Το 2003 ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς, έδωσε 140 εκ. Στερλίνες για να αγοράσει την Τσέλσι. Σε 19 χρόνια πήρε κορυφαίους προπονητές, αγόρασε μερικούς από τους καλύτερους ποδοσφαιριστές του κόσμου και κατέκτησε 21 τίτλους. Την έκανε μία από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές ομάδες. Μετά από μία αποτυχημένη προσπάθεια να αγοράσει τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ του προτάθηκε να αγοράσει μία μεγάλη ομάδα του Λονδίνου και συγκεκριμένα την Τότεναμ. Λίγο πριν κλείσει η συμφωνία έκανε μία βόλτα με το ελικόπτερό του, πάνω από το γήπεδό της, το «Γουάιτ Χαρτ Λέιν». Παρατηρώντας από ψηλά του γυάλισε το γειτονικό «Στάμφορντ Μπριτζ». Έτσι απλά, πήρε την Τσέλσι, με την οποία δεν είχε καμία σχέση.
Όπως, φυσικά, δεν είχε σχέση και με το ποδόσφαιρο. Στον Αμπράμοβιτς αρέσει το χόκεϊ. Λογικό είναι. Στην πόλη Ουχτά, όπου μεγάλωσε, οι χειμώνες είναι μεγάλοι και κάνει πολύ κρύο. Τα καλοκαίρια είναι μικρά. Τα παιδιά αναπόφευκτα παίζουν περισσότερο χόκεϊ. Ίσως, η αγάπη του για το χόκεϊ δικαιολογεί το ανέκφραστο ύφος του, όταν παρακολουθεί αγώνες ποδοσφαίρου, ακόμα και της Τσέλσι. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι βαριέται…
Καλό ή κακό, όμορφο ή άσχημο, βαρετό ή ενδιαφέρον το ποδόσφαιρο έδωσε στον Αμπράμοβιτς το διαβατήριο για να πετύχει αποδοχή, αναγνώριση και δημοτικότητα, γιατί η αμύθητη περιουσία, οι καλές δημόσιες σχέσεις, ακόμα και με τη βρετανική βασιλική οικογένεια, χρειάζονται αλλά δεν αρκούν. Χρειάζεται κάτι παραπάνω… Και ο 56χρονος Ρώσος μεγιστάνας βρήκε το «κάτι παραπάνω» στην μπάλα.
Γύρω από τον Αμπράμοβιτς έχουν πλαστεί πολλοί μύθοι. Από τους πιο απλούς, όπως ότι ήταν ο «ταμίας του Γέλτσιν» και ο πιο στενός υποστηρικτής του Πούτιν, μέχρι τους πιο περιπετειώδεις… Ένας από αυτούς διηγείται ότι το 1993, κατάφερε να αλλάξει την πορεία ενός τρένου, με πενήντα πέντε βαγόνια πετρέλαιο, που πήγαινε σε μία στρατιωτική βάση στο Καλίνινγκραντ, να το οδηγήσει στη Λετονία και εκεί να πουλήσει το εμπόρευμα!
Άρα, δεν το συνόδευε η καλύτερη φήμη, όταν αγόρασε την ομάδα του Λονδίνου. Ο ερχομός του Ζοζέ Μουρίνιο, στον πάγκο της ομάδας και η αγορά των καλύτερων ποδοσφαιριστών που υπήρχαν στην αγορά, επέτρεψαν στους οπαδούς της Τσέλσι να ξεπλύνουν κάθε μαύρη κηλίδα και να πίνουν νερό στο όνομά του. Το περασμένο Σάββατο, στον αγώνα με την Μπέρνλι, την ώρα που το γήπεδο χειροκροτούσε σε ένδειξη υποστήριξης προς το λαό τη Ουκρανίας, από την κερκίδα των οπαδών της Τσέλσι ακούστηκαν επευφημίες προς τον Αμπράμοβιτς!
Κι αν είναι υποστηρικτής του Πούτιν, που βομβαρδίζει την Ουκρανία; Τί σημασία έχει; Με αυτόν κατέκτησαν δύο Τσάμπιονς Λιγκ…
Βέβαια, είναι δεδομένο ότι με τον πόλεμο στην Ουκρανία, το διαβατήριό του έληξε. Η Βρετανική κυβέρνηση τον έβαλε στη λίστα με τους επτά Ρώσους ολιγάρχες που βρίσκονται στο στενό κύκλο του Πούτιν και πάγωσε τα περιουσιακά του στοιχεία. Ο Αμπράμοβιτς για να σώσει οτιδήποτε αν σώζεται άρχισε να πουλάει. Έτσι έβγαλε στο σφυρί και την Τσέλσι, έναντι 3,6 δισ. Ευρώ. Ενημέρωσε τους φίλους της ομάδας, ότι η απόφαση ήταν δύσκολη και ότι πονάει ιδιαίτερα να αφήσει το κλάμπ με αυτό τον τρόπο, αλλά πιστεύει ότι αυτή είναι η καλύτερη λύση.
Είναι προφανές ότι ο Ρώσος ολιγάρχης τη χρησιμοποίησε όσο και όπως έπρεπε για να εξυπηρετήσει τους στόχους του. Τώρα, είναι ένα βάρος που δεν μπορεί να πετάξει από την πλάτη του. Το πρόβλημα για τους «Μπλε» όμως, είναι ότι η σύνδεσή τους με την περιουσία και τις δραστηριότητες του Αμπράμοβιτς, δεσμεύει και τους λογαριασμούς της ίδιας της ομάδας, η οποία δεν μπορεί να κάνει μεταγραφές, να πάρει ή να πουλήσει παίκτες. Ταξιδεύει με συγκεκριμένο περιορισμένο μπάτζετ που ελέγχει η βρετανική κυβέρνηση. Δεν μπορεί να διαθέσει εισιτήρια των αγώνων της και δεν μπορεί να πουλήσει τα προϊόντά της, στα επίσημα καταστήματά της. Με άλλα λόγια, η τύχη της Τσέλσι ακολουθεί την τύχη του αφεντικού της.
Παρόμοια συγκεντρωτικά, αρχηγικά μοντέλα υπάρχουν πολλά. Πολλοί είναι οι μεγιστάνες που αγοράζουν ποδοσφαιρικά σωματεία. Αραβικά, Κινέζικα, Ταϊλανδέζικα, Αμερικάνικα και, φυσικά, Ρωσικά κεφάλαια έχουν συρρεύσει στο σύγχρονο ποδόσφαιρο και το ελέγχουν. Βέβαια, το Διεθνές Δίκαιο, δεν το παραβιάζει μόνο η Ρωσία. Η ευαισθησία δεν είναι αντίστοιχη σε ό,τι αφορά μεγιστάνες με προέλευση από άλλες χώρες. Αλλά αυτό είναι άλλης τάξεως ζήτημα…
Εκείνο που ενδιαφέρει είναι ότι τα χρήματα αυτά δε συρρέουν από ξαφνικός έρωτα για το ποδόσφαιρο ή παθολογική αγάπη για κάποια ομάδα. Στην καλύτερη περίπτωση, τα κίνητρα για τις επενδύσεις είναι καθαρά επιχειρηματικά. Ιδίως, η επένδυση σε ομάδες της Πρέμιερ Λιγκ αναμένεται να έχει απόδοση. Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως, η επένδυση στο «παγκόσμιο παιχνίδι», ανοίγει τις πύλες της παγκόσμιας εξουσίας.
Τα χρήματα που δαπανούν φαίνεται ότι κάνουν μεγάλες τις ομάδες. Στην πραγματικότητα δίνουν αίγλη στους «επενδυτές», ξεπλένουν τυχόν τις κηλίδες που μπορεί να έχει η φήμη τους, διώχνουν τις σκιές του παρελθόντος τους. Με τα άπειρα λεφτά που ξοδεύουν δεν αγοράζουν μόνο παίκτες, αλλά τη συνείδηση χιλιάδων οπαδών, που, προκειμένου να κατακτήσουν ένα πρωτάθλημα, συγχωρούν τα πάντα στο αφεντικό.
Αυτό, όμως, είναι καταστροφικό για τις ομάδες, διότι τις αποξενώνει από την ιστορία τους και σε πολλές περιπτώσεις τις οδηγεί σε τραγικές περιπέτειες, Αυτό συμβαίνει σήμερα με την Τσέλσι.
Οι φίλαθλοι καλούνται να διακρίνουν ποιος τις αγαπάει και ποιος όχι… Οι δρόμοι είναι δύο: Ή μία ομάδα ακολουθεί μία πορεία διακριτή από τα συμφέροντα του εκάστοτε διοικητικού ηγέτη της και λειτουργεί ως ένας αυτόφωτος οργανισμός, που μπορεί να καθορίσει από μόνος του την τύχη του. Ή συνδέει την πορεία της με τον ολιγάρχη που τη διοικεί και είναι καταδικασμένη να ζήσει ή να πεθάνει μαζί του.
Η επιλογή δεν είναι εύκολη, γιατί συνήθως, οι τίτλοι και οι λαμπερές μεταγραφές ζαλίζουν… Η κακή απόδοση στο γήπεδο και η κακή θέση στη βαθμολογία θεωρείται ως ανυποληψία. Η δημιουργία υποδομών και στέρεων βάσεων λογίζονται, ως δευτερεύουσα προσφορά προς το κλαμπ. Επικίνδυνες σχέσεις όπως αυτές του Αμπράμοβιτς με την Τσέλσι, υπάρχουν πολλές και όχι μόνο στην Αγγλία.
Τις μέρες που παιδιά και γυναίκες σκοτώνονται από τις ρωσικές βόμβες και που εκατομμύρια άνθρωποι παίρνουν το δρόμο της προσφυγιάς, το τελευταίο που μπορεί να ενδιαφέρει είναι η τύχη μιας ομάδας. Αξίζει να παρατηρήσει κανείς πώς υπάρχουν ομάδες που λειτουργούν ως διαβατήρια… Ή, ακόμα χειρότερα, ως πλυντήρια ικανά να ξεπλύνουν τη μεγαλύτερη βρώμα. Ακόμα και τον πόλεμο.
(Ο Κώστας Καρβουναρίδης είναι Δικηγόρος – Διεθνές Μάστερ Αθλητικού Δικαίου και Μάνατζμεντ / Διεθνές Κέντρο Αθλητικών Σπουδών – CIES –FIFA)
