η Νέα Δημοκρατία με το Ν.4161/2013 αλλοίωσε το νόμο 3869, ώστε με μια απλή αίτηση ο οφειλέτης αυτόματα να παίρνει δικαστική προστασία (αναστολή), χωρίς να εξετάζονται οι αντικειμενικές προϋποθέσεις. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να γίνει κατάχρηση και να ανοίξει κερκόπορτα για τους ‘’μπαταχτσήδες’’. Με το νέο πτωχευτικό, δίνεται η δυνατότητα στους πιστωτές να λάβουν προληπτικά μέτρα και να καταργήσουν τα μέτρα προστασίας που έχει κερδίσει ένας δανειολήπτης με απόφαση δικαστηρίου βάσει του 3869/10, αλλά και τις εκκρεμείς υποθέσεις. Πρακτικά, όσοι έχουν ενταχθεί στο ‘’νόμο Κατσέλη’’ απειλούνται.
Ο Σύριζα κατήργησε τον Ν. Κατσέλη, ψήφισε τον Ν.4605/19, τον οποίο ‘’υιοθέτησε’’ και η κυβέρνηση της Ν.Δ. πριν ομολογήσει την αποτυχία του.
Με τον νόμο του Σύριζα έγιναν σε 1,5 χρόνο 7000 αιτήσεις και λιγότερες από 4000 ρυθμίσεις σε μια περίμετρο 90-100.000 οφειλετών. Στην πλατφόρμα του εξωδικαστικού εντάχθηκαν όλες και όλες 2200 επιχειρήσεις.
Οι πλέον αδύναμοι δανειολήπτες, των οποίων τα σπίτια απειλούνται σήμερα με πλειστηριασμό, αδυνατούν να ρυθμίσουν τα δάνεια τους και να ενταχθούν στο πρόγραμμα ‘’Γέφυρα’’, αφού οι τράπεζες ζητούν εφ’ άπαξ καταβολή ποσοστού 2,5-5% του συνόλου του δανείου για να ρυθμίσουν. Σύμφωνα με την έρευνα του ινστιτούτου καταναλωτών της ΓΣΕΕ (προ κορωνοϊού) τα ‘’κόκκινα’’ δάνεια αφορούν το 40% των ανέργων και το 25% των ιδιωτικών υπαλλήλων, οι οποίοι έχουν υποστεί αναστολή εργασίας, απολύσεις και μείωση μισθού.
Η αναστολή πλειστηριασμών που ισχύει μέχρι το τέλος της χρονιάς αποφασίστηκε από τις τράπεζες και αφορά μόνο τους ευάλωτους δανειολήπτες. Άρα, η αναστολή πλειστηριασμών δεν είναι κατοχυρωμένη και επαφίεται στη θέληση των τραπεζών.
Για μια μικρή κατηγορία οφειλετών (μηνιαίο εισόδημα λιγότερα από 900 ευρώ για ένα ζευγάρι) δίνεται η δυνατότητα παραμονής στην κύρια κατοικία τους αντί ενοικίου για 12 χρόνια. Για όλους όσοι δεν πληρούν τα εισοδηματικά κριτήρια, ρευστοποιείται η περιουσία τους. Σε αρκετές περιπτώσεις θα πρέπει να καταβάλλουν το μέρος του μισθού τους που είναι πάνω από τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης (611 ευρώ το μήνα) για να απαλλαγούν.
Αν οι οφειλέτες επιθυμούν να ασκήσουν το δικαίωμα επαναγοράς, θα πρέπει να πληρώσουν το σπίτι στο σύνολο της τρέχουσας εμπορικής του αξίας χωρίς να αφαιρεθούν τα ενοίκια που έχουν καταβληθεί 12 χρόνια. Και αυτό αφορά μόνο τους ευάλωτους δανειολήπτες. Αλήθεια, πόσοι ευάλωτοι δανειολήπτες μπορούν να το κάνουν αυτό;
Με το νέο πτωχευτικό Οι πιστωτές διατηρούν το δικαίωμα να μην κάνουν καν πρόταση ρύθμισης, δεν υπάρχει μηχανισμός αξιολόγησης της βιωσιμότητας μιας ρύθμισης (πέραν της ηλεκτρονικής πλατφόρμας), ενώ η δυνατότητα 240 δόσεων αφορά μόνο στα χρέη σε εφορία και ταμεία, χωρίς να αποτελεί τη συνήθη προτεινόμενη ρύθμιση στον οφειλέτη.
Ο Μιχάλης Κατρίνης είναι βουλευτής Ηλείας του ΚΙΝΑΛ
