Αν η ουδετερότητα και η μεθόδευση της υιοθέτησής της είναι μια από τις κύριες προκλήσεις – προϋποθέσεις για ειρήνευση στην Ουκρανία, τότε έχει ιδιαίτερη βαρύτητα η καταγραφή του τι σημαίνει σήμερα η λέξη.
Σε καμιά πάντως περίπτωση η ουδετερότητα δεν ταυτίζεται με την δέσμευση μη ένταξης στο ΝΑΤΟ από την μεριά του Κιέβου.
Η κατοχύρωση μιας δεσμευτικής ουδετερότητας της Ουκρανίας κατά το πρότυπο της Συνθήκης του 1955, που τερμάτισε την κατοχή της Αυστρίας από τους τέσσερεις νικητές του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, αποκλείει την ένταξη της χώρας και στην Ε.Ε ειδικά σήμερα που συζητιέται σε καθημερινή βάση η κοινή αμυντική χειραφετημένη από την διατλαντική σχέση πολιτική της Ευρώπης, που επί του παρόντος παραμένει ζητούμενη.
Από το 2014 μέχρι και σήμερα, όπως προκύπτει από τις ασκήσεις χωρών μελών του ΝΑΤΟ, αλλά και συνολικά τις διμερείς σχέσεις χωρών όπως η Βρετανία με την Ουκρανία, η χώρα είναι σε επίπεδο λειτουργικότητας και πολυεθνικού συντονισμού και επιχειρησιακού σχεδιασμού – και μπορεί ήδη να θεωρηθεί άτυπο αλλά ουσιαστικό μέλος του ΝΑΤΟ.
Αν αύριο μεθαύριο λόγου χάριν μια ουδέτερη Ουκρανία θελήσει να συσφίξει τις διμερείς σχέσεις με την Τουρκία και στον αμυντικό τομέα θα προβάλλει Βέτο το Κρεμλίνο;
Το 1945 ο ορισμός της ουδετερότητας ήταν απλός, καθώς μια ουδέτερη χώρα δεν μπορούσε να ανήκει στα δυο αντίπαλα μπλοκ.
Σήμερα ουδετερότητα σημαίνει πολιτική αποστάσεων από τις ευρωατλαντικές δομές.
Αν για παράδειγμα μελλοντικά το Κίεβο επιλέξει μια συνολική προσέγγιση με την Κίνα αυτή θα μπορεί να περιλαμβάνει την αμυντική συνεργασία;
Τα παραπάνω δεν είναι ασκήσεις επί χάρτου αλλά πραγματικά προβλήματα που προαναγγέλλουν αναζωπύρωση του Ουκρανικού.
Με άλλα λόγια, αν η Μόσχα ερμηνεύσει διασταλτικά την δεσμευτική ουδετερότητα τότε η ρωσική πλευρά επί της ουσίας ζητά πολύ περισσότερη εκχώρηση κυριαρχίας από αυτήν που αποδέχθηκε το Ελσίνκι στην περίοδο 1945-1991 που έγινε γνωστή ως φιλανδοποίηση.
Αν το Κίεβο ειρηνεύσει περιοριστικά την ουδετερότητα, τότε μπορεί στα μάτια της Μόσχας να προβάλλει σαν Ντε Φάκτο μέλος του ΝΑΤΟ, μια επιλογή που μελετούν ως την λύση με το πιο μικρό κόστος η Σουηδία και η Φιλανδία.
Έτσι όπως διαμορφώθηκε ο χάρτης της Ευρώπης με τις συνεχείς διευρύνσεις του ΝΑΤΟ και τους ουδέτερους που συνωστίζονται στον προθάλαμό του, είναι δύσκολος ο ορισμός της ουδετερότητας με την ένταξη στην Ατλαντική Συμμαχία και στο Εγγύς Εξωτερικό (τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ) να είναι οι πραγματικές εναλλακτικές επιλογές.
Όμως οι γκρίζες ζώνες της ασάφειας δεν αφορούν μόνον την ουδετερότητα που απαιτεί η Μόσχα, αλλά και μια άλλη ρωσική απαίτηση η αποναζιστικοποίηση.
Υπό την στενή έννοια αφορά μόνον όσες οργανώσεις αυτοπροσδιορίζονται ως νεοναζιστικές, όπως το Τάγμα του Αζόφ και ο Δεξιός Τομέας.
Υπό την ευρεία έννοια η Μόσχα μπορεί να θεωρήσει ως νεοναζιστική την παράταξη του ακραίου εθνικιστή Μπαντιέρα που είχε αμφιλεγόμενη στάση με τις γερμανικές κατοχικές δυνάμεις άλλοτε συγκρουόμενη και άλλοτε συνεργαζόμενη με την Διοίκηση του Ράιχ για την Ουκρανία που είχε την έδρα της στην πόλη Ρόβνο.
Τέλος αν η ουδετερότητα και η αποναζιστικοποίηση επιδέχονται πολλές ερμηνείες και παρερμηνείες το ίδιο ισχύει και για μια άλλη απαίτηση της Μόσχας την αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας.
(Ο Γιώργος Καπόπουλος είναι δημοσιογράφος-διεθνολόγος)
