Ήδη αναλύθηκαν εκτενώς οι διάφορες πτυχές των πρόσφατων εκλογικών αποτελεσμάτων άλλοτε με ρεαλιστικές και άλλοτε με επιφανειακές ή και υστερόβουλες αναφορές σε πραγματικούς ή πλασματικούς θριάμβους, σε στρατηγικές ήττες και αυξομειώσεις ποσοστών, στην κοινοβουλευτική εκπροσώπηση ακραίων φωνών και σε σχετικά θέματα. Δεν προσέχθηκε, όμως, και δεν σχολιάστηκε η ισχνότατη παρουσία της πολιτικής οικολογίας στις πρόσφατες εκλογές. Μήπως θα άξιζε να φωτίσουμε και αυτή την πλευρά; Θα το επιχειρήσω, όπως το συνηθίζω, με οδηγό τον ορθό λόγο και την όση επιστημοσύνη μπορεί να επιστρατευτεί, δηλαδή με προσήλωση στα δεδομένα και στα αποτελέσματα και με αποφυγή προσωπικών, και γι’ αυτό υποκειμενικών, κρίσεων.
Ο χώρος της πολιτικής οικολογίας στην Ελλάδα ουδέποτε έτυχε μεγάλης απήχησης στο εκλογικό σώμα, όπως συμβαίνει στην καρδιά της Ευρώπης, π.χ. στη Γερμανία, όπου λαμβάνει μεγάλα ποσοστά και συγκυβερνά. Η Ελλάδα βεβαίως δεν διαθέτει τη βαριά βιομηχανία, ούτε τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας, που σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσαν την κοινωνική ανάγκη για ισχυρή πολιτική οικολογία στη Γερμανία και αλλού. Παρόλα αυτά, υπήρξε μια αξιοπρόσεκτη και αξιοπρεπής παρουσία της πολιτικής οικολογίας με την εκλογή βουλευτών και ευρωβουλευτών στο παρελθόν, όταν σε ορισμένες περιπτώσεις το εθνικό εκλογικό ποσοστό κυμάνθηκε πέριξ του 3%. Ταυτόχρονα, υπήρξαν και γραφικές έως καιροσκοπικές, διαφορετικές εκδοχές δήθεν πολιτικής οικολογίας, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό έγιναν αντιληπτές από το μέρος του εκλογικού σώματος που ενδιαφέρθηκε για το χώρο αυτό.
Στις δύο πρόσφατες εκλογικές διαδικασίες, η πολιτική οικολογία εμφανίστηκε με διάφορα υποψήφια σχήματα, συχνά σε σύμπραξη με άλλους μικρούς, ως προς την εκλογική επιρροή, πολιτικούς χώρους. Στις 21 Μαΐου, το μεγαλύτερο ποσοστό ενός σχήματος δεν υπερέβη το 0,6%, ενώ στις 25 Ιουνίου το μεγαλύτερο ποσοστό δεν υπερέβη το 0,4%. Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό και στις δύο περιπτώσεις, κυρίως στις 21 Μαΐου, είναι η υπερπροσφορά, δηλαδή η υποβολή υποψηφιότητας από αρκετά σχήματα πολιτικής οικολογίας. Δεν νομίζω ότι αν υπήρχε μόνο ένα από τα υποψήφια σχήματα το αποτέλεσμα θα ήταν ουσιωδώς διαφορετικό για δύο λόγους. Ο πρώτος συνίσταται στο ότι τα μεγαλύτερα κόμματα διαχρονικά ενσωματώνουν στο πρόγραμμά τους κάποιες οικολογικές πολιτικές αλλά και πρόσωπα του χώρου της πολιτικής οικολογίας, γεγονότα που σταδιακά συνέβαλαν σημαντικά στη σημερινή ισχνότατη εκλογική απόδοση.
Ο δεύτερος λόγος έγκειται στο ότι η πολιτική οικολογία, όταν διεκδικεί την πανελλαδική ψήφο, δεν καταφέρνει να εκπέμψει το μήνυμα ότι οι πολιτικές ιδέες του χώρου αυτού δεν περιορίζονται μόνο στην προάσπιση του περιβάλλοντος, το οποίο είναι αναμφίβολα σημαντικό, αλλά δεν είναι το μόνο. Ίσως δεν μπόρεσε να προσαρμοστεί στην ιδέα ότι όταν διεκδικείς την πανελλαδική ψήφο τότε πρέπει να διαμορφώνεις και να διαδίδεις προτάσεις τουλάχιστον για τα μεγαλύτερα, αν όχι για όλα, τα θέματα της χώρας, όπως η διεύρυνση και εκβάθυνση των δημοκρατικών θεσμών, της παιδείας και της υγείας, ακόμη και για τα εξωτερικά θέματα. Ειδικά στις πρόσφατες εκλογές, αν ο χώρος της πολιτικής οικολογίας εμφανιζόταν με μια τέτοια φυσιογνωμία, τότε θα υπερείχε σαφώς των μεγαλύτερων κομμάτων, τα οποία σίγησαν παντελώς τόσο στο πεδίο των εξωτερικών θεμάτων όσο και των δημοκρατικών θεσμών.
Επιπλέον, προνομιακό πεδίο της πολιτικής οικολογίας θα μπορούσε να είναι και το θέμα της ασφάλειας, με τη γενικότερη έννοια του όρου, με έμφαση στην πολιτική προστασία. Ειδικά μετά το δυστύχημα στα Τέμπη, αλλά και ως διαχρονικό πρόβλημα, όπως αναδύεται ιδίως στη μητροπολιτική περιοχή της Αττικής, στην οποία κατά την τελευταία 25ετία ζήσαμε μεγάλα καταστροφικά συμβάντα, όπως ο σεισμός της Πάρνηθας (1999) με 143 νεκρούς, η πλημμύρα στη δυτική Αττική (Μάνδρα, 2017) με 25 νεκρούς και η φοβερή πυρκαγιά στην ανατολική Αττική (Μάτι, 2018) με 104 νεκρούς. Το θέμα της πολιτικής προστασίας και γενικότερα της ασφάλειας ελάχιστα συζητήθηκε στις δύο πρόσφατες προεκλογικές περιόδους. Η πολιτική οικολογία έχασε μια μοναδική ευκαιρία να προτάξει με έμφαση το θέμα αυτό.
Η εκπροσώπηση της πολιτικής οικολογίας είναι καλύτερη σε τοπική κλίμακα, δεδομένου ότι υπάρχουν αξιολογότατα σχήματα,εκλεγμένα στην τοπική αυτοδιοίκηση,τα οποία παράγουν σημαντικό έργο. Αλλά και εκτός τοπικής αυτοδιοίκησης, ποικίλες ομάδες με εμφανές το πρωτογενές ενδιαφέρον τους, π.χ. για το περιβάλλον, την κλιματική κρίση, τη βιώσιμη ανάπτυξη και το βιώσιμο τουρισμό, προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες. Ίσως οι καλύτερες επιδόσεις σε τοπικό επίπεδο αποτελέσουν εφαλτήριο για την σταδιακή ενδυνάμωση του χώρου της πολιτικής οικολογίας τόσο σε πανελλαδικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
(Ο Δρ. Γεράσιμος Α. Παπαδόπουλος είναι Σεισμολόγος, Μέλος του Συμβουλίου Διοίκησης του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου, Επιστημονικός συνεργάτης της UNESCO, Συγγραφέας του βιβλίου «Στα Μονοπάτια του Εγκέλαδου», Εκδόσεις Οσελότος, Ιούνιος 2021)
