Όσο πλησιάζουν οι εκλογές της 21ης Μαΐου 2023, αποκτά κρίσιμη και χρηστική αξία η απόπειρα ενός οικονομικού απολογισμού των πράξεων ή παραλείψεων αυτής της κυβέρνησης, να εντοπιστεί ο μετρήσιμος αντίκτυπος και οι συνέπειες που οι πολιτικές αυτής της κυβέρνησης, είτε στα δημόσια οικονομικά, είτε στην μικροοικονομία κάθε πολίτη ή και οικογένειας.
Σε νομοθετικό επίπεδο, η πολιτική βούληση αυτής της κυβέρνησης εμφανίζεται, τουλάχιστον, σαφής, μέσα από τις ρυθμίσεις που ψήφισε ως νόμους του κράτους. Όλως ενδεικτικά, ώστε να μην γίνει αφόρητα κουραστικό το άρθρο, επισημαίνονται μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις:
1. Με το άρθρο 405 παρ 1 του Ποινικού Κώδικα(όπως αυτό τροποποιήθηκε αρχικά με την Παρ.3 του άρθρου 12 Ν. 4637/2019 με ισχύ την 18-11-2019, ύστερα με το άρθρο 99 Ν. 4855/2021 με ισχύ την 12-11-2021και με το άρθρο 19 Ν. 4947/2022 με ισχύ την 23-06-2022) χορηγήθηκε εν τοις πράγμασι «ασυλία» για το έγκλημα της απιστίας (άρθρο 390 ΠΚ)στα τραπεζικά στελέχη που προβαίνουν σε ζημιογόνο ρύθμιση οφειλής, εφόσον ορίστηκε ότι προϋπόθεση για την άσκηση ποινικής δίωξης είναι η προηγούμενη υποβολή έγκλησης. Δηλαδή, πρέπει να μηνύσει η ίδια η τράπεζα τα στελέχη της!
2. Η κυβέρνηση ψήφισε τον νόμο 4649/2019 (γνωστό και ως πρόγραμμα “ΗΡΑΚΛΗΣ”). Ο νόμος θέσπιζε πρόγραμμα παροχής εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου με τον διακριτικό τίτλο «ΗΡΑΚΛΗΣ» σε τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) των ελληνικών τραπεζών. Προϋπόθεση, για την εφαρμογή του Νόμου ήταν η πώληση των δανείων να γίνει με τις διατάξεις του Ν 3156/2003 (άρθρο 1). Έτσι, η συναλλαγή κατέστη, επί της ουσίας, αφορολόγητη! Αυτή η εντελώς άστοχη νομοθετική επιλογή οδήγησε στην πρόσφατη Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, στην οποία δικαιώθηκαν οι servicers. Όμως, το πρόγραμμα «ΗΡΑΚΛΗΣ» αντιμετωπίζεται με μεγάλο σκεπτικισμό από την Eurostatη οποία θεωρεί ότι το σύνολο των εγγυήσεων του Ελληνικού Δημοσίου θα πρέπει να εγγραφεί στο δημόσιο χρέος, αφού στηρίζεται σε υπεραισιόδοξα και ανεδαφικά businessplans που μηδένισαν το ρίσκο για τις τράπεζες, το οποίο ανέλαβε εξ ολοκλήρου το Ελληνικό Δημόσιο.
3. Με το αρ 35 του Ν. 4670/2020 (Νόμος Βρούτση) ορίστηκε ότι από την 01-01-2023 έως την 31-12-2024 τα ποσά των ασφαλιστικών κατηγοριών προσαυξάνονται κατ’ έτος με διαπιστωτική πράξη του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, κατά το ποσοστό μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του προηγούμενου έτους. Με λίγα λόγια θεσπίστηκε η αυτόματη τιμαριθμική αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών (αφού σε περίπτωση αποπληθωρισμού, η ίδια διάταξη προβλέπει ότι η εισφορές δεν μειώνονται αλλά παραμένουν στο ύψος που είχαν το προηγούμενο έτος).
4. Ακολούθησε ως ενδεικτική των προθέσεων της κυβέρνησης η ψήφιση του Ν.4738/2020, ή αλλιώς “Δεύτερη ευκαιρία” ή αλλιώς Νέο Πτωχευτικό Δίκαιο. Με το άρθρο 265 του νόμου αυτού καταργήθηκε η δυνατότητα υποβολής αιτήσεων του Νόμου Κατσέλη (Ν. 3869/2010). Έκτοτε, μόνες νομικές δυνατότητες των οφειλετών είναι ή να ρυθμίσουν τα χρέη τους σύμφωνα με τις απαιτήσεις των πιστωτών τους, μέσα από τον εξόχως προβληματικό εξωδικαστικό μηχανισμό ή να πτωχεύσουν και να απομείνουν, στην καλύτερη των περιπτώσεων, ενοικιαστές στο σπίτι τους, για 12 χρόνια.
Αντιλαμβάνομαι, όμως, ότι δεν έχει νόημα να καταγραφεί αναλυτικά το σύνολο των νομοθετικών μεταβολών, διότι, κι αν ακόμα ήθελαν υποτεθούν ενδιαφέρουσες, θα κατέληγαν εξαντλητικές σε έκταση και δυσκολία.
Για το λόγο αυτό, ίσως έχει περισσότερο νόημα να εντοπιστούν τα μετρήσιμα οικονομικά αποτελέσματα των πολιτικών αυτών, που πρέπει να τεθούν στο δημόσιο διάλογο και να αξιολογηθούν, τουλάχιστον από τους πολίτες.
Ας δούμε τους αριθμούς, λοιπόν:
- Η πεισματική άρνηση ρύθμισης της βραχυχρόνιας μίσθωσης (Airbnb) οδήγησε σε πρωτοφανή αύξηση μισθωμάτων. Πλέον, τo 60% του εισοδήματος των πολιτών αυτής της χώρας που ζουν στο όριο της φτώχειας, δαπανάται για στέγαση. Εννοείται, έχουμε το υψηλότερο κόστος στέγασης σε όλη την ΕΕ (Μέσος όρος ΕΕ: 38%).
- Στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ του 2022 σε όρους αγοραστικής δύναμης (PPS) η Ελλάδα είναι στο 68% του μέσου όρου της ΕΕ. Καταλαμβάνει την 24ηθέση μεταξύ των 27 εταίρων της ΕΕ, δηλαδή είμαστε 4οι από το τέλος, με απόκλιση32% από τον μέσο όρο της ΕΕ και 193% από την 1η στην Ευρωζώνη Ιρλανδία.
- Το δημόσιο χρέος ξεπέρασε σε απόλυτους αριθμούς τα 400 δις (337 δις πριν τις εκλογές του 2019).
- Το χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ έφτασε στο 252%. Ως λόγος Χρέους/ΑΕΠ είναι ο μεγαλύτερος στον κόσμο.
- Με βάση επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) το ιδιωτικό χρέος ανέρχεται σε 247 δισ. ευρώ, μοιρασμένο μεταξύ των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων, των τραπεζών και του δημοσίου, καταγράφοντας αύξηση της τάξης των περίπου 40 δισ. εντός της τελευταίας τετραετίας.
- Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών ξεπέρασε τα 20 δισ. Ευρώ (20,1 δις η τελική τιμή). Αυτή είναι η χειρότερη επίδοση για τη χώρα από την περίοδο 2010-2011, όταν το έλλειμμα είχε φτάσει στα 22,6 δισ. ευρώ και 17,8 δισ. ευρώ αντίστοιχα.
- Το εμπορικό ισοζύγιο κατέγραψε έλλειμμα 3,8 δισ. ευρώ το 2022 (έναντι 2,9 δις ευρώ κατά τον ίδιο μήνα του έτους 2021) παρουσιάζοντας αύξηση 27,5%.
- Οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης εμφανίζονται αυξημένες στα 728 εκατομμύρια στο τελευταίο δελτίο του ΓΛΚ. Η αύξηση είναι 41,9% σε σχέση με το 2019 (508 εκατομμύρια).
- Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 34ηθέση μεταξύ των 38 χωρών-μελών του ΟΟΣΑ σε ποσοστό απασχόλησης ενεργού πληθυσμού. Απασχολείται μόνο το 60,8% του ενεργού πληθυσμού.
- Το 2022 ο μέσος πραγματικός μισθός μειώθηκε κατά 7,4% λόγω του πληθωρισμού, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ.
- Οι άμεσες ξένες επενδύσεις, περί των οποίων επιχειρείται να οικοδομηθεί αφήγημα τύπου successstory χρηματοδοτούνται στην πραγματικότητα από τις τρεις μεγάλες κρίσης που βιώνει η κοινωνία: i)Στεγαστική κρίση, ii)Ενεργειακός πληθωρισμός,iii) Διαχείριση «κόκκινων» δανείων (πλειστηριασμοί). Είναι αυτό που μέχρι και ο κος Σημίτης χαρακτήρισε στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης που στηρίζεται στον «κερδοσκοπικό οπορτουνισμό».
- Έως και τον Δεκέμβριο του 2022 καταγράφηκε μείωση κατά 13% (13.356) του τακτικού και έκτακτου προσωπικού ευθύνης του Υπουργείου Υγείας σε σχέση με τον Ιούνιο 2019.
- Κατά 63% (+1293) αυξήθηκαν οι μετακλητοί σε σχέση με τον Ιούνιο 2019.
- Επί σειρά μηνών μέσα στο 2022 η Ελλάδα κατέγραφε την υψηλότερη χρηματιστηριακή τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη.
- Η Ελλάδα έχει τα δεύτερα ακριβότερα καύσιμα στην Ευρώπη.
- Η Ελλάδα έχει το μεγαλύτερο κόστος χρήματος στην Ευρώπη, κόστος που επιβαρύνεται από την πρόσφατη αύξηση των επιτοκίων.
- Στην Ελλάδα υιοθετήθηκε η-σχεδόν εμμονική- άρνηση μείωσης του ΦΠΑ σε συνθήκη ακραίου πληθωρισμού, που λειτουργεί ως πρόσθετος έμμεσος φόρος, παρά τις προεκλογικές υποσχέσεις του κου Μητσοτάκη το 2019.
- Στην Ελλάδα υιοθετήθηκε, επίσης, η άρνηση μείωσης του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα, που σε συνθήκες ακραίου πληθωρισμού λειτουργεί ως πρόσθετος έμμεσος φόρος
- Διατηρήθηκε αμετάβλητο το τέλος επιτηδεύματος, το οποίο καθ’ ομολογία του κου Μητσοτάκη, δεν καταργήθηκε παρά τις προεκλογικές υποσχέσεις του ιδίου το 2019
- Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης διοχετεύονται σε λίγες δεκάδες μεγαλοεπιχειρηματίες με αποκλεισμένους από κάθε μορφή χρηματοδότησης όλους, σχεδόν, τους μικρομεσαίους επαγγελματίες,
- Η κατάργηση της 13ης σύνταξης και η μη καταβολή των αναδρομικών στους συνταξιούχους στέρησαν πόρους δισεκατομμυρίων από την αγορά και την πραγματική οικονομία
- Οι απευθείας αναθέσεις πλησιάζουν συνολικά τα 10 δισ. ευρώ.
Όλα τα παραπάνω σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να ανταποκριθούν στον μείζονα στόχο που έθεσα στην αρχή αυτού του άρθρου, για την δημιουργία ενός οικονομικού απολογισμού. Είναι όμως, ενδείκτες, ότι τα πράγματα δεν είναι, όπως ακριβώς παρουσιάζονται.
Αν στους παραπάνω ενδείκτες προστεθούν, αφενός μεν η πρόσφατη (28-04-2023) απαίτηση της Γερμανίας και των δορυφόρων της για επιστροφή στο Σύμφωνο Σταθερότητας, χωρίς καμία χαλάρωση, αφετέρου δε, οι στόχοι που κοινοποίησε στην Κομισιόν η τρέχουσα Ελληνική κυβέρνηση για την επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων 2,1% για το 2024, 2,3% για το 2025 και 2,5% για το 2026, τότε η αναδεικνύεται, σχεδόν με βεβαιότητα, μια κρυφή ατζέντα λιτότητας, μια κρυφή ατζέντα ακόμα βιαιότερης αναδιανομής πλούτου σε βάρος των εργαζομένων και των μικρομεσαίων, την οποία, προς το παρόν, κρύβει κάτω από το χαλί η -με κρατικό χρήμα εκ νέου επιδοτούμενη- υπερπροβολή της προεκλογική παροχολογία των κυβερνόντων.
(Ο Μάριος Μαρινάκος είναι Διαπιστευμένος διαμεσολαβητής υπουργείου Δικαιοσύνης, δικηγόρος παρ΄ Αρείω Πάγω, MSc Law and Economics)
