Δυο 24ωρα μετά την έναρξη της εισβολής της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ και οι νεκροί Ισραηλινοί φτάνουν τους 600, 2.000 τραυματίες και πολλοί αγνοούμενοι. Άλλοι έχουν απαχθεί και άλλοι βρίσκονται στα χαλάσματα των κτιρίων που κτυπήθηκαν από τις 2.500 ρουκέτες. Από τις αεροπορικές προσβολές των ισραηλινών στη Γάζα αναφέρονται 256 νεκροί παλαιστίνιοι.
Η ισραηλινή κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου και απείλησε ότι αυτή τη φορά τα πλήγματα θα είναι ισχυρότερα, υπονοώντας ακόμη και χερσαία επίθεση στη Γάζα. Βολές όλμων ρίχτηκαν και στο βόρειο Ισραήλ από τον Λίβανο, από περιοχές της Χεζμπολάχ.
Το ερώτημα που πλανάται είναι γιατί τώρα; Η Χαμάς βρήκε απλώς την ευκαιρία ή σχεδίασε με βάση την γενικότερη γεωπολιτική κατάσταση, παγκόσμια και περιφερειακή;
Στη Γάζα κατοικούν 2,1 εκατ. Παλαιστίνιοι που κυβερνώνται από την Χαμάς, μια οργάνωση πολιτικοστρατιωτική, υποστηριζόμενη από το Ιράν. Οι κάτοικοι δεν έχουν στη διάθεσή τους μεγάλη αγροτική γη και επιβιώνουν σε συνθήκες μεγάλης πυκνότητας πληθυσμού, με την ανθρωπιστική βοήθεια που λαμβάνουν από κάποιες αραβικές χώρες. Η μετακίνηση είναι πολύ δύσκολη και η απελπισία έχει φτάσει στα όρια προ πολλού.
Όμως οι γενικότεροι γεωπολιτικοί παράγοντες καθόρισαν τα γεγονότα.
Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Τράμπ έγιναν οι συμφωνίες του Αβραάμ. Με διαπραγματευτή τον γαμπρό του Τράμπ, Τζαρέντ Κουσνέρ, υπογράφτηκαν οι συμφωνίες των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν με αναγνώριση του κράτους του Ισραήλ, για πρώτη φορά. Το Μαρόκο και το Σουδάν επίσης ομαλοποίησαν τις σχέσεις με το Ισραήλ.
Οι Αραβικές χώρες έθεταν μέχρι τότε σαν προϋπόθεση την επίλυση του Παλαιστινιακού με την δημιουργία κράτους στα σύνορα του 1967 και πρωτεύουσα την ανατολική Ιερουσαλήμ.
Παράλληλα, η κυβέρνηση Τράμπ μετέφερε την έδρα της αμερικανικής πρεσβείας από το Τελ-Αβιβ στην Ιερουσαλήμ.
Οι Παλαιστίνιοι αντέδρασαν γιατί φοβήθηκαν ότι το θέμα τους θα αγνοηθεί.
Η αμερικανική πλευρά υποσχέθηκε 50 δις. βοήθεια στους Παλαιστινίους αλλά δεν υλοποιήθηκε λόγω άρνησης των Παλαιστινίων να συμμετάσχουν σε αυτή την συνδιάσκεψη.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν συνέχισε την ίδια πολιτική και επιδίωξε να επεκτείνει την προηγούμενη συμφωνία με την συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας, διαμορφώνοντας έτσι όλο τον χάρτη της Μέσης Ανατολής.
Τα ισραηλινά αεροσκάφη θα μπορούν να υπερίπτανται του εναερίου χώρου της Σαουδικής Αραβίας ενώ μια υπουργική ισραηλινή αντιπροσωπεία επισκέφθηκε την Σαουδική Αραβία για πρώτη φορά τον προηγούμενο μήνα.
Η ομαλοποίηση των σχέσεων με την χώρα που έχει τους δυο ιερότερους χώρους του Ισλάμ είναι άκρως συμβολική και έχει σημασία για την ασφάλεια του Ισραήλ. Τα κοινά συμφέροντα των δυο χωρών απέναντι στο Ιράν έπαιξαν σημαντικό ρόλο.
Παρότι οι λεπτομέρειες της συμφωνίας είναι σε εξέλιξη οι Παλαιστίνιοι βλέπουν ότι τα συμφέροντά τους παραβλέπονται.
Οι παγκόσμιες εξελίξεις και η ανακατανομή ισχύος και εδαφών στην Ουκρανία, η αποτυχία της Δύσης να διώξει τον ρωσικό στρατό, η οικονομική αδυναμία της Ευρώπης και η ανάδυση νέων δυνάμεων στην Ασία και την Αφρική έδωσαν την ευκαιρία στη Χαμάς και το Ιράν να επιδιώξουν επανακαθορισμό της γεωπολιτικής της περιοχής και να αμφισβητήσουν την παντοδυναμία του Ισραήλ και του αμερικανικού παράγοντα.
Οι γειτονικές χώρες: Αίγυπτος, Λίβανος, Συρία, Ιορδανία, βλέπουν με καλό μάτι την αποδυνάμωση του Ισραήλ.
Η ισραηλινή κυβέρνηση είναι η πιο ακροδεξιά στην πολιτική ιστορία της χώρας και εφαρμόζει την πιο επιθετική πολιτική απέναντι στο παλαιστινιακό ζήτημα. Ήδη όμως κατηγορείται (βλέπε εφημερίδα Haaretz, Sunday, editorial, Netanyahu Bears Responsibility for this Israel-Gaza War), ότι δεν ενίσχυσε τα θέματα ασφαλείας, πιάστηκε στον ύπνο, έβαλε σαν προτεραιότητα τον εποικισμό των παλαιστινιακών περιοχών και την ενσωμάτωσή τους, αγνοώντας τα παλαιστινιακά δικαιώματα.
Κατά την εφημερίδα που υποστήριζε το πάλαι ποτέ εργατικό κόμμα και τώρα αντιπολιτεύεται την Δεξιά, ο Νετανυάχου έφτιαξε μια «fully right government» και έβαλε σκοπό την ενσωμάτωση της Δυτικής Όχθης που κατοικείται από Παλαιστίνιους, την εθνική εκκαθάριση της περιοχής C που είχε ορισθεί με την συμφωνία του Όσλο σαν παλαιστινιακή μαζί με τα υψώματα της Χεβρώνας και την κοιλάδα του Ιορδάνη. Επεκτάθηκαν οι εποικισμοί καθώς και η ισραηλινή παρουσία ακόμη και κοντά στο ιερό για τους Μουσουλμάνους τέμενος Αλ-Άκσα.
Και βέβαια, η αλλαγή της νομοθεσίας που ουσιαστικά καταργεί την διάκριση των εξουσιών οδηγεί την κυβέρνηση σε πιο αυταρχική διοίκηση. Η τριπλή καταδίκη του Νετανυάχου για διαφθορά τον κρατά δέσμιο των ακροδεξιών συμμάχων του.
Η κατάσταση έγινε πολύ περίπλοκη για να μπορεί να επιλυθεί με εύκολο τρόπο. Η Τουρκία σίγουρα θα προσπαθήσει να παίξει διαιτητικό ρόλο όπως στην Ουκρανία. Εδώ βέβαια έχει πολλούς λόγους μια και από χρόνια προσπαθεί να ηγηθεί των Αδελφών Μουσουλμάνων και η Γάζα είναι το τελευταίο προπύργιό τους, μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Μόρσι στην Αίγυπτο.
Η αδυναμία της Δύσης στην Ουκρανία, ο ρόλος της Σαουδικής Αραβίας και η επιρροή του Ιράν θα επηρεάσουν τα δεδομένα της περιοχής.
Γι αυτό φάνηκε αμέσως η βιασύνη της αμερικανικής και ευρωπαϊκής πολιτικής πριν δημιουργηθούν ανεξέλεγκτες καταστάσεις.
Όμως την παγκόσμια αστάθεια επιτείνουν οι τοπικές κρίσεις. Και οι κίνδυνοι πλέον δύσκολα ελέγχονται στη περιοχή μας.
Ο Ν. Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.
