Δεκαπέντε ημέρες κλιμάκωσης των πολεμικών γεγονότων στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Στρατιωτική λύση στον γόρδιο δεσμό δεν μοιάζει εφικτή. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μιλά για το 2027 και την απεξάρτηση της Ευρώπης από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες. Η Υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας (Baerbock) σίγουρα εύχεται να μπορούσε κανείς να σταματήσει τον πόλεμο κλείνοντας τον θερμοστάτη αλλά παραδέχεται ότι δεν γίνεται. Ο τέως καγκελάριος Gerhard Schroeder και πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου της Gazprom συναντά τον ρώσο πρόεδρο Wladimir Putin σε διπλωματική πρωτοβουλία. Στις Βερσαλλίες, σύνοδος κορυφής.
Οι περισσότεροι αναλυτές επικεντρώθηκαν από τις πρώτες ώρες μετά την είσοδο των ρωσικών στρατευμάτων στην επικράτεια της Ουκρανίας, σε τρεις ιστορικούς κύκλους αναφοράς:
– στην πρόσφατη συμφωνία του Μινσκ και στα γεγονότα από το 2014 και την ανεξαρτητοποίηση της Κριμαίας μέχρι σήμερα
– στην ειρηνική ενοποίηση των δύο γερμανιών μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου και ότι ακολούθησε τελικά από το 1997 και την επέκταση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά
– στην ψυχροπολεμική ισορροπία από το πέρας του Β’ ΠΠ μέχρι την αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων από την ανατολική Γερμανία και την ανατολική Ευρώπη μεταξύ 1990-94
Ένα εύλογο σχήμα, αν σκεφτεί κανείς με γνώμονα την συμπύκνωση του τηλεοπτικού αφηγηματικού χρόνου. Το πολεμικό γεγονός πρέπει να ερμηνευθεί τάχιστα και να ανακαλέσει δυνατές εικόνες που να ισορροπήσουν τα στάδια μέχρι τα σημερινά πλάνα της καταστροφής, των εκατοντάδων χιλιάδων αμάχων που εγκαταλείπουν τα σπίτια τους, των βομβαρδισμένων κτιρίων και των ανατιναγμένων αρμάτων. Και ανάμεσα σε αυτές τις εικόνες εναλλάσεται σταθερά και το Βερολίνο. Οι πόλεις στην εμπόλεμη ζώνη και το Βερολίνο. Οι όμορες χώρες και το Βερολίνο. Η Ουάσιγκτον και το Βερολίνο. Οι Βρυξέλλες της ΕΕ και το Βερολίνο. Τι απασχολεί όμως πραγματικά το Βερολίνο και τι επιδίωξε η γερμανική κυβέρνηση στις πρώτες μέρες της επίθεσης των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022; Πώς αντέδρασε στο πρώτο τεστ που περιμέναμε ότι θα κληθεί να δώσει σύντομα μετά την εκλογή της;
Η τρικομματική κυβέρνηση του Βερολίνου διατηρεί επίμονα τη στάση της απέναντι σε ένα γενικό μπλοκάρισμα των διαδρομών της ενεργειακής προμήθειας. Σε πρώτη ανάγνωση, η πλευρά του SPD και των Πρασίνων για να αποφευχθεί η εκτόξευση των ήδη εξωφρενικών τιμών σε καύσιμα και ενέργεια η οποία θα αποτελειώσει οικονομικά εργαζόμενους και χαμηλά εισοδήματα αλλά και ο μικρότερος εταίρος τους (FDP) για να μην προκαλέσει την αναβίωση της ύφεσης που κυριάρχησε κατά την πανδημία, επιμηκύνοντας την επιβάρυνση της εμπορικής επιχειρηματικότητας και της καταπονημένης βαριάς βιομηχανίας.
Αυτό ίσχυε τουλάχιστον κατά τις πρώτες μέρες των εχθροπραξιών. Εξακολουθεί όμως ακόμη να εμφανίζεται ως επικρατέστερη στόχευση από το να αποκοπεί πλήρως η ρωσική οικονομία από τα έσοδα της εξαγωγής καυσίμων. Έσοδα τα οποία ανέρχονται πλέον στα δυσθεώρητα -για οικονομίες του νότου όπως η Ελλάδα – ύψη δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων μηνιαίως.
Οι δρόμοι της ενέργειας όμως λειτουργούν σε δύο κατευθύνσεις. Συνεπώς για να παραμείνουν ανοιχτοί απαιτείται να παρακαμφθεί το εμπόδιο του αποκλεισμού από το διατραπεζικό σύστημα.
Αν όμως εξακολουθήσει να ισχύει κάτι τέτοιο θα πρέπει να είναι ηλίου φαεινότερο ότι ειδικά η Γερμανία δεν στηρίζει την είσοδο των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία. Συνεπώς αναζητείται μια ισχυρή κίνηση με έντονο συμβολισμό που θα μπορούσε να δώσει μια ξεκάθαρη απάντηση.
Τι θα σημαίνει όμως μία κίνηση όπως το να ενισχύσει στρατιωτικά την πλευρά του αμυνόμενου, στην περίπτωση της Γερμανίας; Μια νέα Γιουγκοσλαβία; Στρατιωτική εμπλοκή μέλους της νατοϊκής συμμαχίας; Γερμανική στρατιωτική παρέμβαση εκτός των συνόρων της, εντός της Ευρώπης. Όλα αυτά πρόσφατα αντιμετωπίζονταν ως ταμπού που αν καταρριφθούν μπορούν να επιφέρουν ακόμη μεγαλύτερο ντόμινο από αυτό των πρώτων εχθροπραξιών. Με μη ανατρέψιμα αποτελέσματα. Τόσο στο ΝΑΤΟ όσο και στην Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση. Αν όμως η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης δεν έχει να συνδράμει τίποτε περισσότερο, τότε…
Για αυτό το αδιέξοδο ο γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς φαίνεται πως είχε αναζητήσει μια προσωρινή ισορροπία ώστε να εξαγοράσει πολύτιμο χρόνο. Μια προσωρινή ισορροπία που δεν θα έφερνε τη Γερμανία μέσα σε μια νύχτα αντιμέτωπη με την μεγαλύτερη ενεργειακή έλλειψη που θα καθηλώσει τα πάντα.
Μια ισορροπία που δεν θα προδώσει τις πρωτοβουλίες των συμμάχων της για τον αποκλεισμό της ρωσικής οικονομίας από το αγαθό του τραπεζικού SWIFT.
Μια ισορροπία που δεν θα συμβολίζει την εγκατάλειψη της αμυνόμενης στη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή Ουκρανίας και συνεπώς στο μέλλον και άλλων χωρών στην ανατολική και νοτιοανατολική Ευρώπη.
Μια ισορροπία που δεν θα ερμηνεύσει την πολυετή πολιτική της Osterweiterung σε κενό γράμμα μέσα σε μια μόλις Άνοιξη.
Μια ισορροπία που δεν θα κουρελιάσει την Realpolitik και την ειρηνική συγκατάθεση όλων στην επανένωση των δύο Γερμανιών.
Μια ισορροπία που δεν θα προβάλει την Ευρώπη εκλιπαρούσα ή ευγνωμονούσα τους κατά κάποιο τρόπο εδώ και καιρό αποχωρούντες για “άλλη γη και άλλες θάλασσες” υπερατλαντικούς της συμμάχους.
Μια ισορροπία που δεν θα ξυπνήσει στις μνήμες των Εθνών και των Λαών τον τρόμο και τον πόνο που εδώ και ογδόντα σχεδόν χρόνια παλεύει να καταλαγιάσει.
Μια ισορροπία εντός και εκτός κυβερνήσεων, πολιτικών σχηματισμών, κομμάτων, πρώην και νυν συμμάχων και θεσμών.
Μπορεί όμως να υπάρξει μια τέτοια ισορροπία;
Μέσα στην περιδίνηση των ραγδαίων ιστορικών εξελίξεων αναδείχθηκε ένα εξίσου σημαντικό ιστορικό σημείο. Κυριακή 28 Φεβρουαρίου. Στην Ουκρανία ένα καταστροφικό δράμα στα πρώτα του 24ωρα εξελίσσονταν και σκορπούσε πονο, τρόμο και δυστυχία στους πολίτες. Μόλις ένα tweet με δυο τρεις λέξεις γλυστρά από τις συσκέψεις της καγκελαρίας: «What a day!». Ο ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι εμφανίζεται πλέον στα κοινωνικά μέσα με χακί μπλουζάκι εκστρατείας. Πρωί Κυριακής 28 Φεβρουαρίου. Ο γερμανός καγκελάριος (Scholz) ανεβαίνει στο βήμα της γερμανικής βουλής. Πριν ακόμη συμπληρωθούν οι εκατό πρώτες ημέρες της κυβέρνησης ακούγεται να λέει. «Γνωρίζουμε τι πρεσβεύουμε, ενόψει και της γερμανικής ιστορίας: για την ειρήνη στην Ευρώπη. Και δεν θα ησυχάσουμε μέχρι να εξασφαλιστεί». Όλες σχεδόν οι πτέρυγες του Bundestag χειροκροτούν. Η Γερμανία έθεσε σε κριτική αμφισβήτηση την δυνατότητα της στρατιωτικής της μηχανής και εμμέσως αυτής της Ευρώπης απέναντι στο “νέο” κίνδυνο. Νέα χάραξη στη γερμανική εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας της Ευρώπης.
Όταν θα έχει κατέβει από το βήμα η είδηση που κυριαρχεί στα ΜΜΕ από άκρη σε άκρη: «100 δισεκατομμύρια ευρώ για τον εξοπλισμό της Μπούντεσβερ.» Και ένας νέος ιστορικός κύκλος αναφοράς μόλις ξεκίνησε. Χρόνια αργότερα οι αναλυτές θα μας τον θυμίζουν προσπαθώντας να εξηγήσουν κάποιες νέες “πρωτόγνωρες” εικόνες σε κάποιο νέο μέσο της τότε εποχής.
(Ο Παυσανίας Παπαγεωργίου είναι Σύμβουλος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεμάτων του Προέδρου της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, Αλέξη Τσίπρα)
